Шәргыя апа аның белән килешмәгәндәй «һе» дип куйды да:
– Хәзерме? – диде. – Кеше үтереп тә биш ел бирмиләр… Чөнки яклашалар. Күбесен акча, дәрәҗә, дус-ишлек коткара…
– Төрлесе бардыр инде, – диде Хәлим, андый гаделсезлекләргә игътибар итәсе килми һәм, районга китәсе барын искәргәч, кесәсенә тыгылды, аннан вак акчаларын чыгарып, Шәргыя апасына сузды. – Менә сезгә хәер бирим әле, әтием-әнием исеменә бер дога кылырсыз…
– Рәхмәт, рәхмәт. Бүген үк укырмын…
Аннары Хәлим, Шәргыя апага исәнлек-саулык теләп, юлын дәвам итте.
Хәлим район үзәгенә баручы машинаны озак көтмәде, аны ындыр табагы янында хуҗалыклардан сөт җыючы Хисам машинасы утыртып алып китте.
Исәнме-саумыдан соң алар бертын сүзсез генә бардылар. Хәлим куе агачларга төренеп тын гына калган зират ягына каерылып-каерылып карады, шунда дәфен кылынган әти-әнисен исенә төшерде, эченнән белгән догаларын укыды.
Зират турысын узгач, Хәлим электә инеш буенда төзелгән, бүген исә җимерек хәлдә таралып яткан ферма биналарына күз салды. Әле дә хәтерли: ул фермаларны авыр елларда зур тырышлык белән колхоз рәисе Кыям абый төзеткән иде. Аның «Большевик» колхозы терлекчелек продуктлары җитештерү буенча районда беренче хуҗалыклардан саналды. Хәтта бердәнбер миллионер колхоз да булды, терлекләрнең баш саны меңәрләп исәпләнде. Ул чагында яшь сугыш ветераны, бүген исә туксан яшен тутырган рәис, колхозлар таралып, хуҗалыгы шушы хәлгә төшәр дип һич тә күз алдына китермәгәндер, билгеле. Бүген исә еш кына килеп-китеп алышынып торган хуҗалык башлыкларына, ягъни күбрәк үз мәнфәгатьләрен генә кайгыртып, тумаган «инвестор»га терлекчелек тә, башкасы да кызыксындырмавын күреп, ул да сыкрана булыр, болай да эшләп була икән дип шаклар катадыр…
Хәлим авылдашы Хисамга карап-карап алды да сорады:
– Авылның яңа хуҗасы ничегрәк соң? – диде. – Эшләре барамы?
– Барганын, бармаганын белә торган түгел әле, – диде ул, үзе юан, таза беләкләрен руленә бастырыктай салып, машинасын уңга да, сулга да боргалады. – Хуҗа үзе авылда бик күренми дә ул, күбрәк Казандагы оешмасында кайнаша булыр. Авылга намазга йөри торган бер абзыйны китереп куйды. Анысы эшләп торган кешеләрне алыштырган булды, читтән дә алып килде. Хезмәт хакы түли алмыйлар. Пай җирләре өчен дип, бераз печәнен, ашлыгын биргән булалар. Анысы да күз буяр өчен генә. Аның белән генә бик ерак китеп булмый…
– Шулай, – дип килеште Хәлим. – Мал-туар асрамасаң, авылда кыен…
– Әйе шул, – диде Хисам. – Менә мин, аптырагач, хуҗалыклардан сөт җыярга алындым.
– Сыер асраучылар шактыймы?
– Бар, бар, җитәрлек. Аларга сөттән азмы-күпме акча да килә. Тырышканы үзенә итлеккә дип тә, сатарга дип тә бозау үстерәләр. Нишләсен, башкача худ юк…
Хисам, үз уйларына бикләнеп бара торгач, сүзен янә дәвам итте:
– Менә син, Хәлим абый, яңа хуҗаны ниндиерәк кеше дип сорыйсың. Алар синең белән, минем