SARAH DU PISANIE
Dierbare drosters
Jasmyn
1
“Ek wonder darem wat is ou meneer Von Throtha se plan, Sus?”
“Ek weet nie, Pollie. Dit is nou al ’n week vandat Pappa begrawe is en daar is nog geen taal of tyding van hom nie.”
“Ja, Kerneels is vergete al terug.” Die pragtige veertienjarige Ria met haar glansende bruin hare wat amper in haar middel hang, kyk bekommerd na haar ousus. Die helderblou oë is onseker en bang.
Betsie sug en kyk deur die venster van hul huisie. Oor die myndorpie hang die kenmerkende laag wit stof en alles lyk verlate.
Sy staan stram op en gaan staan voor die venster. Hierdie probleem is te groot vir haar. Sy is ook maar nog amper ’n kind, nog nie eens behoorlik twintig nie en die wêreld se verantwoordelikheid rus die afgelope week op haar twee skouers.
Haar eie ma is dood toe sy maar vier jaar oud was. Pappa is ’n rukkie later met tannie Poulien getroud. Vandat haar stiefma – die dierbare tannie Poulien – ’n jaar gelede dood is, het sy maar die rol van ma vir hierdie vier pragtige halfsussies van haar vervul.
Sy wat Betsie is, is ’n hele ses jaar ouer as Ria, die sussie wat ná haar kom. Dan is daar Lettie en Pollie, wat onderskeidelik twaalf en tien jaar oud is. Klein Martie, die baba, vat-vat so aan die ses jaar.
Soos ’n regte ou moedertjie het sy die kleineres bederf en vertroetel. Sy was maar van kleintyd af vir hulle ’n tweede ma, en tannie Poulien het altyd gesê dat sy nooit die mas sou opkom sonder haar hulp nie.
Hulle het tien jaar gelede Suidwes-Afrika toe gekom. Plase was goedkoop en die regering het hulle baie gehelp omdat setlaars toe dringend nodig was hier.
Arme ou Paps. Hy was ’n beter onderwyser en boekhouer as wat hy ’n boer was. Die boerdery was nooit juis ’n rasende sukses nie.
Vir hulle kinders was die dae op die plaas natuurlik hemel op aarde. Vir die eerste keer het hulle hul eie wêreld, hul eie koninkryk gehad en kon hulle na hartelus baljaar.
Sy onthou nog die dag ’n bietjie meer as twee jaar gelede. Alles is nog so duidelik in haar geheue asof dit gister was.
Pappa was merkbaar senuweeagtig toe die luukse perdekar voor hul plaashuis stilhou.
Die waardige ou meneer Von Throtha met sy groot maag, waaroor die goue horlosieketting fassinerend gehang het, het tydsaam die wêreld deurgekyk voordat hy die stoep opgestap het.
Betsie het onder die sitkamervenster gaan stelling inneem. Vir die eerste keer was daar geheime wat haar ouers nie bereid was om met haar te bespreek nie. Dit het haar glad nie aangestaan nie en sy het besluit om vas te stel wat hier aangaan.
Haar pa het hom laat kom. Hy wou die mineraalregte van sy plaas aan ou Von Throtha verkoop. Die uitgeslape ou jakkals het natuurlik besef dat haar pa in ’n hoek is en geld dringend nodig gehad het.
Hy het aangebied om eerder die plaas by Pappa te koop. Volgens hom was die aanbod baie billik omdat die plaas nog so onbewerk en verwaarloos was.
Haar pa het sy trots in sy sak gesteek en die nare ou man gesoebat. Betsie kon dit nie verduur nie en het die veld ingevlug. ’n Maand later het hulle getrek, hier na die Ebony-myn toe.
Haar pa is aangestel as boekhouer en algemene administratiewe opsigter, hier waar meneer Von Throtha die besturende direkteur was.
Hulle het ’n heel ordentlike huis gekry hier by die myn. Gebrek het hulle nie gely nie. Dit … dit is net dat dit so eensaam was.
Pappa het hulle nie toegelaat om met die ander te meng nie. Die jongeres het soggens skool toe gegaan en het darem maatjies daar gehad. Maar sy moes meestal in die huis bly en saans wanneer die myners huis toe gekom het, is sy nie toegelaat om haar voete by die deur uit te sit nie.
Haar pa het die myners, wat haar met honger oë aangestaar het, met brute krag van haar af weggehou. Hy het een vrypostige jong man die loesing van sy lewe gegee en dit het as waarskuwing vir die ander gedien.
Wat Pappa juis die dag met die ongeluk in die myn gaan soek het, weet sy nie. Hy het so af en toe afgegaan net om te kyk wat daar aangaan. Juis daardie dag moes een van die skagte ingee. Hulle het die groot man daar uitgedra en die dood was reeds in sy oë toe sy by hom kom.
Met bomenslike inspanning en sy laaste kragte het hy nog eers vir oulaas vir sy dogters geveg.
Sukkelend en stotterend het hy ’n brief aan Betsie gedikteer waarin hy meneer Von Throtha smeek om sy kinders hier te kom haal en weg te neem van die myn af. Hy kon hulle net nie alleen hier agterlaat nie. Daar was nou niks wat hierdie klomp wilde mans sou keer nie.
Betsie het die trane van vernedering afgesluk. Dat haar pa die ongenaakbare man so moes soebat om sy kinders se ontwil …
Haar pa kon die weersin op haar gesig sien en het sy hand sukkelend op hare neergesit.
“Betsie … kindjie! As daar ’n ander uitweg was, sou ek dit gekies het. Julle … julle moet tog bymekaar bly. Ek het so gesê … vir Von Throtha. Hulle moet julle nie van mekaar af wegneem nie.”
“Maar ek kan mos self na hulle kyk, Pappa. Dan is ons mos almal saam.”
“Jy is ook maar nog net ’n ou dogtertjie, my kind. Die verantwoordelikheid is … te groot. Von Throtha moet alles reël. Bly julle net by mekaar. Al my goedjies is in die bank op Omaruru. Daar is nog geld … van die plaas …”
“Alles sal regkom, Pappa. Rus nou liewer eers.”
“Die donkerte … dit kom so vinnig nader. Ek … ek moet nog so baie doen. Julle moenie hier bly nie … dit is te gevaarlik. Het ons dit alles in die brief gesê?”
“Ja, Pappa.” Betsie lees vir hom die brief voor waarin hy vir meneer Von Throtha soebat om sy dogters so gou moontlik hier van die myn af te kom wegneem en hulle te versorg. Hy moet dit persoonlik doen. Hier is niemand anders wat hy met hierdie groot opdrag kan vertrou nie.
Hy het eers moeg teruggeleun en sy oë gesluit toe Kerneels met die brief by die deur uit is.
Die dood het nie eens gewag om te sien of sy opdragte uitgevoer word nie. Die volgende oggend, nog voordat die son opgekom het, was hy dood.
Met sy laaste asem het hy hulle vermaan om in die huis te bly totdat meneer Von Throtha kom. Hy sal hulle persoonlik kom haal en na ’n veiliger plek neem. Hy het dit weer eens beklemtoon dat hulle slegs saam met meneer Von Throtha moes gaan. Hier was niemand wat hy genoeg vertrou het om hulle te vergesel nie.
“Nannie!” Klein Martie kom druk haar koppie teen Betsie se been. “Hoekom huil jy dan, Nannie?” Betsie tel haar op en druk haar styf teen haar vas. “Nannie dink sommer net, blommekind.”
“Sus, kom ons gaan hoor wat sê mevrou Visagie. Haar man is mos die mynkaptein. Hy sal eerste hoor as daar iets skeefloop.” Ria se voorstel klink heel prakties en darem beter as hierdie vreeslike gewag. Martie snik saggies teen Betsie se skouer en sy druk haar koppie styf vas.
“Ek en Pollie sal gaan.” Die twaalfjarige Lettie, met die sproetjies oor haar neus, neem haar jonger sussie aan die hand. Hulle twee verskil net twee jaar en is gewoonlik onafskeidbaar.
“Ria moet liewer saamgaan. Sy is ouer en sal ’n beter boodskap kan oordra. Julle kan al drie gaan,” stel Betsie voor.
“Ek dink jy moet maar liewer bly, Pollie,” sê Lettie en kyk bekommerd na Betsie. Pollie knik bevestigend en Ria trek ’n kam deur haar hare en bind dit weer netjies agter haar kop vas.
“Ria, vra net of daar nie ’n boodskap van meneer Von Throtha is nie.”
Betsie sak in die stoel neer en druk haar kop teen die kleinding s’n vas. Haar gedagtes verander vanself in ’n gebed en krampagtig klou sy die kind vas.
Asseblief, Here, moet hulle tog nie van my af wegneem nie.
Nie hulle ook nie. Ek sal goed