Газизҗан туктагач, аны узып киткән Иркәсе, кире йөгереп килеп, аягына сырпаланды. Инде Аккүк ягыннан бернинди тавыш та ишетелми, төп-төз булып күтәрелүче төтен баганалары гына шәйләнә. Иртәнге кояшның ялкау нурлары сыкылы томан аша үтә алмыйлар. Бөтен җирне бәс сарган… Агач ботакларында, юл буендагы кураларда песи койрыгы юанлыгы бәс. Кояш үзе дә сыкылаган, бәсәргән, ахрысы. Берни дә ачык күренми, бөтенесе аңгы-миңге хәлдә, уяна алмыйча азаплана… Күк юкка чыккан… Шушы аклык күзләрнең нурын авырттырып-авырттырып суыра. Төн шәүләсен саклаучы бу аклык нидер әйтмәкче, ахрысы… Әллә соң… Мәңгегә хушлашу түгелдер ич бу? Газизҗан кул сырты белән күзләрен угалап куйды. Аның күзен элпә каплаган булган лабаса! Дөнья бераз яктырып китте. Әнә бит кар бөртекләре җемелди. Юл буендагы каеннарның күләгәләре ак кар өстенә саркып төшеп маташа. Алар торган саен җетеләнә баралар. Уң якта, күп булса йөз сажин ераклыкта, коры елга таллыгы. Әллә шушы таллык туктаттымы соң аны? Апрель иртәсендә малае тугач, исәрләнеп-шашынып шушында йөгергән иде ул. Аңа бишек үрергә яшь тал җыйды. Сыер бозаулагач, иске бишеккә бозау салып керткәннәр иде. Малаен аңа салырга теләмәде. Таң атканда, билдән кар ера-ера, тал җыйды, тирләп пеште, сырмасын, бүреген салып атты. Җир йөзендә аннан да бәхетлерәк кеше юк иде. Бер кочак талны бәйләп бетергәндә, дөньяны ак нурга күмеп кояш чыкты. Газизҗан көне буе җырлый-җырлый бишек үрде…
Ул, авыр сулап, карашын тагын Аккүккә күчерде. Бәлкем, бишекне ясарга кирәкмәгәндер? Бәлкем, малайның тууы бөтенләй кирәк булмагандыр? Бәлкем, ул очракта аның җаны мең мәртәбә тынычрак булыр, хәзерге кебек кан саркып тормас иде. Әллә шуны искәртәме бу томанлы аклык?
Кинәт аның бармак очларын салкын чеметтереп алды. Карале, кулына кимәгән икән! Газизҗан кесәсеннән пирчәткәсен алды да сәерсенеп куйды: иске пирчәткәләр! Кичтән тун кесәсенә яңасын үз куллары белән салган иде бит. Димәк, Һаҗәр алыштырып куйган. Пирчәткәсенең уңын кигәндә, сул кулыныкы төшеп китте. Ул аны алырга иелүгә, авыртудан сыны катып калды. Әйтерсең лә эченә кемдер утлы хәнҗәр китереп кадады. Әйберләр салынган зәңгәр сумкасы кулыннан ычкынды, тәненә салкын тир бәреп чыкты, күкрәгенең иң түреннән кыска каты ыңгырашу ишетелде. Газизҗан, ярым иелгән хәлдә тездән кар ярып, каенлыкка атлады, җылы ботинкасының кунычыннан кар керүен сизде, тик моның бернинди әһәмияте дә юк, бары авыртудан гына котылырга кирәк иде. Мондый чакта ул, чүгәләп аркасын каядыр терәсә генә, күпмедер җиңеллек таба, башкача берничек тә – ятып та, утырып та, баскан килеш тә авыртуга чыдап булмый иде… Ул калтырана-калтырана беренче каенга килеп җитте һәм, чүгәләгән хәлдә ухылдап, аркасы белән аңа сөялде… Көч-хәл белән пирчәткәсен салып, кесәсенә тыгылды, кичтән үк шырпы кабына тутырып куйган даруның ике сәдәбен тел өстенә салды, шунда ук бер уч кар капты һәм ашыгып чәйнәргә кереште. Карның эреп беткәнен дә көтмичә, кештердек хәлгә килүгә йотып җибәрде, тагын берничә уч кар капты, салкыннан камашкан тешләре белән чәйнәде, эрер-эремәс килеш кабаланып суырды һәм күзләрен йомды. Яңадан бер генә хәрәкәт ясарлык та хәле калмаган иде аның. Күпмедер вакыттан эченең авыртуы кимегәндәй итте. Ул керфекләрен күтәрде. Иркә, акыллы соры күзләре белән туп-туры карап, аның каршында утыра иде. Газизҗанның хәрәкәтләнүен күреп, авыз-борыныннан аксыл пар чыгарды, колакларын тырпайтып як-ягына каранды. Хуҗасына үзенең һәрчак сакта торуын күрсәтүе иде этнең.
Җем-җем итеп өстән ашыкмыйча гына сыкы, бәс коела. Каен күләгәләре арасында кар өстенә сузылган бәләкәй генә хәрәкәтсез гәүдәсенә Газизҗан бернинди уйсыз, чит-ят әйбер күргәндәй, озаклап карап торды. Ниһаять, сумкасын алып, ул аягына басты, авырлык белән юлга чыкты, акрын гына атлап китте. Тагын туктады. Уң якта өченче елгы эскерт тора иде. Хәзер ул чүккән, черегән, бер урыны бүлтәеп калыккан, икенче урыны чокыраеп кергән. Әлбәттә инде, эче тулы тычкан мыжгый. Янына килеп бер уч салам алсаң, туралып беткән була, борыныңа ачы тычкан сидеге исе бәрә. Эскерт бер шырпы көтә. Ут төрткәч тә, ул бик авырлык белән төтәп кенә янар, эчендәге тычканнар чинашыр, ямьсез һәм сасы төтене күтәрелә алмас, азапланып җирдән сөйрәлер… Аларның да тормышы шушы эскерт кебегрәк бугай инде… Пенсиягә дүрт ел бар әле. Ничек тиз үткән гомер! Әйтерсең лә тумаган да, яшәмәгән дә ул. Әллә елыйсы да килә инде…
Газизҗан үзен алып кайтканнарын күргәндәй булды. Ул хәзер үз аягында, авыз-борыныннан җылы пар чыгып тора. Ә кайтканда… Кем белә, машина әрҗәсендәме, трактор арбасындамы… Елаучы да булмастыр. Һаҗәрнең елаган булып кылануы ихтимал, тик моңа беркем дә ышанмаячак. Менә шушы эте шыңшып елар инде, бичара, аяк асларында буталыр. Әле Газизҗан икәнен аңласа. Аның өстенә нидер ябылган булыр бит. Юк, елар кешесе юк аның. Дусты Ильяс бар барын. Тик ул еларга тиеш түгел. Ул ир кеше, аның елавын гүпчим дә теләми Газизҗан.
Тукта… Ничек була соң әле бу? Бая өйдән чыгып киткәндә, Һаҗәр тавышсыз гына үкседе. Юри еласа, күзеннән мөлдерәп яшь акмас иде. Аңа булган рәнҗештән күңеле каткан Газизҗан бер сүз әйтмәде, саубуллашмады, сумкасын кулына алып чыкты да китте.
Һаҗәр, бер кат ситсы күлмәге өстеннән юка куртка