Tillie het haar stoel eiehandig gestuur tot op die randjie van die stoep en wag nou om afgehelp te word. Dit het ’n onskadelike speletjie geword wat Tillie plesier: die wedywering van haar ma om altyd eerste by die stoel te wees, sodat Deon nie vir Tillie kan uittel en dra nie. Soms storm hy doelbewus op die stoel af terwyl Matilda haar ook so ongemerk moontlik haas om eerste daar te wees.
Ook nou stap hy vinnig die treetjies op en wil haar afdra om ook in ’n seilstoel te sit, maar Matilda is hom voor. “Vat eenkant,” beveel sy hom en pak die stoel stewig vas. Blaas-blaas van inspanning voltooi sy die selfopgelegde taak.
Dis heerlik buite. ’n Byna lou windjie dra die geur van nuwe groei, en onder hulle voete ruik die gekneusde nuwe gras skerp en soet. Almal verkeer in ’n goeie stemming en laat reg geskied aan die eenvoudige maal. Met stille hoop merk Deon dat Irma se oë vanaand lewe het, dat die dooie, siellose gevoel wat daarin kom lê het na die breuk met Johan, geleidelik besig is om te vervaag.
“Dit word gou koud hier buite,” kla Matilda later.
“Dis ook nog skaars Augustus, tante moenie te vinnig te veel verwag nie,” is Deon se vriendelike opmerking.
“Laat ons dan maar dank en ingaan,” sê sy teenoor haar man.
Toe hulle opstaan, stap Deon doelbewus op Tillie af. Hy is in ’n speelse bui en raap haar op van die stoel, glimlag in haar oë asof hulle ’n groot geheim deel. Hy het voor ete gestort en lyk fris en aantreklik in die wit hemp. Toe hy vir Tillie teen hom ophys, is sy gesig warm naby hare.
Gewoond aan die growwer aanraking van sy werksklere, is sy skielik intens bewus van die warmte van sy liggaam onder die dun hemp, die bonsing van sy hart wat die gesonde borskas teen haar liggaam laat dein. Vir ’n wilde oomblik begeer sy dat hy sy laggende lippe op haar mond wil druk … sy warm, polsende lippe op hare in ’n liefdesoen.
Slegs een oomblik duur die betowering, ’n oomblik waarin sy verward probeer vasstel wanneer presies die groot wonder in haar hart plaasgevind het. ’n Oomblik egter, waarvan die werklikheid ook tot Irma deurgedring het. Sy kyk op om die blik van Tillie op Deon se lippe te sien rus met onmiskenbare hunkering.
’n Koue gevoel kom in Irma op, dreig om haar keel toe te druk toe sy onmiddellik die situasie snap, bevestiging vind vir die vermoede wat sy geruime tyd reeds koester. En toe sy opkyk, weet sy dat Matilda dit ook gesien het. Daar is ’n wilde glans van ontnugtering in die ouer vrou se blik, in haar hele houding. Toe Irma weer na Deon kyk, sien sy dat sy glimlag weg is.
Ook hy sou dit nooit in sy lewe weer kan vergeet nie; daardie een oomblik toe Tillie in sy arms verslap het, met haar lippe halfoop, wagtend … en die wroeging in die lang ure van die nag, toe hy hom verwyt het dat hy daarna gesoek het, dat hy sy hande liewer van die begin af tuis moes gehou het. Maar, genade, sy is vir hom soos ’n suster. Was haar gevoel vir hom die afgelope maande, dalk jare, selfs lank voor die ongeluk, dalk dieper as wat sy besef het? Was Bennie Martin in so ’n geval net ’n tussenspel? Of is dit eers tydens die afgelope twee maande, waarin sy liggaamlik so afhanklik van hom was, dat sy toegeneë tot hom begin voel het?
Dis geen spoke wat hy sien nie; dis geen mistasting nie. Oombliklik toe hy haar optel, het hy gevoel dat dit anders was as die vorige kere. En Irma het dit ook gesien. En Matilda. Dit was asof alle gedagtes, alle bewegings gestol het vir daardie een tydlose moment.
’n Onmoontlike situasie is geskep. Hy sal Tillie nooit op daardie manier kan liefhê nie. Voorheen was dit vir hom ’n voorreg om haar te bederf, te terg, te vertroetel. En, die afgelope tyd, rond te dra en te versorg. Die afgelope twintig maande, saam met haar op die plaas, het sy net so na aan sy hart gekom as wat ’n beminlike sustertjie sou doen as hy een sou gehad het. Skielik, egter, toe hy vanaand besef het wat gaande is, het daar ’n behoedsaamheid in sy bewegings, in sy hele houding teenoor haar ingesluip.
In die lang nag wat volg, ondersoek hy sy eie gemoed om te weet of haar verlamming enigsins sou kon verhoed dat hy op haar verlief raak. Nee, het hy egter besluit. Duisend maal nee. Hy, ’n onterfde wat die liefde betref, sou so iets nooit ’n rol laat speel nie. Daarvoor het hy te lank gesmag na die ware, onvervalste liefde van enige mens.
En Deirdre is in dieselfde bootjie as hy. Sy sal liefde en afhanklikheid maklik kan verwar. Hy moet liewer nie ’n verhouding tussen hulle probeer bewerkstellig nie. Maar sê nou hy maak ’n groot fout? Sê nou maar hulle is vir mekaar bedoel? Sy verpleeg, sy het ’n sin vir naastediens. Dis ’n beroep wat iemand volwasse en toerekenbaar sal maak.
Maar hoe kan hy vir Deirdre óf vir Tillie probeer lief raak, as sy hele wese na Irma hunker?
Sy probleem met Tillie is die dringendste. Irma het dit ook gesien, die verklaring wat Tillie woordeloos in die openbaar afgelê het. As hy nog enige hoop durf koester het, vervaag dit nou. Irma sal nie na geluk gryp ten koste van Tillie nie. Maar weet Irma dat sý die een is? Kan sy werklik nog onbewus wees van sy verterende gevoel vir haar? Of het haar passie vir Johan haar blind gemaak vir enige ander attensies?
Hy kan nie haar raad vra nie. Hy staan in hirdie saak alleen. En wat van Matilda? Dis ’n element waarmee deeglik rekening gehou moet word. Matilda het gesien en Matilda sal nie vergeet of oorsien nie. Sy sal optree, dalk spoedig ook, en drasties.
Hy kan nie aan die slaap raak nie. Hewiger as ooit voorheen teister sy gedagtes hom in die stilte van die rondawelruimte. Koerslose gedagtes oor sy eie leë, doellose bestaan. Môre sal dit anders wees, probeer hy hom wysmaak toe die newels van die slaap eindelik begin aansluier.
Maar die volgende dag is dit nie anders nie. Die boodskap is nog in Tillie se oë, sonder dat sy bewus is van die opsigtelikheid daarvan. Die subtiele verandering wat Irma voorheen by haar bespeur het, is nou opvallender omdat dit vasknoopplek gevind het.
Tillie is weer gelukkig. Deon weet dit nog nie, maar hy sal mettertyd weet, glo sy naïef.
Die straling van haar groot oë kan nie ongemerk verbygaan by die ander, en veral nie by Matilda nie. Sy kyk na die byna verhewe skoonheid op die gelukkige gesig van haar enigste dogter. Dit help nou veel, dink sy paniekerig. Sy het vir Bennie Martin verwilder omdat sy dit haar plig as moeder gevoel het, en hier is die nuwe bedreiging onder haar eie dak.
Sy het nogal gedink hy voel iets vir Irma, maar nou is haar voete onder haar uitgeslaan. Sy het met haar eie oë aanskou; sy het gesien dat Tillie verlief is op hom. Sy moet dit keer. Deon is ’n nog groter bedreiging as wat die witkopvloek was. In laasgenoemde geval moes Tillie haar bene opoffer; wat sou die prys wees van haar tweede dwaling?
Dit dryf vir Matilda uit in die nagte, sodat sy gaan kombuiskaste regpak, tot die ander huisgenote se irritasie. As sy slaap, jaag verwarde drome haar gemoedsrus nog verder weg. Binne enkele dae word die situasie monsteragtig groot in haar malende brein.
Sy het die hele komplot klinkklaar deurskou: Irma en Deon is samesweerders. Met Irma se grondige kennis van die groot, sondige stad, sou sy Tillie se ontvoering kon bewerkstellig. Hulle wil haar hier wegvat, na ’n spesialis toe wat haar bene kan herstel sodat sy in Deon se arms kan val. Wat sy buitendien besig is om te doen, letterlik. Skaam die meisiekind haar nie?
Matilda neem haar voor om ’n stokkie voor hulle planne te steek. Sy moet haar inspan om dit te verhoed. Sy sal vir Deon wegjaag as dit nodig is, want Isak het geen sê nie. Maar vir Irma sal sy moet uitstaan, want dis Isak se eie bloed. Sy sal haar lewe gee om te red wat daar van haar enigste meisiekind te redde is.
Die dun skeiding tussen normaal en abnormaal wankel gevaarlik.
Na drie dae gaan sy in die aand na die rondawel. Dit is die eerste keer dat sy vir Deon ooit hier besoek. Die deur is oop en sy sien hom in die ligkring sit, gebuig oor sy boeke. Geruime tyd hou sy hom vanuit die donker dop met oë wat in haar kop brand van woede en konsentrasie. Sy hemp hang oop en vertoon sy gladde, sterk borskas. Die prag van sy manlike jong liggaam steek soos ’n lem in haar hart. Watter wapen het sy as Tillie se moeder hierteen?
Partykeer doen mens iets in goedertrou, en dan word dit ’n adder in jou boesem Sy het goed bedoel om by die gemeenteplan in te