Sy knik. Haar mondhoeke roer.
“Dalk was ons onnatuurlik in ons optrede teenoor mekaar. Oorversigtig. Terwyl dit eintlik net ’n geval is dat ons as geesgenote ’n aanvoeling vir mekaar het. Ons moet ontspan, Petro.” Hy praat te veel, en hy weet dit. Die ewige onnie.
“Ja,” sê sy. Maar haar vingers strengel styf ineen. Dan: “Dankie, meneer Paulter. Ek moet gaan, hoor . . . hoor hoe raas die meisies.” Dis ’n sluk wat haar die sin laat opbreek het.
Toe sy van hom af wegstap met die stapel boeke in die arm, is dit vir hom reeds onmoontlik om te glo dat hy die moed gehad het om daaroor te praat.
7
Dis ’n ander Rina wat vir Petro skakel; iemand wat nie skroom om hulp te vra nie, en so aangenaam soos jy kan begeer. Vir die eerste keer kan Petro verstaan hoedat haar broer sinnigheid in haar kon gekry het.
“Petro, ek weet Danie Momberg pes my, maar sal hy nie sy motor vir my leen om uit te ry Sentour toe nie?” wil sy weet. “Of as hy my net tot daar kan vat, sal ek wel op ’n manier terugkom. Ek het altyd vriende se motors geleen, maar ek begin nou skaam kry. En ek het nie geld vir ’n taxi nie, jong. Sê vir Danie Momberg ek sal op julle troue sing net wat hy versoek.”
“Dis gevaarlik. Hy kan iets versoek soos: ‘Hier kom die bruid, groot, vet en wyd.’”
Rina lag. “Dit sal net hy wees. Sal jy hom vra, Petro? Ek moet nou gereeld daar kom, jong. Ek moet die perde leer ken. Ek sal tydens die verfilming dikwels in die saal moet wees.”
“Rina, sê my, het jy al vir Marius laat weet? As dit tog darem lyk of jy hom in die saak ken, sal hy ook al in sy skik wees. Dis nie ’n kwessie van toestemming vra nie, jy weet wat ek bedoel. “
“Ek het vir hom daarvan geskryf . Maar jy weet dit duur weke voor die briewe daar kom, en dan kyk die sensors ook eers of dit nie iets is wat die stomme troep kan ontstel nie. Ek spook nog om verlof by die werk te kry, daar is so baie dinge.”
“Ek sal sommer nou vir Danie bel. As hy net in ’n goeie bui is, is ons saak reg.”
Danie is toe nie. Of so nie, is dit ’n soort koppigheid wat hy wil volhou ten opsigte van “daai vroumens”.
“Ek is nie lus nie,” lui sy antwoord.
“Ag, Danie, jy sal sien hoe het hierdie bietjie erkenning haar verander. Sy is so gaaf, ek kan dit nie glo nie, en dis ook nie aangeplak nie. Hoekom vat jy nie boeke saam en gaan sit en swot daar in die vrye natuur op Sentour nie, dan bring jy haar sommer terug.”
“Jy weet, Petrus, jy kan nie eintlik daarop roem dat jy my soos die ewige minnaar laat voel nie. Ek dag jy skakel my net om te sê ek is die lig van jou lewe en die sout in jou sop. En wat moet ek hoor? Ek moet daardie slang van ’n skoonsuster van jou aankarwei na haar brandsiek perde toe. Wie is sy eintlik, Liz Taylor?”
“Asseblief, Danie, ek staan op hete kole, die kinders moet ingaan vir studie. Sal jy nou?”
“Ek wed jy sou graag wou weet,” sê Danie Momberg, en hy sit die gehoorbuis neer. Met grasie. Dit laat hom stukke beter voel. Laat haar nou maar skarrel en haar skoonsus terugskakel en sê: “Nou weet ek glad nie, Rina, jy moet maar uitkyk of hy kom.” Hy is natuurlik van plan om te gaan, maar sonder om sy bene van haas te breek.
Waarom sal hy Petro iets weier? As hulle verhouding gestagneer het tot siellose, verarmde gunsies, dorre uitstappies na sy ma se huis, na ’n vlooifliek, ’n uitrit in sy kewer waartydens Petro besluit oor die graad en intensiteit van hulle vryery? ’n Mens leef na wat jy het. As Petro hom ’n guns vra, sal hy dit vir haar doen, want dis anders as wanneer sy ma hom ’n guns vra. Sy ma vra dit om hom in beweging te bring. Petro vra dit net as sy waarlik nie anders kan nie, of as dit om die heil van ander gaan.
Hy waardeer haar besorgdheid oor daai vroumens. Petro veg altyd vir die veronregte. Sy is ’n mens wat instinktief soek na die oorsaak agter die gedrag. Sy is ’n juweel, en hy verdien haar nie. ’n Vergewende, begrypende mens, beslis nie bang om ’n standpunt te stel nie, maar net wanneer sy heilig oortuig is van die grondigheid daarvan.
So was dit toe sy hom inwaaier oor sy idee om volgende jaar sy M.A. voltyds te doen. Hy het daaroor nagedink en moes besluit dat sy reg is in haar teenstand. As hy haar nog wil hê, deurgaan met die trouery, moet hy vestig. Hy moet ’n pos plaaslik soek, of naby dan. Hulle moet geskikte huisvesting kry, iets wat darem meer sal wees as net ’n beskerming teen die elemente. ’n Plek waar hulle kan leef, bemin, doen wat hulle wil.
Dit staan nou vas by hom, en hy bestudeer die onderwysgaset noukeurig. Daar is ’n soort finale wete by hom, veel meer as ’n aanvoeling, dat hy op die punt kan staan om Petro te verloor. Hulle verhouding moes in die laaste drie maande meer groeipyne deurstaan as in al die vorige jare saam. Miskien omdat trou en huis opsit nie meer ’n ver en veilige droom is nie, maar werklikheid. Dit spreek nie slegs meer van kant en tulle, liefdesnagte en maanskyn nie, maar bra hard ook van vuil skottelgoed, knypende finansies, afgeloopte skoene.
Sy skimpe op Paulter gaan nie soseer om die mens nie, as om die simbool. Wanneer hy homself onder die soeklig neem, vind hy niks vleiends nie: ’n slapjan wat nie veel van mense hou nie, wat net werk wanneer hy daarvoor lus is, wat sy meisie nie altyd fyn behandel nie en nog minder sy ma. Om die waarheid te sê, hy loop gevaar om ’n kruis vir enige vroumens te word.
Hy bewonder Petro omdat sy weet wat sy waag, en nogtans vir Danie Momberg bly aanhang. Sy sou beter af wees met ’n soort man soos Paulter, ernstig en vasberade. Hy onthou die man soos hy hom enkele kere gesien het: die blik wat nie ontwyk nie omdat dit niks het om te verbloem nie, wat eerder by magte is om swakhede in ander oop te vlek sonder om te verdoem.
Hy het ontsag vir die man se brein, vir sy greep op mense, vir sy bereidwilligheid om verantwoordelikheid te neem. Die skool is hoog aangeskrewe sonder dat dit ’n slawekamp is. Dit spreek nie vanself nie. Hy wat Danie is, wil om der dood nie oor ’n spul ander pedante aangestel wees nie. En om ’n spul moedswillige kinders te láát werk, vervul hom met verdere afgryse. Nee, as hy hoed gedra het, sou hy dit vir Paulter afgehaal het.
Dus dink hy meermale met ’n gevoel van swaar verlies hy kan Petro se bewondering vir Paulter begryp. Dis nie dat hy bang is hy sal haar letterlik aan die man verloor nie. Dis immers ver buite die kwessie. Paulter is ’n getroude man. Nie dat Danie ’n hoë dunk het van die vroumens nie wat, bid jou aan, ’n paar jaar terug met groot ophef aangekondig is as Suid-Afrika se Raquel Welch en toe gespeel het soos in ’n skoolkonsert. Daarby ’n gevestigde man met aansien en veel om te verloor, een wat gewoond is aan die bewondering van skoolmeisies, proefstudente en onderwyseressies.
Maar Danie Momberg is bang dat, deur die daaglikse verkeer saam met so ’n man, Petro kan begin nadink. Dat sy nuwe maatstawwe kan verwag, nuwe teleurstellings beleef . . . dat, ja, haar oë kan oopgaan vir ou Daantjie. Op die ou end begin sy visioene sien, en probeer sy hom druk om ook ’n hoofskap na te strewe: “Soos meneer Paulter destyds, onthou jy, ou man, hy was maar in sy dertigs en toe is hy al hoof by JC Vos.”
Danie skud sy kop teenoor homself toe hy voor Rina Schoon se lelike woonstel stilhou. Die gebou is plat en van verdonkerde rooisteen met kaal sementstoepies rondom. Binne, onthou hy darem, het daai vroumens haar woonstel heeltemal leefbaar gemaak. Sy is nogal van stand, die geitjie, jy kan dit sien. Nie sommer klaterrykdom waaraan sy gewoond is nie, want sy kry selfs sonder geld iets reg. Sies tog, ook maar swaar om jou trots te versoen met die blapse in jou lewe.
Soos Petro voorspel het, wag daar ’n verrassing op Danie. Rina is so gaaf soos wat jy kan kry. Sy het vir klein Hennie op die arm, wil weet of oom Danie omgee as hy saamgaan. “Hy geniet dit so op die plaas tussen die perde, weet jy, dat ek hom spesiaal gaan haal by die bewaarskool as ek afkry by die werk . . .”
“Is jy dan lief vir hom?” vra Danie opreg verbaas. Hy het ’n soort onlogiese gedagte gehad dat die kind vir haar ’n belemmering is, dat hy nie net onbeplan nie maar ook ongewens gekom het om haar lewe deurmekaar te krap.
Sy