“Dis nie ek nie, grootmeneer. Dis die kleinjuffrou.”
Santie voel verleë onder sy blik en sê vinnig: “Jy hoef nie te eet nie. Bet sê jy eet nie poeding nie.”
“Beslis eet ek poeding wanneer ek kry, maar ek kry nooit nie. Skep gerus in, dankie.”
Toe hy sy bakkie vir nog ’n skeppie uithou, voel sy haar hart warm word. Hy is ten minste mens genoeg dat sy dit miskien sal regkry om sy hart in die toekoms met nagereg sag te maak! Maar sy moet erken – hy was eintlik baie gaaf gedurende die ete.
“Sal jy koffie drink?”
“Dankie, ja. Ek sal vir ons ’n likeurtjie daarby skink, en dan gaan geniet ons dit op die stoep.” Hy glimlag skeef – die eerste glimlag wat sy by hom sien. “Ja, ons weet van sulke dinge hier op Eloffsdal. Ons is darem nie heeltemal agterlik nie!”
Sy lag en besef nie dis haar eerste lag sedert sy haar voete op Eloffsdal gesit het nie. “Dis die stadsjapie wat agterlik is. Ek ken nie sulke goed soos likeur saam met koffie nie.”
“Dan is dit my voorreg om die eerste een vir jou te skink en jou te vertel hoe ’n mens ’n likeur reg drink. Ek neem dit solank stoep toe.”
“Ek bring nóú die koffie.”
Dis ’n lieflike aand, en hier bo teen die rantjie roer ’n luggie wat welkome lafenis bring. Die liggies van Eloffsdal skyn aan hul voete, maar daar is geen rumoer soos sy in die stad gewoond is nie. Dis ’n natuurstilte met net ’n gesellige kriekie hier iewers naby in die tuin, en hulle geniet hul koffie en likeur in stilte. Maar nou is die stilte nie gespanne en vol onderstrominge nie. Dis soos ’n salwende balsem op gemoedere wat onstuimig was.
Skuins voor hulle sien sy die flikkerende lig van die dorp se enigste hotel, maar sy swaai haar blik vinnig weg, kyk liewer na die skemerende vlaktes anderkant die wit brug: ’n oop, wye, kaal wêreld wat vir die vreemdeling lelik is, maar in hierdie aandskemering ’n misterieuse skoonheid uitstraal.
Dis ’n rukkie later dat hy die stilte verbreek, en selfs sy stem is gedemp asof hy teësinnig is om die stilte te versteur.
“Ek dink jy moet nou gaan bad en gaan rus. Dit was ’n lang dag vir jou.”
Sy weet dis goeie raad. Dit was ’n lang dag. Daar is nie sin in om langer hier op die stoep te sit en wag nie.
Tog voel dit vir haar sy moet hierdie oomblikke van stilte so lank moontlik uitrek ... want hulle gaan skaars wees ... Sy staan gehoorsaam op, begin die koppies inmekaar skuif. Hy is ook op sy voete, neem die likeurglasies en sit dit op die skinkbord.
“Ek sal dit inneem. Santie ...”
In die skemerlig kyk sy weerloos na hom op. Sy stem is weer gedemp, afsydiger as netnou. “Belowe my een ding. Jy sal jou nie laat ompraat om in die hotel te gaan bly nie. Julle bly hier.”
Sy sluk swaar. “Maar as dit ... ontwrigting vir jou gaan bring ...”
“Dit sal nie. Ek is al te oud en gesout daarteen. Dit is die enigste plek op Eloffsdal waar jy kan bly.” Sy hande vou skielik om haar skouerknoppe. Sy stemtoon het verdiep. “Ek is jammer ek moes instaan vir my broer, maar ... dit was ’n aangename aand vir my. Dankie.” Hy buk onverwags af, en sy voel sy lippe ’n oomblik teen haar voorkop druk. “Goeienag. En as jy my nodig mag kry ... My kamer is die tweede deur regs in die gang af.”
Met oop oë lê Santie ’n ruk later in die donker en luister. Dis ’n byna geluidlose Karoonag. Dis baie stil ... en baie donker.
Hy het vroeër in die aand gesê hy is beter as niks nie. Hoe dankbaar is sy dat hy vanaand hier was, dat sy nie alleen in die vreemde op haar man moes sit en wag nie. En terwyl sy roerloos lê en wag dat haar man op hul eerste huweliksnag moet huis toe kom, is dit ’n troosvolle wete dat sy nie alleen in hierdie groot, donker huis is nie. ’n Entjie verder af in die gang is daar nog iemand wat saam met haar in die donker asemhaal, iemand op wie sy haar kan beroep as ... as dit nodig is ...
Maar sy begaan ’n fout as sy dink dat Darius Mocke gaan slaap het. Toe ’n motor se ligte eindelik vanuit die dorp die rantjie opstraal, tree hy uit die donkerte.
Toe die motor stilhou, gryp ’n vuis die wit trouhemp van Louis voor die bors in ’n bondel vas en word hy so te sê uit die motor gesleep. Die vuishou tref hom teen die ken en laat hom agteruitsteier, sodat hy na die motor moet gryp om sy balans te behou.
“Ek weet nie of jy ’n vuishou werd is en of ek liewer op jou moet spuug nie.”
“Stadig nou, ouboet. Dis nie regtig só erg nie.”
Santie ruk haar asem in waar sy by die venster staan. Sy het ook die motor gehoor, wou net uitgaan toe sy die twee broers gewaar en sien hoe een se vuis deur die lug swaai. In die lig van die stoeplig kan sy sien hoe die ouer broer oor die jongere troon ... en haar hart begin pyn. Die Louis met wie sy vanoggend getrou het, herken sy skaars. Sy baadjie is los en sy das is af. Sy hare is effens deurmekaar en hy lyk vreemd.
En hy sê dis nie só erg nie ... Dis nie só erg as ’n man sy bruid op hul eerste huweliksaand alleen laat en liewer saam met sy maats gaan fuif nie. Nee, dis nie só erg as die bruidegom half dronk by sy bruid aankom nadat hy haar die hele dag alleen gelaat het nie ...
“Jy weet tog hoe gaan dit, Darius. Die nuus is soos ’n veldbrand deur die dorp, en Jan en Awie-hulle het dit te hore gekom. Dit kon nie hoër of laer nie, ek moes eers ’n ietsie saam met hulle gaan drink ...”
“ ’n Ietsie van vyfuur vanmiddag af tot amper middernag? En die res van die dag het jy jou lyf skaars gehou sodat jou vrou eers die ergste van jou moes afweer. Ek moes van ’n wildvreemde vrou hoor dat my broer vanoggend getroud is. Jy is en bly ’n papperd, en nou skuil jy nog agter ’n skone kind se rokke. Maar ek sal jou daaragter uithaal, my boetie. Jy dink jy is grootman genoeg om te gaan trou het. Van môre af sal jy jou soos een gedra, of ek breek jou nek, verstaan jy?”
“Jy moenie dink jy bluf my nie, Darius. Jy skop ’n vreeslike bohaai op om die aandag af te trek van die eintlike ding. Dis reg. Van môre af sal ons mekaar begin verstaan en sakies in die reine bring. Tot dusver moes ek mos soos een van jou werknemers met ’n simpel salarissie deurkom en van jou bevele ontvang. Maar van môre af is ons gelykes, my ouboet. Van môre af is ek net soveel baas soos jy ... en ek wil my deel hê ... in harde kontant, verstaan jy?”
“Ek ken die bepalings van die testament beter as jy. Ons kan môre verder oor besigheid gesels. Maar vanaand, sê ek vir jou, gesels ons oor die feit dat jy nou ’n getroude man is met ’n vrou teenoor wie jy ’n verantwoordelikheid het.”
“Los jy my vrou uit. Ek sal self vir haar sorg.”
“Soos vandag? Haar heeldag en die helfte van die nag alleen laat en dan dronk by die huis kom? Is dít hoe jy in die toekoms vir jou vrou gaan sorg?”
“Ek is nie dronk nie, en ek het reeds erken dinge het ’n bietjie hand uitgeruk, maar na die duiwel met jou, man! Wie is jy om vir my te kom sê hoe ek my vrou moet behandel? Wat het van joune geword? Waar is ...?”
“Staak dit!” Haar stem klink vreemd streng op, en albei mans swaai om. Sy staan daar in haar nagklere voor hulle, en weer sê die stemmetjie bedaard maar onteenseglik beslis: “Dis genoeg. Dis ná middernag. Kom, Louis.”
Dis doodstil in die kamer solank Louis uittrek en gereed maak vir die nag. Sy lê doodstil in haar bed, staar na niks. Dan buk hy oor haar en sy draai haar gesig werktuiglik weg van sy asem. Hy kom vinnig orent, en sy hoor hom vloek.
“Aag, nou gaan jý dan ook na die duiwel. ’n Mens sou sweer ek het ’n moord gepleeg.”
Hy klim in sy bed, die lig gaan dood, en byna dadelik hoor sy hoe hy liggies begin snork.
Sy draai op haar sy, haar rug na hom en staar met droë oë in die