Ek gryp na die strooihalm en begin geesdriftig vertel van al Peter Blum se omswerwinge, probeer verduidelik dat hy ’n mens was soos enige van ons. Met sy eie demone wat hy moes verslaan. Soos enige van ons. Maar dat die mooie en die uitsonderlike nie by hom verbygegaan het nie, dat hy daaroor kon dig sodat ons steeds in verwondering sy woorde in ons kop kan hoor. Ek lees vir hulle uit sy biografie, Wat het geword van Peter Blum? Nog steeds met elke stembuiging onder die son wat ek kan bemeester.
Maar die goue oomblik is verby. The ship has sailed. Without docking, om die waarheid te sê. Daar is nie genoeg bloed en derms in die storie nie, ook geen bloeddorstige vampiere of ’n warm liefdesverhouding met stomende sekstonele tussen ’n aardbewoner en ’n ruimtewese nie. Daar is niks waarin hulle belangstel nie. Niemand luister nou meer nie, nie eens die drie wat vroeër belangstelling getoon het nie.
Toe doen ek maar wat onderwysers doen if all else fails. Ek deel folio’s uit waarop die gedig afgerol is. Natuurlik met ’n paar vrae daarby. Beantwoord die volgende so volledig moontlik, lui die opdrag. Ja, sure. Nogal so volledig moontlik. Wie probeer ek fop? ’n Ja- of nee-vraag sal dalk nog reg geraai word, want ’n vyftig-vyftig-kans is heelwat beter as die gewone odds. Maar so volledig moontlik is vir die voëls.
“Dis ’n werkopdrag en dit moet môre klaar wees,” hou ek nog my lyf onderwyseres. “Hoe meer jy nou doen, hoe minder hoef jy vir huiswerk te doen.”
Bongani lig sy kop en kyk na my asof ek sielkundige hulp nodig het. Huiswerk? Huiswerk is iets wat die hond opgevreet het, huiswerk is vir ander mense.
Ek sak agter die lessenaar neer soos ’n bokser wat so pas ’n moerse hou toegedien is, hard genoeg om hom te laat steier. My gô is uit en die dag staan nog in sy kinderskoene. Emosionele uitputting, dis seker wat die geleerde mense dit sal noem. Of depressie. Dalk nog uitbranding of enige ander stopwoord om te beskryf waaraan die meeste van ons in die onderwys ly. Gatvolheid!
Maar elkeen van die matrieks het nou ’n folio op die bank en die meeste van hulle het ten minste ’n pen in die hand. Window dressing. Eintlik is ek nogal goed met window dressing, al moet ek dit self sê. Wie ook al nou hier ingestap kom, sal nie kan bewys dat ek bloot die tyd probeer omkry nie.
“Mêm, it’s in Afrikaans, Mêm,” beskuldig Sibusiso my vanuit die middelry en hou die folio tussen sy duim en voorvinger vas asof dit iets onwelriekends is. A! Sukses! Iemand wat darem gelees het wat op die papier voor hom staan.
“Ja, Sibusiso, natuurlik is dit in Afrikaans. Afrikaans is een van jou vakke en hierdie is die Afrikaans-periode.”
“But I don’t like Afrikaans, Mêm!”
“Dis jou probleem, Sibusiso, nie myne nie.”
“What do you want me to do, Mêm?”
“Answer the questions, Sibusiso. Use your dictionary if you need to.”
Dis asof ek hulle vandag helderder raaksien, hierdie spul matrieks wat aan die einde van die jaar moet slaag, come hell or high water. Daar is ’n paar wat dit sal maak, al skaaf daar ook van hul stertvelle af in die proses. Maar nie almal nie. Die slapers sal nie betyds ontwaak nie. Dis hoe dit is en klaar. Die gewone treurmares sal weer opklink. En dit sal die onderwysers wees wat op die rooi tapyt staan en sweet, asof dit ons is wat ons roes in die skoolbanke afgeslaap het.
Ek sluit die boonste laai van die lessenaar oop om die tablet uit te haal. Kan net sowel roll call hou en afmerk wie ook in die vlees afwesig is, nie slegs in die gees nie. Ek vat-vat na die tablet, maar kry die ding nie raakgevat nie. Soms dink ek die tegnologie word deesdae eerder misbruik as gebruik. Papier is uit die bose, ’n boek waarin ek gou my merkies kon maak glo so onprakties en uit die mode soos ’n g-string. Ek trek die laai wyer oop, voel, soek … Ek weet wat kom nog voordat ek in die laai kyk – die tablet is nie daar nie.
Here we go again. Ek ken die ritueel, ek is al hierdeur.
“Maar, juffrou, hoe is dit moontlik dat die tablet weg is?”
“Slaan my om met ’n veer, meneer, ek weet nie.”
“Die departement kan nie voorbly om nuwe tablette vir die klaskamers te koop nie, juffrou, en die versekeringsmaatskappy raak traag om uit te betaal.”
Keep calm and carry on, probeer ek myself tot kalmte dwing. Dit werk nie. Ek staan op, hande in die sye soos ’n soldaat wat sonder geweer betrap is, maar wat kaalhand sal baklei as dit nodig is.
“Kan ek julle aandag kry, asseblief,” sis ek. ’n Paar van die leerders se koppe lig traag, hoofsaaklik meisies, ’n paar wat wil weet wat die teacher nou weer omgekrap het. “Weet een van julle dalk wat van die klas se tablet geword het? Dis veronderstel om in die boonste laai te wees. Niemand mag dit daar uithaal nie, niemand nie. Niemand mag aan die tablet ráák nie, net ek.”
“Miskien is dit in die onderste laai, juffrou?” bied iemand links van my raad aan.
Ek kyk nie eens in daardie rigting nie. “Wat sal die tablet in die onderste laai maak as ek die ding in die boonste laai gebêre het?”
“Hulle sê mens word baie vergeetagtig, juffrou – hoe ouer mens word, hoe erger word dit.” ’n Paar van die meisietjies giggel. Probeer natuurlik só een van die voortvarende seunskinders beïndruk. Ek sien nou wie dit is. Blondekop. Regte belhamel. Dink hy is ’n prins en word ook soos een behandel. Genadiglik een van dié wat aan die einde van die jaar behoort te slaag sonder dat sy punte gekook hoef te word. Ek wil, dankie tog, nie nog ’n jaar met sy teenwoordigheid vereer word nie.
Ek kyk hom deur skrefiesoë aan. Wouter de Lange. Frieken Wouter de Lange, het die regte van vir sy lyf gekry, lank soos ’n telefoonpaal. Eerstespan-rugbyspeler van formaat, die beste slot wat die Hoërskool King’s Court nóg kon oplewer. In die ou én in die nuwe bedeling. Sy paadjie vorentoe en boontoe met wit klippies besaai. Niemand sal hom ooit ’n oorveeg gee nie, al was dit ook toelaatbaar. ’n Blink kind. Een van die bevoorregtes. Maar nogtans ’n maaifoedie. Ek gee twee tree in die kind se rigting sonder om te weet wat ek wil doen wanneer ek by hom kom. Behalwe om hom dalk van die aarde af te probeer kyk. If looks could kill.
“Dis nie snaaks nie, Wouter. Hierdie keer laat kom ek die polisie om julle te deursoek.”
“Is dit nie teen die grondwet nie, juffrou?”
Die grondwet, die flippen grondwet. Ek word gedurig met die donnerse grondwet gedreig en staan dan met my bek vol tande. Dis die probleem met kinders wat net genoeg weet om gevaarlik te wees. As dit nie die skoolhoof is wat die grondwet opdiep nie, is dit die kinders. Maak nie saak wat hul kleur, kultuur, geloof of geslag is nie, almal kan vir my ’n passasie uit die grondwet aanhaal wanneer dit hulle geval. As hulle maar hul voorgeskrewe boeke so goed wou ken!
Kyk, ek is baie bly daar is ’n grondwet, iets wat my ook beskerm. Bygesê, as die wonderlike grondwet vir my ook geld.
“Dis elke keer ék wat uitgetrap word wanneer iets uit die klaskamer van eienaar verwissel,” kerm ek. “Asof dit ék is wat dit vasgelê het. Ek is gatvol daarvoor.”
“Mêêêm, Mêêêm, what is ‘gatvol’, Mêêêm?” Nou is Zodwa wakker genoeg om vrae te vra, nou stel sy belang. Zodwa met haar skeermeslemskerpe stemmetjie wat deur murg en been kan sny.
“You’re not supposed to say ‘gatvol’, Ma’am.” Nog een wat op die moraliteitswaentjie klim en my in die grond in probeer boor. “It’s disrespectful, Ma’am.”
Liewe kind, jy ken my nie. Soms raak ek so kwaad dit voel asof my repertoire van vloekwoorde nie voldoende is om in die vraag daarna te voorsien nie.
“Ons kan hieroor praat sodra ek die tablet gekry het.”
Dis dalk nie ’n slegte idee nie. ’n Lessie oor kragwoorde in Afrikaans sal heel moontlik hul belangstelling prikkel en my die geleentheid gee om ’n paar te uiter. Wettiglik. Ek kan in my rol as pedagoog