Die uurglas wentel. Louisa du Toit

afgeneem, en dit voel of die hemele nou deur die geute aan ’t leegdruppel is. Asof hulle vir die verposing gewag het, het paddas en krieke in die waterryke plekke op die werf begin kwaak en snerp.

      Frank lewer geen kommentaar nie. Steeds kyk Camelia hom nie aan nie, maar sy vermoed dat sy gesig ’n studie moet wees. Sy begeer om dit waar te neem maar, omdat hy so anders optree, weerhou haar daarvan om voluit na hom te kyk. Dis half uit konsiderasie vir hom, half uit innerlike pyn oor die herinneringe wat so sterk teruggolf.

      “Daarna het hy haar na Victorina toe teruggebring,” sê sy.

      Weer val die stilte. Die eerste beweging wat kom, is van Frank wat oor die krakende vloer loop en skuins op die kleedtafelstoeltjie plaasneem. Hy het nou gewoond geraak aan die geur van Camelia en kan met groter objektiwiteit die besonderhede inneem: klere oor die stoel, pantoffels uiteengeslinger, aantreklike flessies en buisies met toiletmiddels. ’n Verborge wêreld vir hom en een waardeur hy hom nie vroeër aangespreek gevoel het nie.

      “Is dit al?” vra hy.

      “Dis al wat ek weet.”

      “Maar ek bedoel, waarom het daar geen haan na gekraai nie? Waarom is hy nie geskors nie, of so iets?”

      “Ek reken dis net ons wat weet. En ons het ook nie die ‘inside information’ nie.”

      “En my pa, weet hy?”

      “Hoekom vra jy hom nie self nie?”

      “Hy’s te dronk vanaand,” sê Frank Moorrees bitter.

      “Môre is hy dalk nugter,” troos sy met ’n argelose lag wat in haar eie ore gemaak voel. Sy woorde was tog ’n skok. Hannes het glad te lief vir die bottel geword, maar stormdronk het sy hom nog nie gesien nie.

      “Maar dan nog steeds buite bereik vir my.”

      “Hm. Soos die dronkie wat vir die ou tannie gesê het: Môre is ek nugter, dan’s jy nog lelik.” Sy probeer hiermee terugval op hulle gewone ligte toon.

      “Ek’s nie lus vir grappies nie, Camelia.”

      “O. Askies. Hoop nie ek het jou ontstel nie. En soos ek sê, dis net bolangse feite.”

      “Sou dit die rede wees waarom my pa en ma uitmekaar is?”

      “Dalk het dit bygedra, ek weet nie. ’n Huwelik is meer gekompliseerd as dit.”

      “Dis nie ’n antwoord nie.”

      “Ek weet te min van die saak om my uit te spreek, Frank. Onthou, ek was maar net sestien, sewentien. Van die atmosfeer het ek heelwat aangevoel. Vir die res moes ek staatmaak op atmosfeer en stukkies gesprek en skimpe.”

      Frank voel nie tevrede gestel nie. “Vertel my alles wat jy weet, Camelia?” versoek hy. Hy leun met sy elmboog op die blad van die spieëltafel sodat sy nie net vir hom sien nie, maar ook die weerkaatsing van sy agterkop en skouers.

      “Luister, jong, wat probeer jy doen?” spreek sy hom fronsend aan. “Ou koeie uit die sloot grawe? Mens bly uit ’n ander ou se huwelik uit, of dit nou jou broer of pa is.”

      “As dit waar is, kan grootmeneer Rabie nie net loskom nie,” mor Frank.

      “Ek verstaan dat jy ’n soort verering vir jou ma koester … aanhou koester.” Camelia staan op en kom tot by hom, kyk af op sy kroon van donker, krullerige hare. “Vergun my om uit haar en jou pa se sake te bly.”

      “Dis nie ’n kwessie van verering nie,” weerlê hy bot. “Dis …” Hoe moet hy dit aan enigeen verduidelik? Haar skoonheid was vir hom ’n streling, ’n salwing. Van kleins af kon hy hom verlustig in dit wat ’n plesier vir die oog is. ’n Mooi, afgeronde vrou wek in hom dieselfde gevoel as ’n goeie klavier, ’n produk van vakmanskap. Om dit met streling aan te raak, die regte tone daaruit voort te tower.

      In dieselfde sin is hy hom ook van Camelia bewus. Hy kan hom verloor in haar skoonheid, in die volmaakte lyne van wenkbrou en ooghoek, van bors en heup. Hy is woedend as hy dink aan die praatjies aangaande haar en Dorfling, die fotograaf. Hy maak hom wys dat dit waar is, en ly pyn daardeur. Nie dat hy op haar verlief is nie, o nee. Sy maak hom net bewus van die misterie van die vrou, dit wat hom tot dusver nie juis beroer het nie.

      Hy dink aan die lompheid van onafgeronde skooldogters. Daar is min van hulle wat vroeg reeds die gladde streling van blik en beweging besit, sonder dat ’n periode van swak koördinasie hulle spiere ontwrig, sonder dat pynlike selfbewustheid of misplaaste selfvertroue ’n wanklank bring.

      Is dit waar van jou en Dorfling? sou hy in hierdie ongekende oomblik van openlikheid wou vra. Maar dalk vernietig hy te veel daardeur. Dalk is dit wyser dat hy die vraag inhou en na sy kamer toe teruggaan.

      Onwillig wens hy haar ’n goeie nagrus toe. Sy is steeds genaakbaar, maar ferm genoeg om niks verder aan hom te verklap van wat sy weet aangaande sy ma en Flip Rabie nie. Hy ken haar goed genoeg om te weet dat sy onopsigtelik maar volkome kan toeklap. Beth is meer gemoedelik en gelykmatig. Hy moet dan seker dankbaar wees oor wat Camelia wel laat blyk het. ’n Paar dae saam. Sy ma en Rabie. In sy gedagtes is Rabie meteens nie meer vir hom “meneer” nie.

      Ontevrede staan hy voor sy venster. Hy het die troosvol ruisende gaslamp doodgemaak en staar nou die donker nag in. Hoe kan ’n mens jou nie misgis nie. Hy was tot dusver versot op Rabie. As prefek het hy alles in sy vermoë gedoen om die man te help toe die hoof tot onlangs oorsee was en Rabie in sy plek moes waarneem. Hy het gedink die toegeneentheid is wederkerig. Nou weet hy van beter. Rabie het maar net baie gehad om te verberg en te vergoed, dis al. Het Rabie skuldig gevoel? Hoe anders?

      ’n Traanlose hartseer vul sy gemoed. Agnes, die pragtige moedertjie van hom. Die meeste vakansies besoek hy haar, maar dit voel vir hom of hy nooit ’n onverdeelde mens sal wees nie. Hy weet nooit presies by wie hy hoort nie. As hy na Agnes hunker, voel hy skuldig, asof hy sy pa verraai. En terwyl hy by Agnes kuier, voel hy dat hy vir altyd by haar hoort, om haar op te pas en te beskerm, teen andere en teen haarself.

      Maar Rabie, die onnie vir wie hy die grootste verering gehad het. Sal hy ooit weer iemand kan vertrou? Wrok het in hierdie vreemde reënnag in hom kom nestel. Hy sou die man wou kwes waar dit hom die seerste maak. Hoe onaantasbaar het Rabie nog altyd voorgekom, ongeraak deur spot of byname, sodat dit vir geen skoolkind ook lank smaak gehad het nie. Hy was net te gewild om in onguns te verval.

      Nou is alles openbaar: hy is ook maar net ’n swakkeling, ’n dief van geluk. Iewers moet ek hom kan aanraak waar dit hom sal kwes en pynig, dink Frank Moorrees weer. Wat is daar waaraan hy besondere waarde sal heg? Sy gedagtes dryf los, slierterig. Hy sien in sy gemoed vir Rabie, die manlike voorkoms, die sobere selfvertroue. Vergenoeg in sy onafhanklike persoonlikheid wat dit kan bekostig om na ander mense uit te reik.

      Maar die beeld is nie voltooi nie. Ongevraag verskyn daar nog ’n gestalte langs die gedagtebeeld. Dis ’n skadubeeldjie, kleiner, broser: Winky. Die dogter van Flip Rabie. Verbaas dat die antwoord hom so maklik kom opdring, glimlag Frank die donkerte in. Sy is jonger as hy, maar saam in die klas, hy is ietwat laat in die skool gesit en sy ietwat vroeg. Slimkop, haar pa se kind. Hoofrol vertolk in die operette, met haar suiwer jong sopraan, haar sprekende oë wat hom as die begeleier by die klavier ongemerk stip dophou vir die noot waarop sy moet inval. Hy het toe reeds agtergekom dat sy nie onbewus van hom is nie. Hy het hom tot dusver onkundig gehou daaroor, omdat hy totaal ongeraak was daardeur.

      Maar in hierdie nag het hy tot ontwaking gekom.