Галоўны збор быў на ўскрайку вёскі, адкуль і пачыналі хадзіць па хатах. Там ужо сабралася з дзясятак удзельнікаў, таксама святочна апранутых, і добрая колькасць дзяцей, якія чакалі на ўрачыстасць. Былі і «цыган» з «мядзведзем», яшчэ адна «козачка», «жаўнер» і нават «чорт». Механошам быў іх дзядзька, стрыечны брат бацькі, які жыў на суседняй вуліцы. Чакалі толькі музыкаў, куды ж без іх. Праз некалькі хвілін падцягнуліся і яны, нарэшце можна было пачынаць.
Пасля вясёлых прывітанняў музыкі зайгралі і заспявалі. Зазвычай яны распачыналі з песні на Раство «Учора з вячора»:
Учора з вячора засвяціла зора.
Зора засвяціла, свет узвесяліла.
Свет узвесяліўся: Хрыстос нарадзіўся.
Хрыстова раджэнне людзям на збаўленне.
Людзі, выбягайце, Хрыста прывітайце.
Хрыста прывітайце, нам каляду дайце…
Пасля чаго ўсе рушылі з бадзёрай песняй «Ой, дзе ж мы ходзім»:
Ой, дзе ж мы ходзім, дзе пахаджуем.
Коліда, коліда, коліда, коліда.
Мы на гэты двор ды захаджуем.
Коліда, коліда, коліда, коліда…
З ёй яны ўжо і заходзілі на першы двор, што быў па дарозе. У драўлянай хаце жыла шматдзетная сям’я. Калядоўшчыкі толькі пачалі праходзіць праз веснічкі, не дайшлі нават да хаты, а дзеці ўжо гуртам высыпалі, як гарох на вуліцу, хто што паспеў начапіць, і весела віталі калядоўшчыкаў. Тым часам настаў час Міланы.
– Го-го-го каза, го-го шэрая,
Дзе рожкі дзела?
– На соль праела.
– Го-го-го, каза, го-го шэрая,
Лезь, каза, на печ
Пакажы чапец…
Мілана скакала, не шкадуючы ног, як сапраўдная малая козачка. Ды з такім запалам, што і снег мог пад ёй растапіцца. Але песня скончылася, і яна ўпала на зямлю.
– Вох, – заквохкаў стары, – натанчылася наша козачка, наскакалася, змарылася зусім. Ні жывая, ні мёртвая, ледзьве дыхае. Вой, што ж нам зрабіць, каб яна ачуняла? – пытаецца дзед у дзяцей.
– Трэба падзьмуць на яе і пашкадаваць, – прапанаваў адзін з малых, потым падышоў да Міланы, прысеў да яе на кукішкі і пачаў дзьмуць ды гладзіць па кажуху.
Дзядуля, гледзячы на гэта, з замілаваннем усміхнуўся.
– Ну, можна і так. А што яшчэ, як вы думаеце?
Малыя прызадумаліся, паглядаючы на яе задуменнымі вачыма, поўнымі спачування.
– Трэба даць кавалак сала, каб каза ўстала, –