– Зараз я злаўлю тваю мову і мы пагаворым, – павольна, па складах, загаварыў дзіўны незнаёмец. – Ты толькі гавары са мною. Чым больш ты са мною будзеш гаварыць, тым хутчэй мы зможам паразумецца. Што гэта ў цябе на… – і ён правёў сваёю ручкаюлапкай па шчацэ і падбароддзі.
– Барада. Гэта мая сівая барада. Дажывеш да маіх гадоў і ў цябе вырасце такая… – пераадольваючы збянтэжанасць і, што там казаць, страх, адказаў дзядзька Язэп і зрабіў яшчэ адзін крок да чароўнага замка. І толькі тут, яго ажно перасмыкнула, ён зразумеў, што ўжо бачыў гэтага дзіўнага чалавечка, ды што там, ён добра ведае яго, ведае кожную зморшчынку на ягоным твары, ведае круглыя лупатыя цёмныя вочы без зрэнак. І нават гэтую даўгую белую сарочку… Ён ведае. Не можа быць. Ён жа сам, сам намаляваў калісьці такога, такіх на адной са сваіх карцін. Яны віталі Сонца… І ў іх былі даўгія сівыя бароды…
– Не, у мяне не вырасце. Я не той, пра каго ты падумаў. Я з іншай планеты. Але ты ведаеш мяне. І маю планету ведаеш. Калі ты пераступіш парог гэтага, табою ж прыдуманага замка, ты пазнаеш, ты пазнаеш маю, нашу з табою планету…
– Але як я сюды трапіў? – спытаў дзядзька Язэп, – апошняе, што я памятаю, гэта зорнае неба і снег, гурба снегу, у якую я ўваліўся, спачатку халодны, сцюдзёны, а потым нясцерпна пякучы, гарачы снег.
– А ты хіба не ведаеш, што ўсе жывыя істоты, як толькі спазнаюць абсалютны холад ці абсалютную спёку, адразу трапляюць у свет сваіх мараў, у свет сваіх мрояў…
– Дык вось чаму нашую багіню смерці звалі Мара… – задумліва вымавіў дзядзька Язэп.
– Мара… але ты мастак. Мастакі, пісьменнікі, тыя, каму дадзены талент увасабляць у творах вобразны свет сваёй мары, у ім, гэтым свеце, і жывуць пасля, калі пераступяць парог Вечнасці.
– Гэта значыць, што я памёр? – удакладніў дзядзька Язэп і ўздыхнуў.
– Ты памрэш для тых, з кім жыў на Зямлі. Але ж ты вельмі рэдка маляваў тых, хто жыў з табою побач. Ты спрабаваў уявіць тых, хто жыў раней, і нас, жыхароў іншых планет. Ты лягчэй існаваў не ў рэальным, а ва ўяўным, табою самім створаным свеце. Ты адзін з першых сярод зямлян намаляваў нас такімі, якія мы ёсць наяве. Не так далёка ад цябе, у Расіі жыў яшчэ адзін касмічны вандроўнік – Цыялкоўскі. Але ён спрабаваў вынайсці транспарт, здольны пераадолець зямное прыцягненне. І праз некалькі стагоддзяў людзі, скарыстаўшы ракеты, даляцяць і да нашай планеты. А твой шлях да нас быў самым наўпростым. Ты нафантазіраваў, ды не, хутчэй, дзякуючы сваёй мастацкай інтуіцыі, убачыў нас такімі, якія мы ёсць наяве. «Нябесныя бегі» тваёй фантазіі наблізілі цябе да ісціны, і вось ты тут, на парозе табою самім нафантазіраванага