Hantie se pa skud ook verslae sy kop. “Ja, dit moet ’n groot skok vir hom gewees het. Hy sal wel hiernatoe kom, my kind. Moenie so bekommerd wees nie.”
“Maar hy het my nóú nodig, Pappa. My hart breek vir hom.”
“Jou pa is reg. Dis nie nodig om jou so erg te ontstel nie. Ruk jou reg en begin liewer nugter oor die saak dink.”
“Wat bedoel Ma? Waaroor moet ek dink? Al waaraan ek kan dink, is hoe Nols in hierdie oomblikke moet voel.”
“Hantie, vergeet ’n slag van Nols en dink aan jouself. Besef jy wat vandag se … ê … ontdekking vir jóú inhou?” Maria Hefer se stem klink koud.
Hantie en haar pa kyk haar verward aan.
“Waarvan praat Ma?”
“Ek praat daarvan dat jy jou besluit om met Nols te trou in heroorweging sal moet neem.”
“In heroorweging neem? Ons is reeds verloof. Wat bedoel …?”
“Verlowings word verbreek ook … en hierdie een moet liefs een daarvan wees.”
“Maria! Wat praat jy nou?” Haar man se stem klink geskok, en sy pen hom met haar oë vas.
“Wil jy my vertel, Johan, dat jy sal toelaat dat jou dogter met ’n man trou van wie ons nie weet wie hy is en wat sy oorsprong is nie?”
“Ma!”
“Wag nou, Maria. Jy is nou net ontsteld …”
“Natuurlik is ek ontsteld! Maar dit beteken nie dat my verstand ophou werk het nie. Nols Re- … Nols weet nie eens wie sy pa is nie. Hoe weet ons watter … ê … ellendes hy miskien aan sy kinders kan oordra? Oorerflike siektes en sulke goed.”
“Ma!” Hantie is op haar voete, haar oë vurig. “Daar is niks met Nols verkeerd nie!”
“Hoe weet jy? Hoe kán jy weet? Dit waarvan ons kennis dra, is in elk geval nie aanbevelingswaardig nie. Sy ma was verslaaf aan pille en het selfmoord gepleeg. Nou vind ons uit sy was boonop ’n los vrou …”
“Ma, bly stil!”
“Moet ek stilbly omdat ek die waarheid praat, Hantie? Dis feite wat ek opnoem, dan nie? En sy pa was ’n losbol wat hom oorsee uitgerinkink het en toe hy tuis kom sy rug op sy verantwoordelikheid gedraai het. ’n Swak karakter, met ander woorde. En jy wil met die kind wat uit twee sulke mense saamgestel is, gaan trou?”
Hantie voel paniek in haar opbou. Sy het nog altyd geweet haar ma is ’n snob. Sy weet egter sy staan weerloos en magteloos teen haar aantygings … want dit ís feite wat sy opnoem.
“Ma ken Nols van kleins af. As daar iets … iets swaks … iets sleg in hom was, moes dit teen hierdie tyd al uitgekom het. Ma kan niks teen hom as persoon sê nie. Gister was alles nog reg. Toe was Ma ingenome met die idee dat ek met Nols Retief van Paradys gaan trou. Maar hy is nog dieselfde mens. Hy bly die man wat ek liefhet, en ek gaan met hom trou … met of sonder Ma se goedkeuring. Ek is drie-en-twintig.”
“Hantie! Ek sal nie toelaat dat jy só met my praat nie! Reg. Gister was hy nog Nols Retief van Paradys. Maar wat is hy vandag? ’n Naamlose sonder Paradys. Daar is ’n groot verskil, weet jy?”
“Pa! Pappa …”
Hantie wend haar desperaat na haar pa, sien hoe hy met sy een hand voor sy gesig sit, stil, roerloos. “Pa …?”
Die hand sak eindelik en Johan Hefer lyk skielik heelwat ouer as net ’n paar oomblikke gelede. “My kind … miskien het jou ma gelyk. Miskien moet jy weer oor die saak nadink.”
“Pa!” Die skok en ontnugtering lê naak op die skraal gesiggie. “Ek kan sulke woorde van Ma verwag, maar Pa …”
“My kind, dit gaan nie om naam of plaas nie, nie by my nie, Hantie. Jy weet dit. Maar jou ma het ’n saak aangeroer wat ons nie sommer kan ignoreer nie. Jy moet aan die toekoms dink, aan jou kinders, Hantie. Daar kán dalk iets oorerfliks wees … Hoe sal ons weet?”
Sy veg terug … weet dis tevergeefs. “Wat van die honderde en honderde kinders wat deur mense aangeneem is? Sê nou maar ek het op ’n aangenome kind verlief geraak? Sou Pa-hulle dieselfde houding ingeneem het?”
Haar pa sprei sy hande oop. “Ek weet nie, Hantie. Ek weet regtig nie … My dogtertjie, moenie só na my kyk nie, asseblief! Ons is lief vir jou, Hantie. Ons dink aan jóú, aan jou toekoms, aan jou geluk, aan jou kinders wat jy hopelik eendag sal hê. Dis nie dat ons …”
“Laat staan maar die verduidelikings, Pa. Ek weet wat Pa wil sê.” Sy draai weg van hulle, kyk blindelings teen die skildery teen die muur vas. “Ek sal nie van Nols afstand doen nie. Julle moet dit weet. As ek en Nols nie trou nie, sal dit net om een rede wees. Net één: As hy my self in die pad steek.”
“En die risiko’s wat jy gaan loop?”
Die harde, ontnugterde oë kyk weer ’n wyle na haar ma. “Is mý risiko’s. Net myne. Ma hoef nie bang te wees nie. Ek sal nie op julle skouers kom huil of by julle om hulp kom aanklop as daar dan iets moet gebeur nie. Wees gerus.”
Dapper woorde – domastrant, ondeurdag – vir ’n meisie wat maar nog so ’n kort entjie op die lewenspad gestap het.
3
Vir die vier mense wat agtergebly het, voel die groothuis vanaand skielik besonder groot. Ná Nols se beroerte-aanval wat uiteindelik tot sy dood gelei het, het Helgard en Elise uit hulle huis, die marmerpaleis soos ta’ Vroeteltjie dit destyds gedoop het, getrek. In die oorspronklike opstal van Paradys sou hulle beter na hom kon omsien. Nou is hy weggebêre agter die sipresse, die skaar begrafnisgangers is huis toe, die res van die familie ook … en skielik voel die vier mense totaal verlore.
Elise stoot haar aandkos weg en sê beslis: “As julle dan voel ons moet hom alleen laat, goed. Maar ek gaan ten minste net Ou Werwe toe bel.”
“Hy sal nie die telefoon antwoord nie, Ma.”
“Laat haar maar probeer. Sy sal nie tot ruste kom nie,” laat Helgard hoor, sy oë teer op sy vrou wat in die ôffies – ook ’n ta’ Vroeteltjie-benaming – verdwyn.
“Sy is ’n goeie vrou, ’n goeie ma.”
“Ja. Sy is mal van kommer oor Nols. Maar so was sy nog altyd oor julle twee. Daar is nooit enige onderskeid tussen julle en Janneman gemaak nie.”
“Dis waar. Ek het vir lang, lang tye vergeet dat sy eintlik my stiefma is. Dankie dat Pa haar vir ons gegee het.” Sy stoot ook haar bord so te sê onaangeraak terug.
Haar pa kyk haar vol liefde aan. “Die dankie moet aan haar gesê word, nie aan my nie.”
“Dis waar. Ek en Nols het nog net altyd ontvang, nooit dankie gesê nie. Dis eers as jy die persoon verloor het, of die moontlikheid daar is, dat jy die regte waardebepaling kan maak.”
Helgard frons liggies. “Hoe praat jy dan nou, my kind? Niemand gaan iemand verloor nie. Nols het ons nie verloor nie.”
“Maar hy het tog iets kosbaars verloor, Pa: daardie seker wete dat hy iewers tuis hoort, dat hy deur bloedbande aan ons gebind is.”
“Die bande van liefde is soveel sterker, Isabé. Jy sal dit nog uitvind.”
Sy kyk hom ’n oomblik aan. “Is dit, Pa? Is die bande van liefde werklik sterker as dié van bloed?”
“Ja, my kind. Dit is.”
Sy laat haar ooglede sak, en dit lyk of sy baie diep sit en dink. Dan kyk sy op na haar jonger broer. “Jy is baie stil, Janneman.”
“Ja. Ek dink sommer.”
“Waaraan … of aan wie?”
Hantie … Sy gaan seerkry. Hy kon Maria