Twee
“My God, Lena, wat se ding is dit dié?” Dis Pa wat my wakker skree.
Buite, kan ek sien, is dit nog skemerdonker. Die boonste luikie van my kamervenster is oop. Dit moet baie vroeg in die oggend wees. Ek spring uit die bed en hardloop kaalvoet die gang af, na Pa en Ma Bella se kamer toe. Dis waar die lamp brand en waar ek Pa en Lena se stemme hoor. Die plankvloer is koel onder my voete. Ek weet die planke kraak net in die middel van die gang, daarom hou ek teen die muur langs. Ek maak nie ’n geluid nie.
“Dis ’n katkoppie, baas.” Dit klink of Lena wil huil.
“Vat weg! Vat weg die bliksemse ding!” skree Pa weer.
“Wag net, baas, die nooi-goed bloei kwaai, ek moet eers die nageboorte uitkry. Gee net ’n bietjie kans.” Lena is baie bang en benoud, ek kan dit aan haar stem hoor.
“Ek sê vat weg die gedrog!” sis Pa tussen sy tande deur.
“Jissis, baas!” Lena praat skielik so hard en ongeduldig dat ek wip soos ek skrik.
“Moenie jou stem vir my verhef nie, meid. Hou jou op jou plek. Ek gee jou nou ’n snotklap, voor jy weet waar jy is. Ek sê maak ’n plan met die ding wat so steun.”
Ek kruip agter die gangkas se sykant weg. Lena stap naby my verby met iets in ’n opgerolde handdoek in een hand en ’n blaker met ’n kort kersie in haar ander hand. Die vlammetjie flikker soos Lena se hand skud. “Jirre God, help my, asseblief, my Koning, die baas het mal geword,” bid sy hardop. Sy stap by die badkamer in, maar ek kan nie sien wat sy daar binne doen nie.
Ek druk my rug plat teen die muur toe Lena weer in die gang is. Sy het die blaker met die kers en die handdoek in die badkamer gelos. Sy sal my nie in die donkerte sien nie, want die gang is wyd en die kas is groot. Sy stap weer by Pa en Ma Bella se kamer in.
Ek het gisteraand al geweet dinge loop nie reg nie. My ma het vroeg gaan lê met ’n pyn op haar kruis. My pa het baie ontevrede gesê: “Dis nog drie maande voor jou tyd. Jy moet om godswil nie nou staan en skeef donner nie, Bella. Die rivier het afgekom, die drif is vol, mens kan na g’n kant toe deur nie.”
Ek was al in my bed. My slaapkamer is net langs Pa en Ma Bella se kamer.
“Loop haal vir Lena as dit tyd word, Wilhelm.” My ma het sag gepraat, maar ek het haar gehoor. Dis al wat sy gesê het. Ek het eintlik geskrik toe sy so sê, want sy praat gewoonlik nie terug as Pa so onbeskof met haar is nie. Gewoonlik bly Ma Bella stil; sy sal hom partykeer ’n kwaai kyk gee, maar dis al.
Dit reën al dae lank. Sonder ophou. Eers het die kloof tussen ons en oom Daan se plaas afgekom en daarna die rivier. Grootvlei lê tussen oom Daan se plaas aan die onderkant en die rivier aan die bokant. Die drif deur die rivier is toe onder water. Ons is vasgekeer. Daar is geen manier om op die dorp te kom nie. Dis nie nou reëntyd by ons nie. Hier reën dit in die winter. Dan hang die mis swaar oor die rivier en die ryp lê wit op die gras voor die huis.
“Dis freak weather,” het Moos gister by die agterdeur vir my en Lena gesê toe hy kom seker maak het dat die houthoop onder die kombuisvenster toe is onder die seil. “True act of God, sê ek julle.”
“Wat beteken dit, Lena?” Moos is Lena se man.
“Hoe moet ek weet?” Lena het haar vingers styf oor al twee haar oë gedruk. Sy maak altyd so as sy dink. “Dit staan in die Bybel, Carli-kind, hier op aarde sal ons net ten dele verstaan. Hulle het vergeet om daar in die Skrif by te sit dat ons vir Moos glad nie sal verstaan nie.” Lena se hele voorkop was vol plooie van dink. Toe los ek maar.
“Oom Moos praat Hoog-Ingels,” het Wimpie my al lankal vertel. Wimpie is my beste maat op die plaas. “Die oompie het in die agterplaas van die Joodse dokter op die dorp grootgeword. Sy ma was die housekeeper daar. Die dokter het gaan vrou vat doer gunter in Jodeland. Dié dat sy g’n dooie woord in onse taal kon sê nie. Toe moes oom Moos maar die Rooitaal leer gooi.”
Dis ’n hele rukkie stil in die kamer voor Lena benoud praat: “Die nageboorte sit vas en die bloed spuit, baas.” Ek kruip stadig nader totdat ek om die deur tot op Pa en Ma Bella se bed kan sien. My ma lê op haar rug op die bed met haar bene wyd oop. Sy het haar naghemp aan, maar verder is sy kaal. Sy het nog die hele tyd niks gesê nie. “Hou die lig nader, baas,” sê Lena, “ek sien sleg.” Pa lig die lamp op en toe sien ek die yslike rooi, nat kol wat vinnig groter word tussen my ma se bene. Dis bloed. Dis bloed wat uit Ma Bella se lyf uit loop. Tot haar voete is al rooi en nat. Sy begin skielik snaakse steungeluide maak en kom effens regop. Sy sak weer terug en haar nek val skeef, half van die matras af. Lena skrik en los die wit string-ding waaraan sy getrek het tussen Ma Bella se bene en gee twee treë tot by my ma se kop.
Toe skree Lena hard. “Jirretjie God, baas, nooi Bella het uitgegaan!” Ek skrik en spring terug sodat ek weer agter die gangkas se sykant kan wegkruip. Ek verstaan nie wat aangaan nie. Ek weet net ek wil nie verder kyk nie, daarom knyp ek my oë styf toe. Dis net ’n klein rukkie voor Pa se skoensole op die planke dreun toe hy by my verby hardloop. Hy hardloop in die donker gang af tot by die voordeur en uit in die reën. Hy skree en vloek die Here se naam. Hy hou aan en aan tot hy so ver van die huis af is dat ek hom nie meer kan hoor nie.
Ek kan Lena hoor huil daar by Ma Bella in die kamer. My ma is doodstil. Ek sluip op my tone nader en loer om die deur. Lena lê dwars oor Ma Bella se bors en skud op en af terwyl sy aanmekaar kerm. Sy is ’n groot vrou en my ma is heeltemal weggesteek onder haar lyf. Dit maak my baie bang, maar ek gaan nie in die kamer in nie. Netnou kom Pa terug. Hy raak maklik onbeskof.
Ek voel vasgekeer in die donker gang en begin treetjie vir treetjie terugsluip na my kamer toe. By die badkamer se deur kan ek die opgerolde handdoek se punt oor die wasbak se kant sien hang. Dis die patrone wat die kersvlammetjie op die vloer maak wat my laat stilstaan by die deur. Toe skrik ek groot. Daar kom geluidjies uit die handdoek. Dit moet die katkoppie wees wat wakker geword het.
Ek is nuuskierig en loop stadig tot by die wasbak. Toe hoor ek dit weer. Sagte steungeluidjies kom uit die toegerolde handdoek. Ek lig die los flap op. My hele lyf bewe. Ek wil skree, maar daar kom niks by my mond uit nie. Ek wil weghardloop, maar my bene wil nie roer nie. Voor my in die wasbak lê die katkoppie. Dit lyk baie soos ’n babatjie, maar ook nie regtig nie. Dis ook nie ’n katjie nie. Dis ’n klein, klein lyfie met twee beentjies, twee armpies en ’n snaakse koppie wat heeltemal plat is bo-op. Voor, op die kante van die koppie, sit twee groot ronde uitpeulogies. Dis ’n mannetjie-katkoppie. Uit sy neusie en mondjie kom borreltjies skuim.
Ná ’n rukkie bewe ek nie meer so baie nie. Ek weet nie hoekom nie, maar ek wil baie graag aan hom vat. Ek voel jammer vir hom. Ek sit my hand saggies op sy lyfie en vryf versigtig oor sy magie wat op en af roer. Sy velletjie is warm en nat en kreukel onder my hand. Eers toe ek my hand oplig, sien ek in die kers se lig daar is rooi slym aan my vingers. Net toe klap die voordeur hard. Dit moet Pa wees wat die deur agter hom toegeruk het, want die wind is stil.
Ek pluk die punt van die handdoek weer terug oor die katkoppie en hardloop tot in my kamer. Onder die komberse byt ek op my hand sodat ek nie moet huil nie.
Pa loop weer in die gang af tot by Lena en Ma Bella in die kamer. “Ruk jou reg, Lena,” sê hy, “jy sal die meisiekind wakker maak met jou gegrensery. Nog ’n histeriese vroumens is die laaste ding wat ek nou wil sien. Jy moet gou speel. Lê uit die nooi en maak ’n plan met die gedrog in die badkamer. Dit moet ook in die kis kom. Ons sal nog vandag die kis in die grond moet kry, die pad dorp toe sal nie voor oor drie dae oop wees nie en teen daardie tyd sit ons met ’n vrotspul.”
’n Rukkie nadat Pa klaar met Lena gepraat het, kom hy weer by my kamerdeur verby. Hy stamp met sy voete op die vloer. Hierdie keer hoor ek hom kombuis se kant toe stap. Hy laat die sifdeur hard toeklap toe hy uitgaan op die agterstoep.
Lena se swaar voete slof-slof ná ’n tydjie stadig in die gang. Dis ’n rukkie stil. Toe hoor ek haar in die badkamer vroetel. Ek hoor water loop.
Die komberse druk my op my bed vas en ek staan saggies op. Ek hoor Lena met die katkoppie praat. “Jy moet saam