Әсма. Кызым Мөршидә, кара аны, сиңа бирдем, синнән алырмын. Куллары белән таплатмасыннар. (Чыга.)
Мөршидә. Ярый, әнкәй, ярый.
Бибинур. Илаһым, бизәкләре нинди күп, нинди ваклар, нинди матурлар.
Мөршидә. Чигешләре, каюлары төрле-төрле.
Гөлбану. Казан кызларының аяклары кәкре булса да, куллары туры, күрәсең.
Мөршидә. Чү, егетләр киләләр.
Бибинур. Егетләргә күрсәтик әле. Исләре китсен.
Мөршидә. Юк, юк, күрсәтер хәлем юк. Йә берәрсе кызык итеп борынын сөртер.
Гөлбану. Кулларына бирмәбез.
Кызлар. Күрсәтик, күрсәтик!..
IV күренеш
Кызлар, егетләр.
Егетләр. Ха-ха-ха… Әмма дә кызык иткәнсең, малай, молодец!
Ильяс. Шулай итмичә дә булмый шул. Кяфердән шулай үч алмасаң, ничек аласың аны. Мин әйтәм, мин синең дуңгызларыңны көтмим, дим. Дуңгызларымны көтмичә, әллә кызларымны көтәр идеңме, ди.
Салих. Йә, йә!
Ильяс. Юк, көтәрсең, ди. Юк, көтмәм, дим. Юк, көтәрсең, ди. Юк, көтмим, дим. Дуңгызларымны көтмәсәң, мин сине чыгарам, ди. Мин әйтәм, син дуңгыз көтмәгән өчен мине чыгарсаң, мин тотармын да татарларның мөфтиләренә прашение бирермен, дим. Ул синең кәбестәләреңне санар, дим. Юк, ди, мөфти, ди, мирза, ди. Мирза мөфти үзе сине төрмәгә яптырыр, ди. Шулаймы, дим, яптырырмы, дим. Ярый, алайса, мин синең дуңгызларыңны көтәм, дим. Шулай итеп, сиксән сигез мең дуңгызын көтә башладым.
Салих. Һай-һай. Сиксән сигез мең, диең? Җөгертәсеңдер.
Ильяс. Ие, сиксән сигез мең. Араларында сыердан да зурлары бар, малай. Шулай беркөнне, дуңгызларны сазлыктан алып кайтып, ашханәгә кергән идем, өстәлдә чебен үтерә торган бер шешә дару тора. Тукта, дим, берәр нәрсәгә ярар әле, дим. Кесәгә ялт!
Салих. Ялт, диең?
Ильяс. Әйе, ялт. Иртә белән әлеге сиксән сигез мең дуңгызны сазлыкка илткәч, теге чебен үтерә торган даруны сазлык өстенә сибеп җибәрдем. Шуннан, малай, дуңгызлар кырыла башламасыннармы. Бер атна эчендә сиксән сигез мең дуңгыздан берсе дә калмады. Араларында бояр үзе генә калды.
Салих. Кырылды, диең?
Ильяс. Чукырдаша-чукырдаша кырылдылар.
Салих. Соң, бояр нәрсә ди?
Ильяс. Нәрсә дисен, дуңгызлардан бәхет юк. Татар дуңгызларыннан ничек булыр дип, дүрт кәҗә, бер тәкә алды. (Колакка сөйли.)
Салих. Нигә дүрт кәҗә, бер тәкә ул?
Ильяс. Мөселманча эшләде. Татарларга дүрт хатын белән торырга яраганны, нигә тәкәгә ярамасын, ди.
Бибинур. Бу нинди чуваш икән?!
Мөршидә. Урман арты алпавытының көтүчесе. Кәҗәләр эзли, ди.
Егетләр. Ха-ха-ха!.. Чеп-чи урыс икәнсең!
Салих. Йәле, егет, кураеңда уйнап ал әле! Юкса, күрмисеңме, кызлар көзге чебиләр шикелле бөрешкәннәр.
Гөлбану. Җылытучылар булмагач бөрешкәндер шул.
Ильяс. Нәрсә ди ул?
Салих. Уйна, уйна! Сиңа түгел, миңа әйтә.
Оркестр, курай «Казан сөлгесе» көен уйный.
Кара, эшеңдә бул!
Ильяс. Миңа әнә тегесе ошый.
Мөршидә. Күз карашларыннан башым әйләнә башлады. Бу ул үзе булырга кирәк. Бигрәк тә чибәр мәхдүм икән.
Саҗидә. Ул, ул… Каһәр генә суккан икән, үзе булган икән. Мөршидә, әнкәй Казан