Кухня ягыннан чуар халатлы, кыйгач кашлы, яшь шөпшәдәй нәзек билле, сөякчел ханым килеп чыкты. Минем кытыршы кулыма бер уч сөяк килеп керде. Чибәр ханым:
– Йә, син, түргә чакыр кунакны, сквозняк бәрмә-сен, – дип, Ишбулатны бүлмәгә таба этте.
Мин бик шатланып диванга чумдым. Биш ел бит. Кайсы почмагыннан тотып сүз башларга? Үземнең ерак бер авылда ел буе уҗымнар, камыллар, кар, тузан, пычрак арасында йөрүемнеме, колхозның бу елда ничек алдынгылар рәтенә чыгуы турындамы сөйләргә?
– Син минем шигырьләр җыентыгын алдыңмы әле? –Сүзне, шулай итеп, Ишбулат башлады. – Менә өченче җыентыгым чыкты. Хәзер кибетләрдә юк. Авыл хуҗалыгы темасын белеп язучы бик кадерле хәзер. Менә Мәскәү өчен берне әзерләп утырам. Көн саен хат килә, ашыктыралар. Уфада да чыгып ята берсе. Хәзер менә «Молодая гвардия» белән договор төзедем. Авыл темасы бик кадерле бит хәзер әдәбиятта…
Мин нәкъ шул турыда үзем дә сөйләмәкче идем. Әйе, хезмәт кешесен җырларга кирәк. Менә, мәсәлән, безнең колхозда…
– Ә авылга кайтырга һич вакыт юк, – дип бүлдерде Ишбулат. – Һаман шул китаплар белән. Берсен бетерәсең, «уф» дигәнче икенчесен көтеп торалар. Аннан соң минем давление бит, чыгып йөреп булмый.
Мин инде Ишбулатка материал булырлык үзебезнең колхоздагы кайбер хәлләр турында сөйләргә дип авызымны гына ачкан идем: менә мин бирәм инде сиңа материалны, мин әйтәм. Биш ел буе агроном булып эшләгән кешене тыңлап кара әле син. Ләкин Ишбулат көтмәгәндә:
– Әйдә, бер мат куйыйм әле үзеңә, – дип, шахмат күтәреп килде.
Уен башыннан ук кәефсез барды. Чөнки Ишбулат һәр адымын йөргән саен:
– Менә без моны чигерәбез дә сиңа шах бирәбез!
– Менә хәзер без сине китереп терибез. Яле, чыгып кара!
– Әһә, эләктеңме?! Менә ике ходтан мат була, – дип, миңа авыз да ачырмады. Шуның өстенә мин дәшмичә генә тегеме-бумы адымны ясарга торганда, кухня ягыннан теге кәтүк хәтле генә чандыр ханым килеп чыга да:
– Әтисе, син аңа атыңны бир!
– Әтисе, син аның пешкасын аша хәзер! – дип киңәш биреп тора.
Төнге сәгать унбер булды. Без инде дүртенче партияне уйныйбыз. Инде чәйләребез дә суынып бетте. Хуҗа хатын, үзенең вазифасын бөтенләй онытып, Ишбулатның тезенә утырган да котчыккыч энергия белән уенга катнаша. Ялгышрак адым ясаса, Ишбулатны сүгә, фигурасын урынына кире куйдыра.
– Җүләрме син, күрә торып офицерыңны бирергә? – ди.
Минем кәеф чигеннән чыгып кырылган иде, дүртенче матны куйгач, Ишбулат тагын бергә кыстады.
Сәгать төнге бердә мин гостиницага кайтып егылдым. Төне буе саташып йоклый алмыйча чыктым. Төшемдә чуар халатлы чандыр ханым кулына ферзь тоткан да, имеш, минем корольгә таба үрелә, шөпшәдәй һаман колак төбендә әйләнә: «Әтисе, мат! Җиңелде, мат!» – дип кычкыра, үзе шаркылдап көлә.
Мин иртәгесен авылга кайтып киттем.
Дөнья безне шулай итеп таратты.
Галиябану
Бу көнне халык ай ярым көтте. Кемнең