DERICK VAN DER WALT
Tafelberg
Hierdie boek is bekroon met
’n Goue Sanlamprys vir Jeuglektuur 2019
Ter nagedagtenis aan my broer Johann Jurie van der Walt
en vir Johann van der Walt (jr)
Dit is miskien die woorde op die lang ou se swart T-hemp wat jou laat vermoed dat hy ’n Amerikaner kan wees: Always be yourself, unless you can be Batman (then always be Batman).
Dalk ook sy bruingebrande gesig en die blonde krulhare. Jy kan hom maklik op ’n branderplank voorstel.
Die twee jong meisies wat weerskante van hom stap, ewe blond, geniet die lang ou se slimmighede, kan jy sien. Hulle giggel, skuif sonbrille reg, voel of die toppies nog in plek is. Die meisie met die blonde vlegsel, regs van die moontlike Amerikaner, se sandale is goudkleurig en haar toonnaels bloedrooi geverf.
Jy merk ook die vrouens in swart burkas tussen die vele toeriste op. Hulle beur ongeduldig, miskien effens geïrriteerd sê die lyftaal, deur die menigte.
Die Turkse jong mans in die gedruis op die sypaadjies kan jy ook nie miskyk nie. Jy eien hulle aan hulle donker oë en donker hare. Hulle is haastig, duidelik op pad iewers heen, nie hier op ’n besigtigingstoer saam met die toeriste nie.
Die blonde groepie buk kort-kort en ruik nuuskierig aan die veelkleurige inhoud van die wit erdeskottels voor winkels waarin speserye hoog gestapel staan. Jy ruik kaneel, komyn, gedroogde tiemie, mentblare, koljander, paprika.
Soms neem een van die lede van die blonde groepie ’n foto, selfies meestal. Hulle streel oor die rye en rye tekstiele wat in stringe van pale voor stalletjies se donker openinge hang. Daar’s diepblou, opaal, room, goud, herfsgele en -bruine, skelpers en -pienk. Iewers kan jy ’n vrou treurig in Arabies hoor sing, begelei deur ’n snaarinstrument, dit kan ’n siter wees. Daar is ’n aanhoudende gekliek van kameras en ’n opgewonde gebabbel van die toeriste afkomstig van elke uithoek van die aarde.
Die stegie mond in ’n keisteenplein uit waar restaurantjies soos mossels om ’n rots gerangskik is. Vrolike sambrele, tafeltjies met mooi tafeldoeke, rondskarrelende kelners, vreemde maar verleidelike geure vanuit stomende houers, is jou eerste indrukke. Die etendes voor die restaurante se gesels laat jou aan die vrolike gedruis van ’n waterval dink.
Die jong man met ’n swart bofbalpet op, wat skielik uit ’n agterstraat verskyn, sal waarskynlik nie jou aandag trek nie, dalk net as jy hom terloops uit die hoek van jou oog raaksien.
Hy loop vinnig na die restaurantjie op die hoek met die helderblou sambrele waar toeriste opgewonde die oggend se ervarings en inkopies bespreek. Die inhoud van inkopiesakke word triomfantlik op tafeltjies uitgepak.
Die pakkie in bruin papier toegedraai wat die man met die swart pet styf teen sy bors hou, sal waarskynlik ook nét per ongeluk jou oog vang. Hy stap die restaurant vinnig binne en sekondes later verskyn hy weer by die deur. Hy kyk vinnig heen en weer en stap dan haastig oor die plein.
In ’n systraatjie kan jy vaagweg die geluid van ’n motorfiets hoor wat vinnig wegtrek.
Jy sien eers die helder wit lig voordat jy die slag hoor. Die lig is verblindend en verhelder die binneplein met sy mooi keistene en vrolike sambrele na iets onwerkliks. So wit en so helder is alles.
Dan hoor jy die oorverdowende slag. Vir ’n paar sekondes daarna is dit stil. Dan ruik en sien jy die rook en die vlamme wat by die restaurant se vensters uitpeul. Jy sien ook die sambrele wat aan flarde die wêreld vol lê op die binneplein, tafels en stoele omgekeer, borde en glase stukkend op die plein se stene.
Jy hoor die gekerm en die geskree om hulp, sien die straaltjies bloed wat stadig spinnerakke oor die mooi keistene vorm.
Eenkant lê ’n spierwit voet sonder die res van die lyf, ’n goue sandaal nog in plek, die naels bloedrooi geverf.
HOOFSTUK 1
Markus wikkel vir die soveelste keer in sitplek 74A van die Boeing terwyl hy die groot tannie se gesnork in sitplek 74B probeer ignoreer. Deur die vliegtuig se venster is niks te siene nie, net die donker. Nie eens ’n ster of ’n wolk of iets daar ver onder wat dalk ’n vreemde land kan wees nie.
Die monitor op die rugkant van die sitplek voor hom wys hulle vlieg steeds oor Afrika.
Hy loer onderlangs na Neil in sitplek 74C. Dié staar strak na die monitor op die agterkant van die passasiersitplek voor hom. Oorfone in die ore, kyk ’n fliek en dit lyk of hy nie ’n saak het met iemand anders in enige sitplek wat ’n nommer 74 het nie.
Markus is spyt dat hy so baklei het om by die venster te sit. Neil het die beste sitplek, al kan hy nie by ’n venster uitkyk nie. Wat is daar nou eintlik om te sien? Neil kan makliker as hy opstaan, toilet toe gaan, en sommer net in die gangetjie tussen die rye sitplekke rondloop om litte te rek. En hy sien Neil vra kort-kort vir die lugwaardin nog iets om te eet en te drink. Sy glimlag elke keer vriendelik vir Neil.
Have a heart, dink Markus vies. Wat is dit aan hierdie ou dat mense dink hy is die ene hoofseun? Hy wat Markus is, sien nie die Mister Goody-goody raak nie. Eintlik irriteer die ou die hel uit hom uit. Hoekom Neil nou in hulle Combrinks se sop moet kom rondhang, verstaan hy ook nie heeltemal nie. Het die ou nie ’n oom of ’n tannie of ’n nefie of ’n oupa iewers nie?
Markus dink aan die skoolvakansie waarna hy erg uitgesien het voordat sy pa die onverwagse brainwave gekry het om hulle saam te vat op sy sakereis Istanbul toe. Dis sy gewete wat pla, weet Markus. Nothing more, nothing less.
Hy sou baie eerder nou op Ballito se strand saam met Jamie-hulle wou rondhang as om in ’n vreemde land na kerke en katedrale te gaan kyk. Die simpel plek het glo meer kerke as mense wat op straat loop, klink dit vir hom aan Nina se gepraat.
Hallo, daar ontplof actually bomme daar. Sy pa sê hulle sal veilig wees, maar hy wat Markus is, is nie so seker nie. Om in ’n bruin boks sonder asem weer in Suid-Afrika aan te land is nou nie wat hy pret sal noem nie. Jamie sê hy sou honderd keer eerder in Istanbul tussen die bomme en die aksie wou wees as op Ballito se strand. Maar Jamie verstaan nie. Jamie het nog nooit regtig verstaan nie.
Markus kyk weer na die spyskaart met flieks op die monitor voor hom waaruit hy kan kies. Niks interesseer hom nie. Hy is al ’n paar keer deur die lysie. Hy het die meeste van die goed al lank terug by hulle huis in Pretoria gekyk. ’n Mens sou dink dat Etihad Airways darem beter kon doen om die passasiers te vermaak. Die vliegkaartjies Istanbul toe het sy pa ’n hoop geld gekos. Waarna sou Neil so lekker kyk? wonder hy effens jaloers.
Hy moes tóg aan die slaap geraak het, besef Markus verbaas. Hy word wakker van ’n gewerskaf in die kajuit. Mense staan op, tou toilet toe. Die lugwaardinne deel nat, warm lappies op silwer skottels uit. Passasiers vee hulle gesigte en hande met die lappies af.
Die tannie langs Markus, wat nou uiteindelik klaar gesnork het, staan op en Neil staan eenkant toe sodat sy by hom verby kan skuur.
“Sjoe, dis darem ’n lang sit,” sê Neil toe Markus by hom verbyskuif. Markus antwoord nie.
Voor die toilet tou ’n lang ry mense. Hy sug en wag sy beurt af.
Sy pa en Nina het intussen ook lewe gekry in die ry sitplekke voor hulle, sien hy toe hy terug in sy sitplek skuif. “Ek kan nie wag nie,” hoor hy Nina vir sy pa sê. Markus rol sy oë.
Hy eet lusteloos aan die klein bakkie jogurt, muesli en vrugte. En toe die roereier, worsie, gebraaide tamatie en ’n broodrolletjie. Dié verlepte bordjie kos staan nie ’n kans om iets op MasterChef te wen nie, maar hy is honger.
Hy sluk aan die flou koffie. Op die monitor voor hom sien hy hulle is nie meer te ver van Turkye af nie.
Ná