“Dis Hannes?” sê-vra Beth en in haar ontsteltenis het sy haar hand na haar keel gebring. Die vete met Flip Rabie, wat haar in die bitterheid daarvan soms wou onderkry, skuif vir eers op die agtergrond.
“Ja,” sê Flip, “ek het hom gebring.” Hy talm ’n rukkie, bewus van die dubbele betekenis wat sy woorde kan hê. Dis reg, laat haar skrik. Sy dink mos sy kan hom mateloos straf, laat hy haar ’n slag terugkry.
“’n Ongeluk? Is hy beseer?”
“Nee,” sê Flip, met ’n siniese klank in sy stem. “Dis glo sy troudagherdenking. Hy het dit ’n bietjie gevier. Op sy eie.”
“Hy het sy troudag gevier,” eggo Beth onbegrypend. Dan breek begrip deur. “Ek verstaan.” Haar volgende woorde is swaar met sarkasme gelaai: “En jy het gevoel dis tyd dat jy weer ’n slag iemand na Victorina toe moet terugbring?”
Hy kyk na haar, gekwets. “Beth, Beth,” sê hy kopskuddend, “dis waters wat verby is. Jy wou nie my kant van die storie hoor of glo nie. Waarom kan jy nie vergeet en vergewe nie? Die dag daar by die kerkbasaar …” Hy wil begin verwyt, besef dan hoe absurd die situasie is: geskei deur ’n muur, gesels hulle deur die skamele poort van ’n venster. Hy in die reën, sy met haar gesig weg van die lig. En Hannes by die agterdeur.
“Ek soek iemand om die agterdeur oop te sluit,” sê hy omgekrap.
“Het Victorina nie ’n voordeur nie?” wil sy bytend weet.
“Goed. Dan sal ek Frank se dronk pa verby hom lei,” besluit hy driftig en mik om om te draai.
“Wag,” roep sy dadelik. Sy los die gordynrand en verlaat die vertrek. ’n Halfminuut later word die agterdeur oopgesluit. Flip het hom reeds weer aangesluit by Hannes wat teen die buitemuur leun, nat en miserabel.
“Hoor hier,” sê Hannes toe hy sy suster in die gesig kyk, “ek’s ’ie dronk nie, hoor.”
“Ek weet. Jy het net ’n paar biere gehad.” Sy kyk na Flip Rabie asof dit sy skuld is. Sy dink tog nie hy het vir Flip vasgedruk en ’n vaatjie vol drank in sy keel afgegooi, soos op ’n ramparty nie?
In elk geval het die reën darem ’n versoberende uitwerking. Dit lyk of Hannes al hoe meer tot homself begin kom. “Waar’s Frankie?” wil hy besorg weet.
“Los jy nou maar eers vir Frankie uit,” sê Beth.
“Maar ek wil hom net groet. Kan ’n ou nie eens sy kind groet nie? Ek het hom nog nooit vandag gesien nie.”
“Wie se skuld is dit?” begin Beth. Dan besef sy dat sy met logika nie ver sal vorder nie. “Ek sal maar môre met hom praat,” sê sy dan in Flip se rigting.
Hy staan in die netjiese kombuis, bereid om te wag. Hy staar na die ou vuurherd vol geelkoperware. Sekerlik sal Beth hom tog nooi om te sit, om ’n koppie koffie te drink. Maar die blik wat sy eindelik op hom rig, is niksseggend. “Verskoon my, meneer Rabie. My broer het my aandag nodig.”
Toe word Flip kwaad. Afgesien daarvan dat hy en hierdie meisie vir hoe lank op voornaamterme verkeer het, en afgesien daarvan dat hy haar selfs in sy arms gehou het, kon sy ten minste onthou het dat die broer wat sy nou as ’n rookskerm gebruik, vandag sy troudag herdenk. “Onthou net, júffrou Moorrees, om hom geluk te wens met die herdenking van sy huweliksdag,” herinner hy haar snydend.
Beth Moorrees kyk hom aan. Haar blik brand in syne. “Gelukwens?” vra sy skamper. Hannes het deurgestommel gang toe, sodat hulle twee alleen is. “Jy het dit mis, meneer Rabie. Jy is die een wat gelukgewens moet word.”
“Beth, tot dusver het ek jou gesmeek, maar nou begin ek jou waarsku: laat staan daardie dinge. Dis verby. Afgehandel. En dit was uit verband geruk.” Sy blik flikker gevaarlik in hare. Hy is ’n man met eindelose geduld, maar die skoolkinders weet dat hulle siele bewaar moet word as hy die dag sy humeur verloor. Op die oomblik voel hy die toorn in hom oplaai. Sonder dat hy weet wat hy doen, gryp hy haar aan die skouers . “Gaan jy nou ophou daarmee?” wil hy weet met strak, gespanne lippe. Dit voel vir hom asof sy kop so warm word dat daar stoom uit sy klam hare moet trek.
“Nee,” sê Beth en sy wyk geen aks terug nie. Ook wikkel sy nie haar skouers uit sy greep los nie. “Hoe kan ek ophou, terwyl ’n seun nog daaronder ly? Weet jy dat hy sy moeder aanbid het? Nie dat Agnes dit ooit werd was of nog is nie. Maar ek ken hom. En ek sien sy lyding vir soveel jare al. En dis jý wat …”
“Dink wat jy sê!” roep Flip uit. Hy voel hoe sy vingers ongenadiglik in die sagte vlees van haar skouers keep. ’n Drang vervul hom om haar op oerwyse aan sy wil te onderwerp. “Eendag, een goeie dag, sal ek besluit dat jy te ver gegaan het, Beth Moorrees.”
“En wat sal jy dan doen?” vra sy tartend.
“Dan sal ek … dan sal ek met jou klaar wees,” sê hy minagtend en los haar vinnig, smyt haar as ’t ware terug sodat sy haar balans nouliks behou.
“Voel jy nou beter?” vra Beth. Haar lippe, nog sag en ten volle mooi, plooi smadelik. “Noudat jy jou krag aan ’n vrou getoon het? Die skoolmeester, gewoond om hom te laat geld teenoor sy minderes.”
Elke woord sny deur hom. Want dis Beth Moorrees wat praat, dierbare Beth wat teen hom alleen so hard geword het, en hy is op sy kwesbaarste juis wanneer hy teenoor haar staan. Sy moet dit weet, daarom buit sy dit uit. “Jy weet dis nie waar nie, ek lig nooit my hand vir hulle nie.” Sy drif vloei weg, laat hom week en sat agter. “Luister, Beth,” sê hy met moeite. “Hannes was bereid om na my te luister in hierdie saak van Agnes.”
“O, Hannes was bereid. Dink jy regtig so? In die uur van sy dronkenskap slinger hy na jou toe. Asof jy ons nie genoeg verneder het nie, jy en Agnes. Wat dink jy het hom vanaand na jou toe gedryf? Omdat jy vir hom nog altyd ’n bybetekenis het: hy kan nie aan sy huwelik en aan Agnes dink sonder om by jou uit te kom nie.”
Sonder woorde staar hy haar aan. Hoe breed is die kloof tussen hulle, hoe onoorbrugbaar. Dan, in die gelade stilte, kom hulle agter dat hulle nie meer alleen is nie. In dieselfde oomblik wat Flip Rabie besef dat die klavierklanke in die agtergrond stil geword het, gewaar hy ook die teenwoordigheid van die jong Frank Moorrees.
Doodstil in die middeldeur staan die pragtige, rysige seun wat eintlik reeds man is. Ja, in hierdie oomblik dring dit tot hom deur dat hy as man teenoor man staan met die jonger een. En dat ’n donker vermoede in laasgenoemde se oë aan ’t groei is.
Flip weet dat ’n man ’n rypheid vir liefde bereik, sowel as vir haat. Ook weet hy op hierdie oomblik dat die jong Frank, sy geheime afgodjie by die skool, ’n teiken vir sy haat gekies het. Omdat hy genoeg gehoor het vir donker vermoedens om in hom te groei.
Die twee monster mekaar. Flip sien vuur skiet van onder die digte, donker wimpers. Kalm en beheers is die stem egter as die jonger man praat: “Naand, meneer.”
Sag ruis die reën op die verweerde dak.
Maar in die gemoedere van die drie mense wat mekaar ongenaakbaar aanstaar, bring dit geen sussing teweeg nie.
2
“Wil jy ’n koppie tee hê?” vra Beth toe sy alleen met Frank is. Flip Rabie het gegroet en vertrek, maar ’n swaar herinnering aan sy teenwoordigheid lê nog in die atmosfeer.
“Nee, dankie, ta’ Beth.”
“Sjokolademelk? Ek dink daar is nog in die blik.”
Frank Moorrees verduur die vertroeteling met dieselfde gelatenheid waarmee hy dit die afgelope jare reeds verduur. Hy toon nietemin geen wrewel nie. Dis eerder ’n soort volwasse geduld teenoor sy mooi, besorgde tante wat soveel waarde aan sy welsyn en versorging heg. “Nee wat, nie nou nie.”
“Waarom het jy opgehou met speel? Dit was so mooi. Wat was dit?”
En hiermee probeer sy die groot, onuitgesproke vraag uit hulle midde wegwerk: hoeveel het Frank gehoor van die gesprek in die kombuis? Hoeveel het dit aan hom