Hulle het ’n kýk wat hulle vir my bêre vandat almal uitgevind het van James se lover. Ek dink almal wag in spanning vir “iets” om te gebeur. Dit was laas jaar Maart, dis nou al hierdie jaar Februarie, en hulle wag nog steeds. Dalk wag ek ook nog.
Mense wat in die openbaar aan skerwe val, dra nie my goedkeuring weg nie. My dinge is my eie. Ek het nie nodig dat ander mense daarna moet kyk om dit waar te maak nie.
Dalk dink hulle ek is bang om ’n enkelma te wees, of omdat mans van nou af gaan dink ek soek ’n pa vir my kind, of omdat vrouens gaan dink ek soek hulle mans. Ek weet nie wat hulle dink my vrese is nie. Dis nie een van daardie dinge nie. Nie laas jaar Maart nie en ook nie hierdie jaar Februarie nie.
Ek was bang oor wie brood sou koop as my geld opraak. Ek was bang oor my en Louisa se veiligheid as skelms by die huis sou inbreek. Ek was bang oor dinge soos elektriese gereedskap wat breek, gras wat groei, en om niemand te hê om mee te praat nie. Elke dag se dinge het my bang gehad.
Tot ek besef het James het in elk geval nooit daai dinge uitgesorteer nie. Selfs ons geselskap het jare terug al opgedroog. Jare voor die jong man homself met James opgesaal het. Lank voor ek die eerste keer by die dokter moes uitkom.
Dis benoud in die personeelkamer. Ek voel dadelik ongemaklik. Die spul kollegas het ’n fisieke uitwerking op my.
Die plek ruik snaaks. Toe ek klein was, het my ouma altyd gesê die inhoud van ’n sekere kas (wat verbode was) ruik soos die dood. Ek het gewonder hoe die dood ruik en het eendag die kas oopgemaak. Daarin was klere van haar seun wat jonk gesterf het. As dít is hoe die dood ruik, ruik die personeelkamer ook so – oud en muf.
Ek gaan sit op die stoel tussen my vriendin Maggie en Alet Steenkamp (wat nie my vriendin is nie). Alet maak so ’n snaakse geluid, asof daar snot in haar keel is. Dis hoe sy groet. Ek doen nie die moeite om self ’n snotgeluid te maak nie. Ek het nie die energie nie.
“Ek haat niks méér as om my kosbare rooktyd hier te moet mors nie,” mompel Maggie langs my. “Ek wonder wat is vandag nou weer so fokken apocalyptic dat ons moet vergader.”
Maggie en Alet is albei agt-en-dertig, maar dis al wat hulle in gemeen het. Alet Steenkamp laat my dink aan Voortrekkervroue. Nie op die kaalvoet-kappie-manier nie, maar omdat ek vermoed sy doen graag dinge soos pere inlê, kouse stop en kinders baar. (Sy hét nog geen kinders gebaar nie, maar ek dink as sy lostrek, sal daar geen brieke aan die vrou wees nie. Nie dat sy baie tyd oorhet nie.)
Hoekom hou ek nie van Voortrekker-Alet nie? Sommer nie.
Dalk omdat ek nie kouse kan stop of enige begeerte het om pere in te lê nie. Dalk omdat een kind vir my genoeg is. Dalk omdat Alet nie rook of drink nie, en sy is sekerlik ’n rapsie preuts. Moontlik omdat ek weet sy laat haar mond met haar weghol. Miskien omdat haar kêrel van baie jare ook onlangs ’n affair gehad het en ek doodbang is dat sy met my sal probeer “identifiseer”.
Die ander mense hou van Alet, of so dink ek. Niemand sê eintlik ooit dat hulle dink iemand anders is ’n doos nie. Daarvoor is Vuurkloof te klein – in hierdie dorp kan mens nie vyande bekostig nie. Ek het eintlik geen idee hoe almal oor Alet voel nie, miskien is hulle bloot sonder ’n opinie oor haar. Dalk is dit veel erger. As ek moet kies, moet mense eerder dink ek is ’n doos as om regdeur my te kyk.
Eintlik hou ek uit die hele spul vrouens net van Maggie en die klomp wat in die kombuis werk. Die mans is vir my onsigbaar. Elkeen van hulle kan vlerke groei en wegvlieg, ek sal nie eers agterkom nie. Almal behalwe my vriend, Andries Gouws. As hy vlerke kry, sal ek dit raaksien.
Almal sit stil, duidelik geïrriteerd, en luister na die hoof se verslag oor ’n eerstespan-rugbyspeler wat dronk geword het in die kleedkamer na ’n vriendskaplike wedstryd teen die buurdorp.
Rugby in Februarie is buitengewoon, maar in Vuurkloof is rugby ’n kultuur wat gelyk is aan godsdiens. Die eerste span hou nooit op met oefen nie. Eers wanneer die outjies se lywe nie meer behoorlik wil werk nie, mag hulle rus.
Die skoolhoof praat en praat en ek hoor later net ’n gedreun. Neem darem kennis van die besluit dat die oortreder eerder nie geskors moet word nie, die span sal sukkel sonder hom. Hy sal uitskryfwerk kry.
Dan spreek die hoof die onderwysers vry om in vrede aan te bliksem vir die laaste paar minute van hulle pouse.
Maggie sny ’n lyn na die boom buite die personeelkamer.
“Was dit nou nodig om die hele fokken pouse te praat oor daai klein kont?” sis sy. “Wie suip alleen in die kakhuis? Dis vieslik. As dit nou een van die debatspanseuntjies was, was hy in sy moer in, maar nee, rugbyspelers kan mos wegkom met moord!”
Pouse is amper verby en die onderwysers vat hulle pouse baie ernstig, veral die rokers. Ek het die laaste periode af, so dit pla my nie regtig nie.
Maggie het skaars haar sigaret aangesteek toe die klok weer lui. Sy vat ’n paar diep trekke voor sy die sigaret dooddruk.
“Ai, laat ek aangaan,” sug sy. “Ek sal vanaand vir jou kom koffie maak, dan drink ons sommer ’n glasie wyn. Dit ís darem Vrydag.”
Ek kyk haar agterna toe sy wegstap. Sy is gewoonlik swaar belaai met boeke en vraestelle, maar vandag is dit net haar groot bruin handsak wat oor haar skouer hang. In hierdie hitte kan mens nie bekostig om meer as die nodige met jou saam te dra nie. Alles en almal is vrekkerig en droog, net reg om te knak.
Maggie se man is dood, sewe jaar terug. Voor ek haar geken het. Sy het nog nooit, nie eers een maal, na sy dood verwys nie. Ek kan nie dink dat sy al ooit in soveel woorde vir my gesê het dat hy gesterf het nie.
Wat ek wel weet, weet ek net omdat Alet Steenkamp graag skinder. Sy het my vertel dat Maggie se man twee of drie jaar na hulle troue ’n reusehartaanval op kantoor gehad het. Hy was dood voor die ambulans by hom kon uitkom. Alet het dit nie uit besorgdheid oor Maggie gesê nie. Sy het dit net gesê om iets te hê om te sê – dis hoe sy is.
Ek stel nie belang om Maggie uit te vra nie. Dis duidelik dat sy nie daaroor wil praat nie, en ek het geen begeerte om in haar wonde te krap nie. Behalwe vir my skottelgoed was en my kombuis opruim, het sy nog nooit ’n oorlas van haarself gemaak wat mý rou plekke betref nie. Partykeer wil mens net kan praat met iemand sonder dat hulle elke moesie op jou gat ken.
Ek kyk na Maggie se vermorselde sigaret in die asblik. Ek is bly ek het opgehou rook. Twee weke later en drie kilogram swaarder dink ek glad nie meer daaraan om die stompie uit die asblik te grou en dit te rook nie.
Net nou die dag het ek ’n swart kolletjie op my lip gesien en toe dadelik gedink aan kanker. Die kolletjie het ná die volgende glas wyn verdwyn, maar die kommer kon ek nie wegspoel nie. Snaaks hoe bang mens word soos die jare verbygaan. Bang vir kanker en Aids en vet en mense en die son. Bang vir alles. Bang vir leef.
My voete sweet in my sandale en na ’n vinnige rondkyk om seker te maak dat al die klikbekke verdwyn het, skop ek hulle uit. Ek gaan sit op die bankie onder die boom. Al het die kinders nie toegang tot die personeelkamer se tuintjie nie, is dit nie aanvaarbaar om jou skoene uit te trek of enigsins gemaklik te lyk nie.
Die hoof regeer die skool met ’n ystervuis en alle onderwysers moet te alle tye ongelooflik ordentlik (verkieslik gepynig) voorkom. Hulle hoef nie noodwendig ordentlik te wéés nie, maar dit moet lýk of hulle ordentlik is. Ek breek nie gewoonlik die reëls nie, maar dis lekker om vir ’n slag my tone onder die droë gras in te boor.
Ek hoor ’n geluid by die ingang van die personeeltuintjie en my kop skiet op, maar dis net die tuinier wat in ’n klipharde blombedding probeer skoffel. Nie Andries nie, besef ek afgehaal. Dit lyk nie asof hy vandag hier gaan kom sit nie, en ek weet nie hoe goed die alleensittery vir my geestestoestand is nie.
Andries is ook die laaste periode op ’n Vrydag af. Dis altyd pret as hy saam met my hier sit, maar dit gebeur nie baie nie. Nie genoeg nie. Hy is altyd besig met iets, gewoonlik werk. As ek ooit met Andries vergelyk word wat werk betref, sal die skoolhoof seker ’n stok in my oog moet druk om seker te maak ek leef nog.
Daar is