İbn Sina. Вера Смирнова-Ракитина

dövləti – 963–1186-cı illərdə Mavəraünnəhr, müasir Əfqanıstan, Şimali Hindistan və Xorasanda hökm sürmüş türk məmlük xanədanlığı. Qəznəvi sülaləsi öz adını paytaxtları olmuş Qəznə şəhərinin adından götürmüşdür. Bu şəhər indiki Əfqanıstan ərazisindədir.

      19

      Katib – burada: başqasının sifarişi ilə mətn tərtib edən və ya əsərlərin üzünü köçürən şəxs

      20

      Fərsəh – 1 fərsəh təxminən 33–34 kilometrə bərabərdir.

      21

      Nubiya – Afrikanın şimal-şərqində, müasir Misirin cənubunda, Sudanın şimalında yerləşən bölgə

      22

      Fəqihlər – fiqh elmi ilə məşğul olan şəxs

      23

      Traktat – ictimai-fəlsəfi mövzuda mühakimə xarakterli elmi əsər

/9j/4AAQSkZJRgABAQEAYABgAAD/4QBORXhpZgAATU0AKgAAAAgABAMBAAUAAAABAAAAPlEQAAEAAAABAQAAAFERAAQAAAABAAAOw1ESAAQAAAABAAAOwwAAAAAAAYagAACxj//bAEMABQMEBAQDBQQEBAUFBQYHDAgHBwcHDwsLCQwRDxISEQ8RERMWHBcTFBoVEREYIRgaHR0fHx8TFyIkIh4kHB4fHv/bAEMBBQUFBwYHDggIDh4UERQeHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHh4eHv/AABEIAvwCfQMBIgACEQEDEQH/xAAfAAABBQEBAQEBAQAAAAAAAAAAAQIDBAUGBwgJCgv/xAC1EAACAQMDAgQDBQUEBAAAAX0BAgMABBEFEiExQQYTUWEHInEUMoGRoQgjQrHBFVLR8CQzYnKCCQoWFxgZGiUmJygpKjQ1Njc4OTpDREVGR0hJSlNUVVZXWFlaY2RlZmdoaWpzdHV2d3h5eoOEhYaHiImKkpOUlZaXmJmaoqOkpaanqKmqsrO0tba3uLm6wsPExcbHyMnK0tPU1dbX2Nna4eLj5OXm5+jp6vHy8/T19vf4+fr/xAAfAQADAQEBAQEBAQEBAAAAAAAAAQIDBAUGBwgJCgv/xAC1EQACAQIEBAMEBwUEBAABAncAAQIDEQQFITEGEkFRB2FxEyIygQgUQpGhscEJIzNS8BVictEKFiQ04SXxFxgZGiYnKCkqNTY3ODk6Q0RFRkdISUpTVFVWV1hZWmNkZWZnaGlqc3R1dnd4eXqCg4SFhoeIiYqSk5SVlpeYmZqio6Slpqeoqaqys7S1tre4ubrCw8TFxsfIycrS09TV1tfY2dri4+Tl5ufo6ery8/T19vf4+fr/2gAMAwEAAhEDEQA/APsuiiigAooooAKKKKACiiigAooooAKKKKACiiigAooooAKKKKACiiigAooooAKKKKACiiigAoqC/vrOwhE19d29rETtDzSBFzjOMn6H8qzW8WeFV+94l0ZfrfRD/wBmoA2aKybbxP4buv8Aj28Q6TNzj93extz+BpNS8SaHZWzyPq2nb9jNHGbpFMhA6Dnnt+dAGszBVLHgAZNcrrXxE8G6NqUunalrHkXUO3zE+zStjKhhyqkdCKw76XVrmVL7T9SvriOdjMbeCRmEYPITg9OcdO3SqV1olvqjmTUNAi+1tzJLPahpGxwASRnpj8AKAOo0X4j+C9ZjMmm6z567ymfssy8gZI+ZB2NU9X8azrFcf2StrcSK+2MSRuAfm78jtVq3s/AulwMIYPDdgmdxZY4YwCeM9vpWhDD4caAT28WlTKQCpRYyHB75HWgDzM/ET4mS6g0dp4f0SS2ilxM5yCqZ68zDnAPatfSfG3jqbUZBeaPpUdj5eY5UzuLccf6w/wC127V2AttF3lkg0+AsclQiDzfb3/8Ar1m6hDB9qdI4Y4IhjaVUBenQUAZPiLx5r1hqiG1s9PfSzCMzOjbvO3H5cbwcbRnp+NdQfHHhcMFOqcn/AKd5P/iawNV/s7VQq/Y7W3RcHbtVgTzz0HrWG+hRWdysl5sQAZKyxBeDkd6AOvs/iZ4Ju7qe1t9a3zQP5cq/ZZhtbJGMlMHkGrZ8deFRMsJ1T52YKB9nl6np/DXlOo2WixXLNCun2MkrsfMREUynPXIxk8/rTfP0tYfsbzWf2iD94Jiy75D1C+ueR3PSgD3Wwu7e+tUurWTzIXztbBGcHB4PPUVPXzdrjeKLi1X+x/EWs2cfmArFaTSBVGDnG1h35+tYkd9430u/j1g+LPEWpRQAg2JuptsuQVz949N2eh+7QB9WUV4d4Y+Ksmk3VlFrSM0WoPEs015qG1bJcjezbh0AbJyV+7z7epaf428GahKItP8AF2gXchZVCwalC5JPQYDdT2oA36KbHIkiB43V1PRlOQadQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRVXV7+HTNPlvrhZGjjxkIATyQO5HrQBaorzfx346uJvDV3beFpZ7HWXCG2uJ4kaNPnUtkHd1UMPunqPrXL22u+Lb/w/c6b4g1WK8W7tfImCQooYMhV+QikZz2/SgD3Csy21u1uPENzoaRzC5t4hI7FRsIO3oc5z8w7etfPfhj4YWeo69PHa29qiiAsA88vqo7Z9a6PSvhL4mN882o32kzKyYwssgOcj/YHYUAeg6F8SND1jSJtTtbXUUhil8plkjQMThTxhyMfMO9YuufEuC5k+y6KL22nBaMtLDGV3HhT1PAOe1XtZ8KafZXK3y26Dy0A4lcnkkdzjvUNrCiSxi3XYHYbsnOaAOK1a98Wa9dw2Grapb3NgZ0PleWqHPQ8qgPQt371ek8BaNPEENlGZgcsxnkwR+f0ruWhv4nJhnjWN/kkGMkoeo6VpadY2LQK08Jc4PRj6/WgDxjwX4cj0CLbqqRTzeazq0DsQFKgY5xzkGuqtdJ0PxFcpusmP2NxnzJGXqe21ufu969E1P7JdoZfKbzwAqsTgAZ+vuauWggu7NbeRCQkYRsnGcjHb6UAZVjp0WkQ25tVWOIqu5QxYlVxgc+xpdTaS7O+xYRSlgSzjtjHv7VQ8R+C9P1Ca3upbaJhaM0iZmcEDg9uv3R1plusNnCttboURM4Gc9Tnv9aAM3xT4c0y7sJbZLUCR1XBaR8cNn19qdaabcaPpkAmeI28cSYWMkkLgADkVp7r6Wwkt/OTYzDIIHt7e1cLca/HpPiBvDWsia41m8d7jT54VXyYrbnaj8g7v3cn8LdRz6AGzf6kLV0luN7BiWg2gfLj1/T1q1/aon0uK5l3srsf4QDnkf0rzPV7PQ7jW0urmyke5iuWkV97DD7gc4DY6itBSHmLWf7uTHJb0/X2oA7XUHgjUfZ0ZOec815z45vPiJqhM1lr1lHEIlQiSFM5DE9oz6ik1eS4gZbUSAMQJOBxjkUmmXGsfZ20OS7jazuG8ySMKPmIAI5xkcqOh7UAYGqx+JNQtbGOPULcXlsm2WRlAVpMLyML0yD2H0rnLyy8aQXzzT6vZMy4OVQdcD/YrqWaxGpyW3kv5iTGPOeM7setVfE93ZabEr3UMrgSqBs55wT3IoA52+8V+NtCs0nfWYvJZ/LVY4IyQTk909jWd4M+JV3/AMJLaHXJ7m60v5/PhjgjDt8jbcEYP3tp6jpWmni3TYbp28i72kYACr7f7VS6hodtqA/tGaJXtYgI3QuwYnPGMe7DvQBV1LxZ4Y8Qy6vDJp9+0ETSKiuAuFbdx8r+gFZekaddaJDJqXh+SKzkdVntWYlyhUFoyQwI4yPX8awLp/CF3rgs4NKu1e1uTHMWc4Y7scfP7H0qGW8bRtUP9lE29s8585CAxZFbgfNnsT370AereG/jB8RNKso49Z8Q/aFVWXENlb/eLZB+4O2a+nfh1400vx1ok2raTb3kEENy1sy3SKrFgqsSArMMYcd/Wvh5vF8bNs/0jjn/AFaf403xhqVtED9ljljv/LXypSAVUbucjPpnt3oA/Qiivhb4afGfxF4X0OTTY9SuVX7QXIjtIGGdir1YZ/hr6s+DPxG0/wAf6O/2aK+W8sLe3+2yXESIJJHVsldjHjKN2HUUAd7RRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRRQAUUUUAFFFFABRRWf4hl8vRrxEuPIne3kEJDYbdtONvfOcdKAH6xqthpFstzqM/kRM4jDbGbLEE4wAewNcP438RHVrd9N0vybiwmjXzJSjK4cNuwN2PRe3c1maR4f1zXbhrbUtV1E26oZFa4R5ELAgcBmxnk/rW34b0WOxT7RcRrcBXP7qSHG7IA75/wAigDy7Tvh/451vX7bRfFmiLYeH7hWN3dWtzEZoyoZk2/O3V1QH5TwT06j13wV4T8P/AA9tZ1s72+dLlIwxuSHOIwcY2IP7xzW5DeKZR8okXu+7IHtWFe6bqE+qLdPdXUlus5kEJVihTdnb1xjHHSgCS413Sxq00zXWImUBW8tuTge3sar6jrFzFqctxpqQzSMApDggbcDnqO4FW5tNs724ZJLWCyUYYM0QwT6dqq3qyXUrWlrpboiEML2KPIk4+7kD1Pr/AA0Ac/fi4i1KPT5IwqyJvPPPf8O1bEum3Bs7fbGTuj+T5hzwKuadoZj1CKS5nN24Bw0keTjB45Jq/qEjxNFFFAzqCVJXpGBj8v8A61AGVpkN5b7LfyV3r98EjgE/WtmRZUtUaVQqbuDnvzVOORY5ZS0gMkyGNcnlSehHvVHVpL2GzSHzbiTa/wB7J54NAG813ELZp43BKnHIOP8APNSwbLsI+Tng8cdayNnmHyVfbC33pB90H37elEVrdwSqYLyeZGYZ2Zwo/A/5xQB0mySMpsXK/wARJ6CqHiHW9J0u2WTUbowIZAoPls3zEE44B7A1FItwYWkN7KpiUt5e45kOOnX2/Wsm61jR9vla9Z2AjByGvXTBbt98dcZ/CgDetdP3Hdc70kB4CkYx/nNc54j8P3lzcyRiFjZPy8gdQwO4kY/Tt3rb8HNKunul1ePczGY7TKxLY2jgZOcda1pJBv2SRjy+7N0oA8eFjrk9trOl67ZR2umhHt7SaJ1MkkOGUsfmb5tu09ByenavAfi

1

Kovxa – keçmişdə bir çox Şərq ölkələrində kəndin inzibati işlərini idarə edən şəxs

2

İbn Sina – ərəbcədən tərcümədə «Sinanın oğlu» deməkdir. Abdullahın atasının adı Sina idi. Sonralar Abdullahın böyük oğlu Əbu Əli əl-Hüseyn də onu özünə soyad kimi götürmüş və elə bu soyadla məşhurlaşmışdır.

3

Müstövfi divanı – maliyyə işləri ilə məşğul olan dövlət idarəsi

4

Müdərris – müəllim, dərs verən adam

5

Qərmətilər – İsmaililiyin Fatimi xəlifələrini qəbul etməyib, İsmayıl ibn Cəfərin oğlu Məhəmməd ibn İsmayıl əş-Şakiri yeddinci, sonuncu imam olaraq qəbul edən və Yeddiçilər olaraq da tanınan təriqət

6

Natili – qədim yunan farmakoloqu və həkimi Pendius Dioskoridesin (M.ö. I yüzillikdə yaşamışdır) məşhur əsəri «De Materia Medika»nın ərəbcə tərcüməsini redaktə edərək anlaşıqlı hala gətirmiş görkəmli alim. Həmin kitab əsrlər boyunca həkimlərin və farmakoloqların istinad etdikləri əsas mənbə olmuşdur.

7

Xoca – burada: ustad, müəllim, tərbiyəçi

8

Süd yolu – Günəş sisteminin də daxil olduğu qalaktika

9

Klavdi Ptolomey – 100–170-ci illərdə yaşamış yunan riyaziyyatçısı, coğrafiyaçısı, astronomu, astroloqu və filosofu

10

«Almagest» – Ptolomeyin səma cismlərinin hərəkətindən və koordinatlarından bəhs edən kitabı. Ərəbcə «Əl-Məcisti» adlanır.

11

Buğra xan – Qaraxanilər dövlətinin «Satıq Buğra xan» kimi də tanınan IV xaqanı. 920–958-ci illər arasında hökmdarlıq etmişdir. 932-ci ildə İslamı qəbul edərək tarixdəki ilk müsəlman türk xaqanı ünvanını almışdır.

12

Hacib – türk əsilli sərkərdələrə verilən a