– Ty się, paniczyku, ruszaj żwawiej, bo nikt za ciebie tyrał nie będzie – wysyczał Linas Vatakus, Litwin, podobnie jak Zawiślański, z Wilna.
– Nie daję rady pracować szybciej – odpowiedział spokojnie Paweł.
– Ale tobie nada… Jak nasza grupa nie wyrobi normy, to znowu będziemy żarli pomyje z ostatniego kotła.
Tak, nic nie działało lepiej niż więźniowie patrzący na ręce innym więźniom. Łączyli ich w czwórki, a potem zliczali wynik całej grupy, a później dopiero każdego z osobna. Jednakże w razie braku wyników całej ekipy, karano wszystkich. Niekiedy najbardziej ambitni zgłaszali chęć przeniesienia do bardziej wydajnej brygady. Dla kogoś takiego jak Paweł oznaczało to dużo cięższą pracę.
– Już dobrze – burknął Paweł.
– Co tam się dzieje? – zainteresował się Linas.
Odłożył piłę i wyprężył się, wypatrując, jakie to zamieszanie wybuchło w sąsiedniej grupie. W istocie, do Pawła Zawiślańskiego także dotarły podniesione głosy dziesiętnika.
– Chyba coś się nie zgadza w rachubach – powiedział Paweł, ale zaczął baczniej się przysłuchiwać, bowiem w tamtej brygadzie pracowali Tobiasz i Kuba.
Do niedawna było w tamtej grupie czterech więźniów, ale jeden przedwczoraj się nie obudził, umierając z wycieńczenia, a drugi odrąbał sobie palec siekierą. Najpewniej celowo, bo takie zranienie oznaczało kilkudniową labę w obozowym szpitalu.
– Idź no, sprawdź, może trzeba pomóc dziesiętnikowi. I tak się obijasz od rana. – Linas naciągnął mocniej uszatkę na głowę i chwycił wraz z Kazachem, Jerżanem, za ogromną piłę.
Paweł odłożył na stos gruby pień i powoli zaczął podążać w kierunku grupy Tobiasza i Kuby. Nie śpieszył się, bo taki spacer oznaczał chwilę wytchnienia, normę zaś zapewne nadrobi Linas.
I wtedy zobaczył Tobiasza, który z szaleństwem w oczach i z siekierą w dłoni zamierzył się na dziesiętnika. Ani on nie zdążył zareagować, ani też biegnący w ich stronę Kuba. Obuch siekiery z impetem wylądował na głowie mężczyzny.
– Tobiasz, przestań, powieszą cię albo zdechniesz w piekle! – krzyknął Paweł.
Karcer nazywano niekiedy piekłem, bo w istocie wielu więźniów umierało w nim w męczarniach, zmożonych zimnem i głodem. A takie katusze można było przeżywać jedynie w piekle.
Morawiński, jakby w zupełnym amoku, uderzył kolejny raz.
– Chciał mnie oszukać. Tamci go przekupili, żeby dopisał im nasze drewno. A tak mi mało brakowało, żebym dostał zupę z drugiego kotła. Oszukał mnie… – chrypiał z wściekłością w oczach Tobiasz.
Kuba podbiegł do Tobiasza i, chwyciwszy wpół, odsunął go od ofiary.
– Paweł, sprawdź, co mu jest – wysapał i wskazał brodą na leżącego dziesiętnika.
Wszystko wokół umazane było krwią, która kontrastowała z bielą śniegu. Wyglądało to koszmarnie.
Zawiślański pochylił się nad ofiarą, ale już na pierwszy rzut oka mógł stwierdzić, że Tobiasz zatłukł go na śmierć. Za miskę lepszej zupy… Byli tam dopiero trzy miesiące, trudno więc było sobie wyobrazić, jak będą się zachowywać, gdy minie czas ich odsiadki.
– Nie żyje… – powiedział cicho.
– I co teraz? – wystękał przerażony Kuba, wciąż trzymając z całych sił Tobiasza, bo ten wyrywał się, by kolejny raz przyłożyć dziesiętnikowi.
– Karcer, stryczek, rozstrzelanie… A skąd ja mam, u licha, wiedzieć? – zapytał zdziwiony Paweł, a potem dodał: – Uspokój się, Tobiasz, i tak już go zaszlachtowałeś, jak prosiaka.
Morawiński nagle przestał się szamotać i kolejny raz powtórzył:
– Chciał mnie oszukać, obrabować z mojego drewna, chciał, żebym zdechł z głodu.
Paweł rozejrzał się. Teoretycznie gdzieś w pobliżu powinien kręcić się brygadzista. Na szczęście trafił im się wyjątkowo leniwy, który głównie przesiadywał przy ognisku i palił machorkę.
– Przeniesiemy go dalej i zasypiemy śniegiem. I krew też musimy zasypać. A potem ułożymy w tym miejscu drewno. Wozacy i tak przyjadą prawie o zmierzchu, więc jakichś małych plamek nie zauważą.
Musieli zaryzykować, bo przyznanie się do winy oznaczało dla Tobiasza pewną śmierć. Tymczasem Morawiński był niezbyt pomocny, bo wciąż gadał jak obłąkany, że dziesiętnik chciał pozbawić go miski zupy. W końcu Paweł podszedł do niego, uderzył go w twarz i potrząsnął nim.
– Chcesz zjeść zupę z drugiego kotła?
Tobiasz pokiwał głową, jak automat, a potem uśmiechnął się.
– To rób, co powiem… Ukryjemy ciało dziesiętnika, a potem pozbędziesz się krwi z dłoni i z waciaka.
Linas był bardzo niezadowolony, kiedy Zawiślański powrócił do swojej brygady po zbyt długiej, jego zdaniem, nieobecności.
– Łajzo jedna, powiem brygadziście, żeby cię do najgorszej grupy przydzielił i zdechniesz z głodu – syknął.
Paweł już chciał wdać się z nim w dyskusję, gdy ujrzał na swoim brudnym waciaku świeżą plamę. Z krwi. Odwrócił się gwałtownie i podniósł belę drewna.
– Nie wściekaj się, nadrobię straty. Musiałem jeszcze za potrzebą skoczyć, bo od rana mam biegunkę.
– A ty wiesz, mnie też dzisiaj tak jakoś szarpie… Ty podobno lekarz jesteś – powiedział Linas.
– I co mi po tym, jak żarcie nam takie liche dają, a lekarstwa dostajesz, jak już jesteś jedną nogą w grobie.
– A co tam się działo? Co to za awantura?
– A bo ten nasz dziesiętnik to tak umie liczyć, że niech go Pan Bóg pokocha. Ale w końcu sprawdził jeszcze raz i poszedł do grupy Michaiła.
– To i tak miał chłop szczęście, bo jakby się u Michaiła pomylił, to ten by mu łeb siekierą porąbał. – Linas zarechotał.
Paweł aż drgnął. Po chwili pomyślał jednak, że gdy znajdą martwego dziesiętnika, spokojny i nieco wydelikacony Tobiasz będzie ostatnią osobą, którą posądzą o krwawą jatkę. Podobnie będzie z Kubą, którego mimo katastrofalnych warunków niezupełnie opuścił humor i wszyscy uważali go za obozowego dowcipnisia. Nie wiedzieli, że Kuba Staśko w ten sposób ukrywał swój strach. Nie tylko przed następnym dniem, ale także przed tym, by pewnego razu nie skończyć ze sobą w jakiś drastyczny sposób. Paweł wierzył jednak, że Kuba poradzi sobie, tak jak dotychczas. Nawet z urkami robił interesy albo grał z nimi w karty i pozwalał im wygrywać. Żeby dali mu spokój, a w przypływie humoru poczęstowali chlebem czy papierosem, który potem wymieniał na coś do zjedzenia.
Za to z niepokojem patrzył na Tobiasza, który jakby gasł w oczach. Mówił coraz mniej, nawet nie przeklinał, jak wszyscy inni w tym miejscu. Tak jakby uciekał do własnego świata, w którym są luksusowe dworki, piękne kobiety i eleganckie knajpy z dansingiem. I w końcu doszło do tragedii. Zastanawiał się, czy Tobiasz ocknie się i dotrze do niego, co zrobił. Zabił przecież z zimną krwią człowieka. I to z tak błahego powodu,