Maar sy pa is die soort mens wat enigiets kan regmaak … en ja, hy sal van die toebroodjies wat die oom aanbied, kry, want in die koshuis is die kos nie altyd te waffers nie.
So tussen die kou deur, vertel hy van Maandag se wors en aartappels, Dinsdag se vis en aartappels, Woensdag se mystery balls en aartappels en so aan tot by die poeding. Dié kry hy by die koshuis net een keer per week, en by die huis elke dag. Sy pa wou hom al uit die koshuis vat, omdat die kos nie goed is nie, maar sy pa is baie besig met sy sake en hy wil nie sy pa met ’n ryery pla nie. Dié dat sy pa hom nie die dag kom haal het nie, is oor hy self vir sy pa gesê het hy sal self by die huis kom. Anders kom haal sy pa hom altyd met die kar, of met een van die bakkies. Sy pa het twee soos myne.
Maar hy moet Saterdag by die huis wees, want dan speel almal saam tennis by die huis, en van sy vriende kom oor om te kom swem, en sy ma gee sommer vir hulle op die grasperk kos. Sy pa is dan ook by die huis. Sy pa braai altyd Saterdagaande.
Hy’s dié keer byna bang om huis toe te gaan, want kyk hoe lyk sy skoene. Dis sy eie skuld, want hulle het met die goed in die veld gaan rondfoeter, en hy moes eintlik sy stapskoene aangetrek het.
Ons ry deur ’n lap plotte met êrens in die middel ’n Portugese groentewinkel-kafee-garage. Die oom kan hom sommer by die winkeltjie aflaai, want hy sal sy ma van daar af bel om hom te kom haal met haar motortjie.
Dit pas my, want ek moet brood koop, en dié sal die Portugees wel aanhou.
Met die afklim, vra ek hom of hy lus is vir koeldrank. Ja, sê hy, ’seblief, want sy sakgeld loop die week bietjie laag.
Ek koop brood en twee koeldranke, betaal, soek my reisgenoot. Hy staan buite, sê dankie vir die koeldrank en stap saam bakkie toe.
Die Portugees ontdek dat ek van my kleingeld misgevat het en kom agterna.
Hy sê vir die seun as sy ma môre weer nie opdaag nie, moet sy nie weer probeer kom nie. Die tjips kom nie vanself gaar nie en hy’s nou moeg.
Van die siekspelery, sê hy.
Die seun kyk my ’n oomblik aan en begin wegstap.
Die Portugees praat hom agterna: Hy kan nie aanhou om uit jammerte vir mense te sorg net omdat die pa weggeloop het nie.
Dit was stomp van my om die seun agterna te ry – waar hy langs die pad loop met ’n stywe seunsrug wat weier om iets te wys.
Ek het vir hom gesê ek wil hom iets gee vir die geselskap, maar hy het die tienrandnoot een keer aangekyk, sy kop vorentoe gedraai en nie weer na my gekyk nie.
Dit was onmoontlik om vir hom te sê hy’t my iets geleer van tennisbane, stapskoene, poedings, pa’s en potyster.
Anderkant Grand-Pa
Koos klap homself drie keer met die plat hand agter die kop en hy sê: “My kopseer begin net hier, net hier.”
Dis vir my jammer dat Koos so tussenin kom met die kopseer-ding, want ek is diep in my eie storie in. Ek sit hom en vertel van die ooitjies wat ek by die buurman oorkant die rivier gekoop het vir slag, en hoe ek toe nie die hart gehad het nie. Toe moes ek een van Johan Botha se grênd ramme loop leen vir drie ooitjies, en dis ’n verleentheid.
’n Mens moet aan die ram se gevoelens ook dink, was ek besig om te beweer, en ek het op filosofiese trant voortgegaan met verwysings na die tyd toe die profeet Koning Dawid so bygekom het oor die ooilammetjie-ding, en die toepassing deurgetrek na die algemeen-menslike en daarop gesinspeel dat elke man een keer in sy lewe sy Batseba sien bad en daarna nooit weer dieselfde is nie.
Diep en ernstig, dag ek. En boeiend.
Toe sê hy sommer hier uit die wans uit sy kopseer begin net hier, en hy klap homself agter die kop waar die ding se wortel dan nou sit.
Ek los my diepte en ek sê: “Grand-Pa.”
“Nee,” sê hy.
Toe dag ek: dit word al weer Oktober. Want ons sit op die stoep en ons kyk hoe September die bome aan ’t verwe is vir Oktober. Ek het ’n ding oor Oktober, veral die eerste. Ek is vatbaar vir die ding, want dan word al die ou bome jonk, die piet-my-vrou roep jou dat die verlang na vergane Oktobers in jou keel kom bondel tot jy wurg van die Oktobersmart.
Ek sien die ding het Koos ook, want hy kyk na die gans, Genis, wat sy wyfie water toe vat. In sy oë sit ’n weemoed wat anderkant die formidabele vermoëns van selfs Grand-Pa lê.
“En hartseer,” sê Koos, terwyl hy met die plat hand drie keer op die partisie tussen bors en pens slaan, “… hy begin hier!”
Ek vra hom of hy las het van ’n maagseer ook, maar hy kyk na my of die vraag onsinnig is.
“Jy sal my vra hoe die kopseer van my nou inkom by die Botha-ram en sy nederdaling na jou ou ooitjies toe?”
Ek erken die ding is nie duidelik nie. In die dammetjie spat die water tussen Genis en sy wyfie.
“Dit was by die see, en dis ’n kwessie van stand.”
Die waterverband is vir my duidelik, maar ek weier om ’n standverskil tussen my ooitjies en Johan se vreeslike ram te erken.
“Ek het dié kopseer gehad, sien, want dit was toe net so ’n maand of drie ná Trynie my gelos het vir daardie blinkjaskliertjie wat agent was op die dorp.”
Ek verseker hom ek onthou elke besonderheid van die egskeiding, want ek het hom elke nag hier aangehoor, episode vir episode. Hy het nog nie al my sakdoeke wat hy styfgehuil het teruggegee nie, maar ek weet hy’t wasgoed-probleme, so hy kan maar aangaan.
“Ek is toe by die see, en my nek was nie lekker nie, want ek is toe drie maande sonder vrou, en op ’n strand is ek ’n inkennige man. Ek dra my donker bril en ek draai my nek nie te veel nie, behalwe as my oë se krink nou nie meer wil verder nie. Jy weet dis maar alleen so op die plaas en ’n mens skrik bietjie as jy weer ’n slag by die see kom …”
Nee, dié kan jy weer sê.
“Maar so met die ongemaklik-lê om goed te kan sien, en die gekrinkery van my oë en die inhou van my nek, toe raak iets van my nek se masjinerie – seker een van die aste – uit sy bus uit los, en dis vir my half of die bearing skeef draai. Jy weet soos die planter hier onder by die …”
Ek sê ek verstaan sy nek het half vasgeslaan. Die meganika sal mens, soos by ’n verstuite bees, eers sien as jy slag.
Hy’s toe so met sy kop op veertig grade en sy gesig se sporing so sewe en dertig grade uit, naderhand hotel toe.
“Die meisie agter die toonbank vra toe wat verkeerd is, want die oggend is ek haaks daar uit toe ek die sleutel by haar ingegee het. Vertel ek haar … maar nou nie van die oog-krinkery nie. Dis toe dat sy sê sy sal die ding maar vir my probeer uitvryf, want dis toe net haar ou lostydjie – ek bedoel van die werk …”
Ek sal dit nie van die meisie dink nie, verseker ek.
“Sy’t die ding toe bo in my kamer loop uitvryf tot hy weer vierkantig sit, en so … Kopseer weg, ná drie maande. En toe het ons my beursie loop haal en gaan eet en dans en ek het haar vertel van my plase en goed. Maar die nag toe sê sy ’n ding van stand: sy vra my hoe gaan dit met die hoofpyn. Toe weet ek dis Trynie wat daar vir my lê en kyk, want sy het ook altyd gehoofpyn oor kopseer. Stand.
“Toe’s ek maar die volgende dag vroeg weg, voor sy opgestaan het. ’n Man kan so onverantwoordelik raak as jou kopseer ’n slag oor is.”
Nou vir wat kla jy?
“Sy werk glo deesdae hier by die steakhouse in die dorp, en ek hoor sy verneem waar ek bly …”
Hoe lyk sy?
“Nie mooi nie, maar handig …”
Ek kyk hom so en ek weet hoe my ooitjies moes gevoel het toe die groot ram hier afgelaai is.
Dis ’n kwessie van stand, waar stand, soos Grand-Pa,