Чет эл замонавий архитектураси. Ўқув қўлланма. Ибадулла Самандарович Байджанов. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Ибадулла Самандарович Байджанов
Издательство: Издательские решения
Серия:
Жанр произведения: Справочники
Год издания: 0
isbn: 9785005145635
Скачать книгу
Парламент (Буюк Британия), арх. Ч. Барри, О. Пьюджин, 1840—1857йй

      Лондондаги Парламент (Буюк Британия), арх. Ч. Барри, О. Пьюджин, 1840—1857йй

      Х1Х асрнинг иккинчи ярмида Ғарбий Европада архитектурадаги рационализм.

      Рационализм – архитектура йўналишларини бирлашмаси, замонавий фан ва техника ютуқларини жамиятнинг ва санъатнинг архитектура олдига қўйилган замонавий талабларга интилувчанлиги. Рационализм замонавий архитектурани асосий ғоявий ядроси таркибини ташкиллаштиради. Рационализмни эстетик асослари Х1Х аср охирида эклектизмга ва архитектура бу фасадларни безаш деган тушунчага қарши курашиш эди. Реализм оддийликка катта қадам қўйди пўлат каркаслардан, темир бетондан фойдаланишда, режаларни функционал асослашда.

      Х1Х асрнинг иккинчи ярмида Ғарбий Европада архитектурадаги рационализм.

      Париждаги Св. Женевье кутубхонаси (Франция), арх. А. Лабрусит,1843—1850 йй.

      Лондондаги Хрустал қасри (Буюк Британия) арх. Д. Пекстон, 1851 й.

      .

      Париждаги башня (Франция), арх. Г. Эйфель, 1889й.

      Х1Х аср охиридаги АҚШ архитектурасидаги рационализм.

      Чикагодаги Рилайене билдинг контора уйи (АҚШ),арх. Д. Бернхэм, Д.Рут, Ч. Этвуд. 1891—1894йй.

      Чикагодаги «Карсон, Пири, Скотт» фирмасининг универмаги (АҚШ) Арх. Л. Салливен, 1899—1904йй

      Чет эл замонавий архитектурасининг шаклланиши ва вужудга келган шарт-шароитлар

      Капитализм даври архитектурасининг бошланиши Х1Х аср ўрталари ҳисобланади. Бу даврда саноат тунтарилиши ХУШ асрнинг иккинчи ярми бошларига тўғри келди. Бу давр мустаҳкам сиёсий ва иқтисодий капитализмни етакчи Европа ва Америка мамлакатларда астойдил ўрнашганини тарихдан биламиз.

      Капитализмнинг ривожланиши билан архитектуранинг ва унинг техник воситаларида ижтимоий ўзгаришлар рўёбга келди. Архитектурага бўлган буюртмалар асосан капиталистик эҳтиёжлардан шакллана борди.

      Техника ва ишлаб чиқаришнинг ривожланишига эса буржуазия буюртмалари билан боғлиқ бўлиб унинг мақсади хусусий капитални тўплаш бўлди. Архитектура эса товарга айланиб фойда олиш манбаига айланди.

      Архитектуравий лойихалар аньанавий стил ва формаларда амалга оширилди. Шунинг билан бир қаторда буржуазиянинг чиройлиликка бўлган қизиқишлари яъни реклама воситалари ва бошқалардан ўзининг шахсий афзалликларига эга бўлишга интилиши архитектурани анча янгича шакллантира бошлади.

      Архитектурада рационал анъаналар ўсди, айниқса ишлаб чиқариш қурилишларида, ишчиларга мўлжалланган биноларда. Турар жойлар инқирози капиталистик жамият ривожланишида бир қаторда турди, қишлоқлардан ишчи кучларини оқиб келиши бунга сабаб бўлди. Ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган шаҳарларда, фабрикалар атрофларида янги трушобалар шакллана борди. Лекин бу трушобалар тартибсиз қурилган бўлиб ҳеч қандай шароитлар уларда йўқ эди.

      Турар жойларни муаммоси буржуазия олдида