Wat gebeur het, is dit: vir twee dae reën dit verskriklik. Almal sit nou maar in die huis, praat nie eintlik nie. Doughnat gee vir Bloekom sy koffie, vir Ventertjie sy borsgoed. Tweede aand kom Ventertjie glad nie uit sy kamer uit vir kos nie. Doughnat sê, Man, los die kind, hy’s hartseer.
Maar kyk, ’n Smit was nou nog nooit mooi nie en ryk sal hulle ook nie word nie, maar die mense is nie onnosel nie, en soos dit nou later word, so raak Bloekom onrustig. Op die ou end is hy gangaf, maak Ventertjie se kamerdeur oop, daar’s g’n mens nie.
Bloekom het so staan en kyk na die koerantuitknipsels op die bed, die klomp skoolalbums op die mat en die leë patroondoppe in die oop laai. Toe gaan haal hy sy geweer en hy sê vir Doughnat, Maak skoon daai kamer, dis vol gif. En hy vat die pad dorp toe.
Maar dis Woensdagaand, dis biduur, die hele dorp sit in die kerk. Bloekom stop nou so om die hoek, dan hol hy so koes-koes agterom die karre tot by die konsistoriedeur.
En daar sit Ventertjie. Hande-viervoet met sy home-made bom, hyg na sy asem en huil deurmekaar. Kort-kort trek hy ’n vuurhoutjie, maar dit reën so, die lont wil nie vat nie. Dit reën so, dat hy nie hoor toe ou Bloekom sê, Pa’s jammer, nie.
En soos Wilhelm Tell in die movies haal hy oor en hy mik.
Maar daar’s nie ’n appel nie. En dit reën so, dat die gemeente glad nie hoor die aand toe ou Bloekom Smit sy lieflingskind se kop daar wegblaas nie.
(uit Paradise, Januarie 1992)
In die kas
In Pretoria is daar verskriklik baie moffies. Party is mooi, party is lelik, party is getroud, party is onderwysers, party is vreeslik vet (dis nie altyd hulle skuld nie), party is hoere en party suffer baie, want hulle is Christene.
Alhoewel mense doktorstesisse daaroor skryf en heel dikwels die ouers blameer, weet niemand rêrig waar moffies vandaan kom nie. Soos Kobus. ’n Polisieman het hom uit die kas gehaal.
Straataf van Kobus-hulle se huis het Juffrou Blake gewoon. Sy was op die oog af heel vriendelik en het geskiedenis gegee by die hoërskool, verder het g’n mens iets van haar af geweet nie. Sy was in haar laat dertigs (alhoewel haar eksentrieke klere haar ouer, maar mooier laat lyk het), sy was ongetroud en moes iewers geërf het, want die huis was net bietjie te groot en die motor net bietjie te duur vir ’n gewone onderwyseres.
Juffrou Blake kon nooit vir haarself uitwerk hoe dit gebeur het dat sy in daardie spesifieke huis gewoon het, ongetroud was, geskiedenis gegee het en al amper veertig was nie. Dinge het nou maar net so uitgewerk en dit was te laat om nou van voor af te begin, al wat sy kon doen, was om dit alles te haat. Maar te haat met oorgawe. Van haar van af (met die “Juffrou” waarop hulle haar tydens en ná skool aangespreek het), tot die aaklige huise en winkels in haar straat, en die smaaklose mense wat hulle bestanddele daar koop.
Somtyds het sy haarself verwonder aan hoe sy dit regkry om deur ’n hele skooldag te kom en namiddae niks te kan onthou van een enkele klas of sinnelose gesprek in die personeelkamer nie. Sy’t jare gelede al opgehou omgee wat hulle van haar dink of oor haar te sê het. Dat hulle wel oor haar gepraat het, was seker. Veral oor haar klere. Dit was die enigste iets wat verklap het dat daar in Juffrou Blake se lewe effens meer aan die gang was as net die gewone.
Juffrou Blake het reeds oorgenoeg bewyse in haar lewe gehad dat sy een van daai mense was met wie daar absoluut niks gebeur tensy sy self iets daaromtrent doen nie. Sy’t gesweer dat sy haarself sou ophef bo alles rondom haar, dat sy haar drome – hoe vreemd ook al – sou uitleef en nooit sou verval in die middelklasbestaan wat sy so verag het nie.
Sy sou haarself eenkant hou. Sy sou haarself nie laat besmet deur ander iets van haar te laat weet nie. Niemand kom naby nie.
Nooit weer het sy ’n sent gespaar nie. Die duurste materiale wat sy in die hande kon kry, het sy gebruik om tafeldoeke, dekens en gordyne van te maak. Haar huis was vol spieëls in goue rame, foto’s van beeldskone modelle, filmsterre en beroemde operasangers het orals gestaan asof hulle haar beste vriende was, beton-engele (die goed was grafstene) met perfekte grimering het in die sitkamer gestaan en geborduurde doeke het oor haar meubels gehang. Kerse in eksotiese houers het dag en nag gebrand met sagte musiek gedurig op die agtergrond.
Middae ná skool het sy haar klere uitgetrek en haar hare losgemaak. Sy’t haarself met stringe pêrels behang en nakend die kinders se projekte nagesien. Somtyds, as sy ’n mooi seun onthou, het sy sy skryfboek oor haar lyf gevryf en gewonder wat hy sou doen as hy haar nou kon sien.
Kobus was ook in Juffrou Blake se klas. Hoegenaamd nie die briljantste leerling op aarde nie, maar sy gebrek aan prestasie het haar net so min geskeel soos die res van die spul. Die enigste werklikheid aan hom was dat hy elke Saterdag in haar gedwonge bestaan (die middelklas-een) haar motor gewas en die roosbeddings bewerk het.
Kobus wou eendag verder studeer en het geweet daar was nie geld in die huis nie. Van standerd 6 lewer hy koerante af en doen werkies in die buurt en spaar elke sent. Einde van die maand kollekteer hy sy geld. So ook by Juffrou Blake.
Twee weke voor haar nege-en-dertigste verjaarsdag koop Juffrou Blake ’n ragfyn stuk sy, appelkoos soos in die movies uit die vyftigerjare en maak vir haar ’n rok. Twee dun bandjies wat oor die skouers afloop tot by haar naeltjie en rye kraletjies wat hang oor haar heupe waar die materiaal uitklok tot in ’n lang sleep. Die rug en borste heeltemal oop.
Die Saterdag van haar verjaarsdag hou sy die gordyne toe, steek al die kerse aan en neem ’n lang bad. Toe bind sy haar hare op, doen haar grimering en trek die rok aan.
Juffrou Blake het haar derde glas sjampanje in (galbitter, maar dis Frans), sy lê op haar maag op ’n rusbank en druk die twee kaal borste teen die kussing. Toe kreun sy saggies en draai op haar rug. Kobus staan in die deur.
Ek dog Juffrou los my geld op die stoeptafel, sê hy.
Hoe’t jy ingekom? vra sy doodkalm en verstom haarself.
Ek het geklop, sê hy. Dis oop agter.
Ek verjaar vandag, sê Juffrou Blake en besef Kobus lyk nie of hy nog op skool is nie. Jy lyk baie ouer, sê sy.
Ekskuus tog? sê Kobus. Hy kan nie ophou kyk na haar borste nie. Dis spierwit. Dis die mooiste iets wat hy nog ooit gesien het. Hy kom glad nie agter hoe hoog sy stem is nie. Die juffrou sit nou regop en dit maak die borste nog groter.
Dis ’n gemors, sê sy. Hoor jy my?
Wat, Juffrou? sê Kobus.
Kyk hoe lyk ons, sê sy. Kyk hoe lyk jy. Kan niemand vir jou sê jy’s lankal te groot vir daai broekie nie? Mens loop mos nie so nie. Dit lyk of die ding wil bars. Toe, draai om.
Kobus draai om. Juffrou Blake kyk na die broekie. Dis doodstil. Hy staan lank so.
Het iemand al jou naam vir jou gesê? vra die juffrou.
Hoe bedoel Juffrou?
Jou naam! Jou naam! Ek gaan dit vir jou sê. Kom hierso.
Die bandjies is van haar skouers af toe hy omdraai. Kom hier, sê sy.
Haar stem klink anders as wat hy nog ooit gehoor het. Hy loop sit op sy knieë voor haar. Sy laat hom al die sjampanje in die bottel vinnig drink. Sy laat hom al sy klere uittrek.
Kobus, sê sy. Kobus. Kobus. Kobus.
Ná die tyd lê hulle saam op die mat.
Ek moet gaan, sê Kobus. Moes al lankal by die huis gewees het.
Nie nou nie, sê Juffrou Blake. Ek moet eers dink.
Hy loop voor haar die gang af. Sy kan haar oë nie van hom afhou nie.
Jy behoort nooit weer klere te dra nie, sê sy. Sy maak haar klerekas oop en stoot hom binne. Sy sluit hom toe.
Wat’s