– Bir də atabaatanla qələt eləyib qardaşıma sataşsan, başını bax, bununla üzəcəyəm!.. – O, get-gedə daha da qızışırdı, – Kişisən, bir də sataş! Kişisən, bir də sataş! Əclaf!
Çapıq Şəmsinin peysəri səkiyə elə zərblə dəymişdi ki, heç ağzını açmağa belə taqəti qalmamışdı.
Seymurun qəzəbdən əsim-əsim əsərək dəhrəni Çapıq Şəmsinin başı üzərində qaldırdığını görən Teymur cəld irəli atılıb onun nazik biləyindən yapışdı:
– Keç həyətə!
Seymur qəzəbindən az qala ağlayırdı. Əlindəki dəhrə-ni Çapıq Şəmsinin başına endirmək istəyirdi.
– Çəkil! – deyə Teymur onu güclə Şəmsinin sinəsindən qopardı, – Keç həyətə!
Seymur, dəhrə tutmuş əlinin dalı ilə burnunun suyunu silib itaət etdi. Teymur Şəmsinin qolundan yapışıb qal-dırdı:
– Get, – dedi, – xata-balanı bizdən uzaq elə…
Çapıq Şəmsinin dili bir neçə saniyə də söz tutmadı. Hasardan aralandı, palçığa sancılmış bıçağını qaldırıb silə-silə bir neçə addım da uzaqlaşdı, ancaq orda ayaq saxlayıb qanlı-qanlı Teymuru süzdü və çəmkirdi:
– Qalsın qulluğunuzda!
Elə o gün Seymurun adının üstündən “qız” sözü götürüldü.
Çapıq Şəmsi əvəz çıxmaq üçün fürsət axtarırdı. Amma nədənsə bu iki qardaşa yaxın düşə bilmirdi. Bəlkə bu, ona görə idi ki, məhəllədə Seymurun hörməti ildən-ilə artırdı. Qəribə burası idi ki, Çapıq Şəmsi Teymurdan o qədər çəkinmirdi, nə qədər ki, Seymurdan qorxurdu… Buna baxmayaraq onların arasında hökmən toqquşma olacağı gözlənirdi. Çünki Çapıq Şəmsi dilini dinc saxla-mırdı. Məhəllə uşaqları Çapıq Şəmsini görəndə onun har-da olduğunu o saat Teymurla Seymura deyir, qardaşların yerini isə cəld Çapıq Şəmsiyə nişan verirdilər.
Teymur özü üçün qorxmurdu, amma qardaşından çox nigaran idi. Buna görə də Seymuru kölgə kimi izləyir, məktəbə gedəndə və qayıdanda ona ağır gəlməsin deyə gözə görünmədən dalınca düşürdü. Onlar eyni məktəbdə oxuyurdular: Seymur birinci növbədə, Teymur isə ikinci növbədə. Kiçik qardaş da böyük qardaşından gizlin onun məktəbdən çıxıb evə gəlməsini həyəcanla gözlər və mək-təblə ev arasındakı dalanları nəzarət altına alardı. Uşaqlar yaşa dolduqca ehtiyatla gəzib-dolanmaq onlara ağır gəlir-di. Buna görə də hər iki tərəfin ayırd eləməyə hazırlaşdığı haqda gedən söhbət get-gedə qızışırdı.
Lakin qəfil bir hadisə bu gərginliyi azca sərinləşdirdi. Bir gün xəbər yayıldı ki, Çapıq Şəmsini beş-altı yoldaşı ilə birlikdə tutublar. Cürbəcür rəvayətlər söyləyirdilər. Bəzi-ləri deyirdi ki, adam vurublar, kimsə söz yaymışdı ki, mi-lis işçisinin tapançasını əlindən alıblar, bəziləri belə danı-şırdılar ki, guya hardasa ev yarıblar. Hər halda, bir səbəb var idi. Amma bu səbəbi heç kəs dürüst bilmirdi…
Müharibədən əvvəl bir-birinə düşmən olan Şəmsi ilə Teymur bir neçə illik fasilədən sonra, bu gün üz-üzə gəlmişdilər.
– Salam, Şəmsi! – deyə Teymur dik onun gözlərinin içinə baxdı. Əslində o, bu adama qarşı heç vaxt kin bəsləmə-mişdi. Onun çalışdığı bu olmuşdu ki, özü də, qardaşı Seymur da Çapıq Şəmsi ilə toqquşmasınlar.
Müharibənin dəhşətlərini görmüş, faşistlərlə üz-üzə gəlmiş Teymur, burda, doğma Bakıda, bu məhəllədə baş vermiş hadisələri çoxdan unutmuş və Çapıq Şəmsinin gü-nahlarını da çoxdan bağışlamamışdı. Başında dözülməz ağrı olmasaydı, bu saat Şəmsini qucaqlardı da.
– Bu nə vid-fasondur, ay Teymur, – deyə Çapıq Şəmsi rişxəndlə güldü, – deyəsən, axı səni yaman şil-küt eləyib-lər!
– Şil-küt deyəndə ki… bircə bu qolumdur. Faşistlərin qəlpəsi sümüyümü parçalayıb, – Teymur sol əlini uzadıb gipsli qolundan asılmış pencəyini çiyninə salanda, Çapıq Şəmsi yenə soruşdu:
– Bəs peysərini kim filəyib?
Teymur istədi gecə başına gələn əhvalatı Şəmsiyə danışıb şikayətlənsin, amma fikrini dəyişdi:
– Cəbhədən təzə gəlirəm. Başımı da elə düşmənlər bu hala salıblar, – Ürəyində isə ona deyirdi: “Görürəm, Şəm-si, sən olub-keçənləri yadından çıxarmamısan. Camaatı mənə güldürmək üçün əlindən gələni eləyirsən…”
Şəmsi ondan əl çəkmədi.
– Pencəyin niyə bir qolundan sallanıb?
– Qatardan indicə düşmüşəm… Hava ayaz idi… şikəst qolumu geymişəm, sol qolumu geyə bilmirəm, – deyə Teymur zarafatla güldü.
Şəmsi, o biri qolunu pencəyin qoluna geyməyə Teymu-ra kömək eləmədi. Gözlərini qıyıb qəribə bir tərzdə qımış-dı:
– Bilirsən indi ağlıma nə gəldi?
– Nə?
– Deyirəm istəsəm bu saat səni təpiyimin altına salıb o ki var əzişdirərəm. Bir qolun şikəst, başın da dönüb bal-qabağa. Mənə neyləyə biləcəksən? Heç bir şey… Amma, yox, borclu-borclunun sağlığını istər.
Çapıq Şəmsi Teymurun yanından keçib getmək istədi. Teymur salamat əli ilə onun yaxasından yapışıb özünə sarı çəkdi.
– Mənim sənə nə borcum var?
Şəmsi güclü pəncəsi ilə Teymurun əlini yaxasından qopardı.
– Məni sən tutdurmuşdun?
– Səhv eləyirsən.
– Bütün məhəllədə sizdən başqa düşmənim yoxdur. Mənim fitvamı siz vermisiniz.
– Səhv eləyirsən, Şəmsi. Məhəllədə bizim heç kəsə pis-liyimiz dəyməyib.
Şəmsi birdən-birə dəyişib qaşlarını bic-bic oynatdı:
– Əslinə baxsan, bu da düzdür. Əgər siz məni tutdurmasaydınız, çoxdan dəsxoşa getmişdim, kim bilir, indi mənim sümüklərim hansı cəbhədə çürüyürdü.
Teymur onun tüklü yanağındakı dərin, qırmızımtıl ça-pığa nəzər salıb soruşdu:
– Bəs nə üçün səni cərimə batalyonuna göndərmədilər?
Şəmsi yenə də gözlərini qıydı.
– Qurtdalayırsan? Qorxma, quyruq ələ vermərəm. Xəstələnmişdi. O xəstəliklə adamı davaya aparmırlar, –Tey-murun ona necə ikrahla baxdığını görüb, cəld əlavə etdi, –Qorxma, sağalmışam. İndi də puluma minnət!
– Deməli, canını rüşvətlə saxlayırsan…
– Allah rüşvəti yaradana rəhmət eləsin… Amma qurt-dalama, qurtdalasan, mən də qurtdalaram. Satarsan, mən də sataram.
Teymurun