Мөгаллимлек итеп көн күрүдән гаҗиз булып, Кырмыскалыга яңа кайтып баш орган еллары иде бугай. Мирсәеткә ун-унике яшьләр чамасы булгандыр. Җәйге матур көннәрнең берсендә әтиләрен күндерә алмый гаҗизләнгән әнисе аны, туган-тумача балалары белән аралаштырасы килеп, Тукай авылындагы морза бабаларына илтеп кайтты.
Ямаулы булса да, чиста ыштан, ак күлмәк һәм өр-яңа түбәтәй киеп барды Мирсәет. Ул анда атна-ун көн чамасы кунак булып кайтырга тиеш иде бугай.
Тукай авылы Уфа белән Эстәрлетамак арасында урнашкан. Әмма ул олы юл өстендә түгел. Ишле дип аталган авылдан борылып, беркадәр эчкә керәсе бар. Зур, урман суга бай, ямьле авыл ул.
Авылның әле тагын бер хикмәте бар: аның янәшәсеннән, борылып-борылып, кулың тигерсәң өшетеп алырлык салкын сулы инеш ага. Авыл шул инешнең бер ягына урнашкан, ә каршы яктагы калкулык өстендә, бурап эшләнгән ике дәү йортта, морзалар – Чанышевлар яши. Шуңа күрәдер Тукай авылында яшәүчеләр генә түгел, бөтен тирә-юньдә инеш аръягындагы әлеге калкулыкны Тау башы авылы дип тә йөртә торганнар иде.
Утарга туган-тумача төрле яклардан җыела иде. Бала-чаганың исә биредә хисабы-саны юк. Малайлар монда ак чалбар, погонлы күлмәкләр киеп кенә йөри. Билләрендә каеш, төймәләренә кадәр тимердән. Яшел чирәм өстеннән вак-вак атлап, муеннарын текә тотып йөрүләре! Яланаяк йөрүнең ни икәнлеген дә белмиләр! Кызларын исә күбәләккә охшатып киендергәннәр. Башларында энҗе-мәрҗән сипкән калфак. Чәчләрендә аллы-гөлле тасма дисеңме, күлмәк итәкләре гармун күрегеннән болайрак. Мирсәетләр авылында әҗәл даруы итеп эзләсәң дә табып булмый торгандыр андый киемне. Кайларда гына булмаган да, ниләр генә күрмәгән бу малай-кызлар. Белмәгән нәрсәләре юк, укыган җирләре дә – кадет мәктәбе йә гимназия. Шундый мәктәпләрдә укысаң икән ул. Телләрендә Казан да Мәскәү генә, Оренбург та Уфа… Әллә нигә бер, килешле генә итеп, Мирсәеткә аңлашылмый торган урыс сүзләре кыстырып җибәрүләрен әйтәсеңме…
Берзаман тәмле сыйлар куелган өстәл артында ипле генә сөйләшү башланып китә. Кайсы фамилиянең кайдан килеп чыгуы, Петербурда басылган кайсы китапларда кемнең бабасы искә алынуы, кемнәрнең кайчан морза булып китүе турында бәхәсләшергә тотына ак чалбар кигән туры муенлы малайлар. Берсенең бабасы, Иван Грозныйга төлке тун тегеп биргән өчен, морза дәрәҗәсенә лаек булган, икенчеләре Әби патшаның этләрен ашатып торганга, өченчеләре гомер-гомергә ниндидер җир биләүченең кучеры булганга күрә. Китә мактанышу, китә бәхәс… Терегуловлар бер якка бүленеп чыга, Чанышевлар – икенче якка, Еникеев һәм Мамлиевларның да бирешергә исәбе юк. Ә Мирсәет, өстәл почмагына посып, чөгендер туглаган салкын катык ашап утыруын белә. Янәсе, бу бәхәс кагылмый аңарга.
Шунда араларыннан берәве кызык табып әйтеп куя:
– Малайлар, арабызда иң затлы нәселдән чыккан кеше барын онытканбыз түгелме соң?
– Кем ул?.. Кем? – дип, барысы да бер-берсен бүлдереп сорарга, кызыксынырга керешә.
Шулчак