Stieneke loer verskrik rond. Ouma Martha se woorde het weer al die vrees in haar wakker gemaak.
Die donker veld lê spookagtig en onheilspellend om hulle. Die hol geklap van die perdepote en die veraf naggeluide laat haar ril van angs.
Die bosse kraak skielik hier langs hulle. Stieneke versteen op die bankie en gooi haar lyf agtertoe.
Ouma Martha sit verskrik meer regop. Sy behou egter haar teenwoordigheid van gees en klap met die sweep terwyl sy die perde met ’n harde stem aanjaag.
Dan sien Stieneke hoe ouma Martha se hele liggaam weer ontspan saam met die harde uitblaas van haar asem.
“Dit was net ’n koedoe. Kyk, daar hardloop hy!”
Stieneke sien egter niks nie. Dis te donker en haar oë sal in elk geval eers aan die veld gewoond moet raak. Ouma Martha sal nou haar vinger in die koedoe se oog moet steek voordat sy hom sal sien.
Stieneke kyk na ouma Martha en sien die spanning op die maer, seningrige gesig. Ouma Martha is ’n lang, skraal vrou met ’n stywe bolla agter haar nek. Dit laat haar streng en onverbiddellik lyk – en niks kan verder van die waarheid af wees nie. Sy is ’n steunpilaar en die spil waarom hierdie familie draai, maar daar skuil onmeetbare liefde en deernis agter die doelgerigte bekwaamheid.
Anna se stem klink sag agter haar. “Kom sit jy hier agter by die kinders. Hulle slaap nou. Probeer jy ook ’n bietjie slaap. Ek sal voor by my ma sit. As ’n mens slaap, vergeet ’n mens van die vrees en spanning.”
Dankbaar skuif Stieneke agter by die kinders in. Sy druk haar kop op haar opgetrekte knieë en dan gee al die onsekerheid, al die opgekropte frustrasies skielik pad sodat die warm trane hul walle oorstroom en in blink voortjies oor haar wange rol. Haar liggaam ruk en die snikke laat haar in ’n stywe bondeltjie opkrul.
“Ag, my hartjie!” Anna is langs haar en vryf liggies oor die blonde hare. “Wat is dit dan? Sies tog! Jy is so ver van jou mense af en dan gebeur hierdie vreeslike ding ook nog met jou.”
“Dis goed as sy huil, Anna. Los haar maar so ’n bietjie. Huil maar, my kind! Weet net een ding. Tannie Martha sal sorg dat jy veilig hier uitkom.”
Anna klim weer stil terug op die bankie langs ouma Martha. Stieneke kan met die beste wil in die wêreld nie die snikke keer nie. Sy huil haar moeg en leeg. Sy huil oor haar drome wat so in die lug hang soos ’n seepbel wat elke oomblik kan bars. Sy verlang na Teuns en sy wil hom hier by haar hê. As hy net hier was, dan sou sy gerus en tevrede gevoel het.
Sy moet tóg ingesluimer het, want toe sy wakker skrik, begin die dag al grys in die ooste breek.
Stieneke kyk bekommerd na ouma Martha, wat nog steeds met die leisels in haar hande sit.
Haar oë voel dik en sy is dankbaar dat niemand vanoggend na hul voorkoms sal kyk nie. Die kinders lê nog stil, maar Stieneke weet dat hulle al wakker is. Elkeen worstel seker maar met sy eie vrese en bekommernis.
“Is tannie nie al baie moeg nie?” Stieneke vee die hare wat wanordelik langs haar gesig hang agtertoe en probeer dit weer by die rol agter haar kop indruk.
“Ek kan hou, my kind. Die perde sal egter nou eers moet rus.”
“Maar, Ma!”
“Ek weet, Anna. Dis hoekom ek maar aangehou het totdat dit lig is.”
Stieneke kyk na die perde en sien die sweetskuim op hul lywe. Van hierdie soort goed weet sy niks nie. Dit het nog nie een keer by haar opgekom dat die diere ook moeg is nie. Haar pa is ’n professor in tale aan die universiteit. Hulle woon haar lewe lank nog op Stellenbosch. Sy ken nie eens die verskil tussen ’n perd en ’n muil nie.
Ouma Martha soek ’n plekkie uit waar hulle aan die een kant deur ’n klompie rotse beskut is en aan die ander kant oor ’n goeie uitsig voor hulle beskik.
Ouma Martha span dadelik die perde uit en roep Lettie en Martie nader. “Lei hulle solank koud, ek wil net gaan kyk of alles veilig is daar onder by die water.”
Stieneke kyk in alle rigtings, maar sy sien geen water nie. Eers toe ouma Martha om ’n blinkerige kol ’n ent van hulle af stap, besef Stieneke dat dit die water is.
Ouma Martha kom met ’n lang tree nader. “Dit lyk heel veilig. Daar is nie vreemde spore nie. Anna, vat die een geweer en laai dit. Hou dit byderhand sodat jy vir jou en die kinders kan verdedig. Stieneke, kom saam met my sodat ons gou die perde kan laat suip.”
Ouma Martha druk twee van die perde se halters in haar hande, en Stieneke staan verbouereerd rond. Dis die naaste wat sy nog ooit in haar lewe aan ’n perd was.
“Kom!”
Sy kyk egter vinnig wat ouma Martha doen, vat die halters stewig vas en stap met lang treë saam.
Haar rok swiep om haar enkels en haar fyn skoentjies trap skeef op die klippe en laat haar kort-kort swik.
Ouma Martha gee sulke lang treë dat sy elke nou en dan ’n paar vinnige drafpassies moet inkry om by te hou. Ouma Martha het nog ’n geweer ook oor haar skouer, maar dit lyk nie of dit haar beweeglikheid enigsins strem nie.
Toe hulle by die rotskoppie terugkom, het Anna al ’n vuurtjie aangesteek en vir hulle koffie gemaak.
Die koffie en beskuit smaak soos manna uit die hemel.
Lettie sit soos ’n brandwag-bobbejaan hoog bo-op ’n rots om die wêreld te kan bespied.
“Ouma! Ouma kom kyk!”
Met ’n paar lang treë is ouma Martha bo-op die rotse langs Lettie.
“Wat?”
“Daar, Ouma. Kyk!”
“Sowaar!” Ouma Martha hou haar hand voor haar oë om beter te kan sien.
“Anna! Daar anderkant kom ’n ossewa aan. Ons moet eers wag totdat hy nader is, sodat ons kan sien wie dit is. Die Herero’s kon dit dalk buitgemaak het.” Ouma Martha is dadelik weer prakties en Stieneke voel die blydskap wat so vinnig in haar opgespring het, stadig wegsypel soos water in droë sandgrond.
“Lettie, Martie! Maak julle solank die vuur dood. Stieneke, laai jy die ander gewere sodat jy en Lettie ook elkeen ’n geweer kan hê. Die wa staan agter die kop. Hulle sal dit nie dadelik sien nie. Kom, neem almal hier agter die klippe stelling in.”
Stieneke staan verleë rond. Sy ken nie die verskil tussen ’n geweer se voor- en agterkant nie.
“Toe! Toe! Roer jou.” Ouma Martha druk haastig die geweer in haar hand en hou een na Lettie uit.
Anna is besig om haar geweer oor te haal en die twee kleintjies word vinnig voor haar in ’n gleuf tussen die rotse ingedruk.
“Julle sit doodstil! Hoor!”
Ouma Martha glimlag en knik goedkeurend na Anna, wat nog steeds opdragte gee. “Martie, gaan staan by Ouma sodat sy jou kan beskerm. Lettie!”
“Ja, Ma!”
“Kom skuil hier by hierdie groot rots hier naby my, waar ek jou kan sien.”
Ouma Martha druk goedkeurend Anna se skouer, toe sy by haar verbykom. “Ek het altyd geweet as die nood die dag druk, gaan jy jou eie krag leer ken, Antjie, my kind!”
“Dankie, Ma!” Anna glimlag skeefweg, maar tog ook met ’n bietjie trots in haar hele houding.
“Stieneke!” Ouma Martha druk vir klein Martie agter die rots plat en is met twee lang treë weer by Stieneke. “Jy kan nie so staan en ginnegaap nie. Daardie wa is nou hier. Laai die geweer en kom hier agter die rotse in. Waar is Lettie?”
“Hier is ek, Ouma!” Lettie loer agter die rots uit en hou die geweer effens in die lug.
“Tannie