Dus was sy maar net die mure, en selfs die luie Ria doen mee, teen betaling natuurlik. Maar sy is so lomp en slaphandjie dat sy kort-kort óf die emmer water omstamp óf die skuurpoeier laat val met wit wolkies tot gevolg.
“Los tog maar,” sê Elna een aand moedeloos. Ria is so bly dat sy die lap net daar langs haar neersmyt. Dus sukkel Elna alleen voort. Sy het ’n doekie om haar hare gebind en ’n oorjas en langbroek aangetrek. Haar hande beskerm sy met kombuishandskoene. Haar lyf pyn later tot in elke spier, maar dis ’n heilsame pyn.
“Vir wat dollie jy alles so op?” wil Boet weet. Sy het nie gesien dat hy teen die kosyn kom stelling inneem het nie.
“Ter wille van ordentlikheid,” jak sy hom af.
“Dan sal ek liewer nie ordentlik wees nie, dankie.”
“Dit is jy buitendien nie.” Sy het baie lus en vee die seperige dweil deur sy gesig.
“Wat kry jy nou eintlik daarvoor?” Hy beduie met sy skouer na die mure.
“Satisfaksie.”
“Hú?” Mens weet nooit hoeveel hy verstaan en hoeveel hy nie wil verstaan nie. Dom is hy beslis nie. Sy breinkrag is net ongeoefen.
“Jy kan jou verwyder, Boet, as jy nie wil help nie.”
“Ek’s buitendien op pad na my pelle toe.”
“Jy begin weer soos ’n klompie jare terug. Jy moet oppas. En ek sien jy vat vir Berrie partymaal saam. Waarom los jy hom nie uit nie? Hy’s nog ’n skoolkind.”
“Hy moet ook leer,” sê Boet.
Hy lyk opeens so baie na haar pa, noudat sy van bo op hom afkyk. Sy staan op ’n tafel, want ’n trapleer is ’n onbekende luukse. Sowaar, Boet se hare begin ook al yl word bo. Wat ’n seën om te dink dat hy daardie ongewaste kuif later heeltemal kan verloor. En sy maagspiere wil-wil begin verslap. Hy, wat die meeste met sy pa bots en die minste met hom kan saamstem, gaan uiteindelik net soos dié word, besluit Elna met iets soos heimlike vermaak.
Dan, as Boet weg is, gebeur die onvermydelike: Malie en Sjert kom kuier. Duiwel weet waarom hy nou juis “Sjert” moet wees, die onaardige swaer van haar. Dit stam glo uit sy kleintyd, toe hy self nie “Gert” kon sê nie. En dis by “Sjert” dat hy staan of val. Jy kan hom nie ’n groter oneer aandoen as om hom op die oorspronklike vorm te wil aanspreek nie. Hy het een aand, reg in die begin, ’n vreeslike uitval met Elna daaroor gehad. ’n Man se noemnaam is sy erenaam, so glo hy.
“Ek hoor Ma is siek,” val Malie met die deur (en die kind) in die huis. Die kind het die ewige mussie op sy kop, omdat hy dan maklik steek in die oor kry.
“Jy versmoor die arme kind. Dis mos nie nou meer koud nie,” sê Elna, sonder om van die tafel af te klim.
“Wat weet jy nou van kind grootmaak?” wil Malie geraak weet. Die kleintjie wat wydsbeen oor haar heup sit, lyk nogal effens op ’n robkalfie. Probeer soos sy wil, kon Elna nog nie lief raak vir hom nie. Seker omdat hy nooit skoon en babageurig is nie.
“Ek sê, wat makeer Ma?” dring Malie aan.
“Ma-griep,” antwoord Elna. Soos sy gehoop het, verstaan Malie “maaggriep”. Sy lyk teleurgesteld, aangesien sy op meer drama gehoop het. Sy het reeds vandag vir haar buurvrou in die skakelhuisie vertel dat haar ma ernstig is. Siekte en haar kind is van die min dinge waarmee sy kan spog.
“Sy moet ’n goeie purgasie vat,” meen Malie sonder erg.
Elna glimlag.
“Wat lag jy? Jy kan ook gerus van die tafel afklim.”
“Ek werk.”
“Ons is vervlaks darem gaste,” opper Sjert. Om die een of ander rede glo hy vas dat hy en Malie vir Elna ver voor is in die lewe, en hulle probeer haar aldus knaend onderrig in hierdie einste lewe se kronkelgange. “Klim af en maak vir ons iets te drinke, sê ek.”
Heimlik is Elna bly dat sy die soengroetery misgeloop het. Maar klim sy hierbo van die tafel af, kry Sjert dit dalk in sy kop om haar nogtans te groet. En sedert hy sy tande laat trek het, soen hy soos een wat ’n eier uitsuig.
“Ek is amper klaar,” wen Elna tyd. “Gaan julle solank na Ma toe in die kamer. Pa is ook daar …” Aan ’t leeglê, voeg sy amper by, maar hulle is al op pad soontoe.
Dis nie honderd jaar nie, of Malie is snuiwend terug, kind nog steeds oor die heup: “Sies, Elna, ek sal my skaam as ek jy is, waarvoor belieg jy my so?” Sy dwing trane na haar oë. “Arme Ma. En jy sê dis haar maag. Weet jy wat sy deurmaak? Weet jy wat vir haar voorlê? Nee, jy sal nie weet nie. Maar vra vir my, ou sussie, vra vir my. ’n Dag en ’n nag in kraam, met al die dokters later rondom my bed.”
“Ek het nie vir jou gejok nie,” probeer Elna vir Malie van haar geliefkoosde onderwerp af wegsleep. “Ek het gesê Ma het ma-griep, verstaan? Maaaaa-griep.”
“O,” gaap Malie oorbluf, en moet erken dat Elna een keer in hierdie ou lewe ouliker as sy was. Terwyl sy hierdie suur pruimpie kou, klim Elna van die tafel af en neem familie-onthalwe die kleintjie van Malie se heup af oor. Sy moet seker begin oefen as sy haar ma moet bystaan. Watter keuse sal sy eintlik hê? Sy trek die mussie van sy kop af, en nou lyk hy ineens beter. Hy het nogal mooi, krullerige haartjies. “Is hy gesond?” vra sy die enigste vraag waaraan sy eintlik kan dink.
“Ja, behalwe sy oë. Die dokter reken hy moet ’n bril kry, maar sal hy dit met sy vuil handjies nou uitlos, vra ek. Die dokter sê dis iets soos … ’n Bybelboek …”
“Genesis,” help Sjert slim.
“O, geneties,” sê Elna koud. Sy gee die kind terug aan Malie. “Ek maak tee. Gaan sit jy tog nog ’n rukkie by Ma, Malie. Jy weet hoe om haar moed in te praat. Jy het dieselfde deurgemaak.”
In haar skik, en in alle nederigheid oor hierdie prestasie, gee Malie pad.
Dus bly Elna alleen in die kombuis agter, dankbaar oor die verposing. Hoe klein het haar vreugdetjies ingekring. Dat sy nou waarlik sielsbly is om enkele minute vir haarself te hê, waarin sy kan nadink.
En waarin sy tot haarself kan probeer kom. Die skok van Malie se eenvoudige Genesis-mededeling werk in haar na. Geneties. Gene is kragtig en onomseilbaar.
As ’n mens in Malie en Sjert se genealogie krap, sal jy seker uitvind hulle is “cousins three times removed”, of so iets. Die meeste Afrikaners deel gene uit die een of ander gemeenskaplike poel. Wat te sê sy en Christopher, wat direk verwant is. Maar hulle hoef mos nie kinders te hê nie, as …
Sy roep die ruwe astrantheid van haar gedagtes tot stilstand. Koester sy, Elna Osman, tog nie in haar diepste hart ’n gedagte aan Christopher Ligthart nie? Ruk dit dan weg, skeur dit uit met wortel en tak, dra sy aan haarself op. Het jy tog dalk gedink dat daardie omhelsing van hom in die motor iets beteken, iets meer as net ’n vermetele set van sy kant? Buitendien, sy ma sal die bloue aapstuipe kry.
Sedert die stel wat sy met Christopher afgetrap het, het sy hom nie weer gesien nie. En dis reeds bykans ses weke gelede. Die herinnering aan daardie aand het reeds sodanig vervaag dat sy hoogstens die atmosfeer daarvan bly behou het. Ja, die skerp rande van belewing is uitgewis, sodat sy dit in allerlei mooi kleure kon begin verf. Redes vir sy optrede kry … hy het haar tog aantreklik gevind, sy was vir hom onweerstaanbaar; hy was eensaam, sy meisie verstaan hom nie.
Nou, vanaand, ses weke later, raak dit tyd vir volkome eerlikheid: dis uit minagting dat hy dit gedoen het. Met sy Phoebe sou hy nie die eerste aand al so ’n sinnelike soen gewaag het nie. Phoebe het ’n naam en eer om beskerm te word. Sy is die moeite werd vir ’n man om hom te