Ek weet sy kry nooit minder as ’n A vir haar opstelle nie en ek glo nie vir ’n oomblik dis dit wat haar pla nie. Ek betuig nie simpatie met haar stiefpa se dood nie. Celia hou nie daarvan as mense haar jammer kry nie.
Ek gaan haar mis as sy die skool verlaat. Sy het nog nooit iets gesê oor haar toekomsplanne nie. Ek brand om te weet wat sy wil doen, maar ek vra nie. Daar is seker nie geld vir veel nie.
Net voor drie hoor ek die tuinhekkie oopgaan. Dis altyd die stilste tyd van die middag in die Prinsloo-huis. Louisa en Rudi trek hulle so halfdrie voor die TV neer, en vandag het albei genadiglik in die sitkamer aan die slaap geraak. Wat ook al ek en Celia gaan bespreek, kan gedoen word sonder twee kinders wat ons afluister.
Die stiptelike klop aan die voordeur is nie so ritmies as wat dit gewoonlik is nie.
“Kom in. Ek is in die kombuis!” skree ek terwyl ek die laaste bietjie skottelgoed wegpak en twee glase uithaal vir koeldrank.
Ek hoor die stadige voetstappe in die gang. Toe ek omdraai, staan Celia in die kombuisdeur. Sy is doodsbleek. Dit lyk asof sy gaan opgooi.
“Jy lyk nie lekker nie. Is jy siek?” vra ek en stoot ’n glas rooi aanmaakkoeldrank na haar kant van die tafel.
Sy kom sit, maar kyk my nie in die oë nie. “Nee. Ek weet nie hoekom ek gevra het om te kom nie. Ek sukkel nie regtig met die opstel nie, ek het gelieg. Toe voel ek te sleg om nié te kom nie.”
Almal doen maar iets as hulle senuweeagtig is, hakkel of peuter met knope of vryf hulle oë. Ek kom agter dat Celia snuif. Sy snuif-snuif heeltyd en blaas haar neus met ’n verbleikte geel sakdoek versier met blommetjies wat eenmaal wit was.
“Dit gaan seker dol by die huis?” vra ek, skielik self onrustig. Dit voel asof benoudheid uit haar straal en deur elke vierkante sentimeter van my kombuis trek.
“Dit gaan altyd dol by die huis, erger as ’n malhuis.” Sy vat ’n sluk koeldrank, blaas dan weer haar neus.
Ek het al lang stories oor haar ouerhuis gehoor. Dinge waaroor ek nog nooit uitgevra het nie. Celia het glo in die laerskool ’n paar keer flou geword van honger. Ek weet nie of dit waar is nie, maar as sy na my toe kom, sorg ek altyd vir iets te ete. Ek haal die laaste paar winkelkoekies uit die pakkie, sit die bord tussen ons neer.
“Mis jy vir oom Piet?” vra ek, sonder om te weet of sy hom ooit oom genoem het. Ek hou nie daarvan om haar onder kruisverhoor te sit nie, maar ek kan sien sy gaan nie self praat nie, al wil sy. Te trots om ’n slegte dag in die openbaar te hê.
Sy lag, maar dis ’n bitter roggel. Vir die eerste keer vandat sy by die kombuis ingestap het, kyk sy op na my. ’n Gal-kyk wat nie pas by haar mooi oë nie.
“As hy maar vroeër gevrek het, was ek nie vandag hier nie.”
Haar woorde skok my nie. Piet Buys was ’n vuilgat. Hy het met Celia se ma getrou toe die kind nege was. Baie Vuurklowers sê hy was sedertdien nie vir ’n dag nugter nie.
Daar was ook gerugte dat hy sy vrou en kind slaan, maar ek het nooit kans gesien om Celia daaroor te vra nie. Dalk omdat ek self so ’n goeie pak slae kon vat. As ek haar ooit gevra het, wat sou ek aan die saak kon doen? Ek wat myself nie eers van James kon red nie.
Sou ek dit oor my hart kon kry dat Celia in ’n kinderhuis opeindig omdat ek by die welsyn gaan kla het? Sou ek self met Piet Buys gaan praat het? Sou ek hom dalk self omgery het?
Ek vat ’n sluk van my rooi koeldrank en wag.
My eie man sou my slaan en slaan tot ek nie kon opstaan vir ’n paar uur nie. Dan sou hy om verskoning kom vra. Aanvanklik was dit heel indrukwekkend, maar na ’n paar jaar het hy net gesê: “Jy weet ek bedoel dit nie.”
Selfs dít het mettertyd opgehou. Teen die einde van ons huwelik het hy nooit meer om verskoning gevra nie. Ek dink hy het dit geniet om my te slaan, hy het dit vir die lekker gedoen. Hy het niks nodig gehad om hom kwaad te maak nie.
Aan die begin het ek hom altyd geglo as hy kom jammer sê het. Geglo dis die waarheid, dat dit nie weer sal gebeur nie. Ek kan vandag nie glo dat enige mens so ’n swaap kan wees nie, maar ek was. Dis dalk hoekom ek so skaam is oor die feit dat hy my geslaan het: omdat dit meer van mý sê as van hom.
Ek kyk na Celia oorkant die tafel en wonder wat die probleem is. Die man is dood; daar is min wat hy uit die graf aan haar of haar ma kan doen. Dalk is dit geld. Ek het glad nie ’n oorvloed nie, maar wat ek het, is ek bereid om te deel as dit haar las ligter sal maak.
“Ek is nogal goed met probleme oplos – ander mense s’n, nie my eie nie. So vertel laat ek hoor,” sê ek.
Celia se mond gaan oop asof sy wil begin praat, dan weer toe asof sy haarself stop.
Ek wil vir haar sê dat ek al baie kak gesien het en dat die lewe my ook al stomgeslaan het, maar ek wag in stilte.
Toe sy uiteindelik wegtrek, skok dit my só dat dit voel asof ek haar uit ’n ander vertrek hoor praat. Haar woorde klink blikkerig. Sy praat soos ’n nuusleser, oënskynlik sonder gedagte of emosie.
“Piet het my verkrag, baie keer. Regtig baie, gewoonlik so drie maal ’n week. Ek weet nie eers of die laaste paar jaar as verkrag gesien kan word nie. As mens ophou nee sê en baklei omdat jy weet dit werk nie, dan sê jy dalk ja?
“So ’n jaar terug moes ek ’n aborsie hê. Piet het my na so ’n snaakse ou man toe gevat, nie ’n dokter nie. Ek onthou ek het baie gebloei. Die ou man het gesê ek sal nou nie meer kinders kan hê nie, maar dit pla my nie. Ek is net bang ek het Aids. Ek het gehoor Piet is partykeer van die kroeg af weg saam met van die prostitute wat daar rondstaan. Hy was nie een vir condoms nie.”
Sy snuif weer ’n keer en vee aan haar neus met die verbleikte sakdoek.
“Ek raak in die nag papnat gesweet wakker so bang is ek. Ek het nodig om getoets te word. Ek kan nie na die kliniek toe gaan nie, al daai tannies het kinders by die skool en ek skaam my dood as hulle stories begin versprei dat ek ’n slet is. Ek weet nie meer wat om te doen nie. Ek … ek wil nie doodgaan nie. Ek wou nooit vir enigiemand vertel nie, maar ek kan nie langer so aangaan nie. Ek kry nie geëet nie, en ek slaap ál slegter.”
Dis stil, doodstil, terwyl haar woorde by my insink. Ek kan nie help om in my gedagtes Piet Buys se vet, harige lyf bo-op Celia te sien nie. Hoe vernederend moes dit nie vir haar gewees het nie, keer op keer op keer …
Arme Celia wat so rietskraal is. En wat nou omtrent net uit hare en benerige ledemate bestaan, besef ek met ’n skok. Hoekom het ek nooit raakgesien dat sy so baie gewig verloor het nie? Natuurlik net aan my eie probleme gedink.
Daar is ’n duisend dinge wat ek wil vra, maar my brein en my mond wil nie saamwerk nie. Wanneer het hy daarmee begin? Nadat hy met Celia se ma getrou het, toe Celia nege was? My eie kind is nou nege. Sekerlik kon Piet Buys dit nie oor sy hart kry om ’n dógtertjie te verkrag nie?
“Here …” prewel ek vir ’n god aan wie ek nog nooit genoeg aandag gegee het in my lewe nie. Vir ’n god wat glo die mensdom beskerm. Ek weet nie watter een nie, dalk almal. My ma glo net in een, maar ek roep alle gode aan om Celia se storie te hoor. Om hulle te vra hoe hulle dan van die kind vergeet het. Om hulle te verskree …
Ek hou my oë op die lemmetjiegroen tafeldoek, ek sien elke vesel daarvan, en ’n oliekol wat ek nog nooit opgelet het nie. Toe ek Celia se ouderdom was, het ek al by twee seuns geslaap, en ek het meisies geken wat baie gewilder was. Vigs was daar, maar eintlik ook nie, en ek het niemand geken wat verkrag is nie. Almal wóú dit doen, ék wou dit doen. Ek kan nie dink hoe dit moet wees om iemand se lyf teen jou wil in jou eie lyf te voel inboor nie.
Alles maal deur my kop. Ek wonder hoe Piet dit gedoen het. Ek wonder wat Celia gedoen het om hom te probeer keer. Ek wonder of hy haar seergemaak het. Ek wonder hoe Celia se ma, in hulle klein huis, nie agtergekom het wat aangaan nie.
Maar ek durf nie vra nie.
Dis alles te veel vir my. Celia is verkrag, herhaaldelik,