“Kan jy ook teken?” hoor hy Simon vra.
Dit laat Marc glimlag.
“Ek kan,” sê Natani.
“Kan jy vir my wys wat jy doen?”
“Ek kan.”
“Bring dat ek sien.”
Toe Natan met sy sketsboek langs Simon op die bank inskuif, hou Marc onbewustelik sy asem op.
“Maar, Natan, is jy seker jy het dit alles self gedoen of het jou pa jou gehelp?”
“Hy het nie.”
Simon draai om na Marc, wat die koffie staan en skink asof hy niks gehoor het nie.
“Is dit so?” vra hy in Afrikaans.
“Wat?”
“Dat hierdie knaap ál hierdie werk op sy eie gedoen het.”
“Ja.”
“Maar dan is hy ’n genius.”
“Wie weet … ?”
“Jy weet goed. Hy is jou eie kind, hè!?”
“Dít weet ek ten minste,” sê Marc gedemp.
Teen twee-uur bel Rivkah om te sê sy sal laat wees, want daar was ’n terreurvoorval. Sy druk die foon dood voordat Marc kan vra wat gebeur het.
Sy kom eers ná ses by die huis.
“Die soveelste rabbi,” sug sy toe sy in die deur moeg teen Marc aanleun. “Die soveelste! Hoekom om vadersnaam gebruik hulle steeds die Damaskuspoort?”
Toe merk sy Simon op die agtergrond en onthou vir die eerste keer dat hy vandag sou aankom. Sy trek haar skouers regop en druk haar vingers deur haar natgeswete hare.
“Shalom shalom, Shimón,” slaan sy oor na Engels, “dis jare dat ons mekaar laas gesien het.”
Hulle omhels mekaar en sy tel Chaya op wat na haar toe aangekom het. Sy druk Chaya se gesiggie teen haar nek en neem die stetoskoop wat sy ontdek het, versigtig uit haar handjies.
“Ek is jammer ek is so laat, maar daar was weer ’n noodlottige messtekery by een van die ingange na die Ou Stad,” sê sy sag. “Ek hoop jy kon jou al tuismaak by Ya’akov.”
“Vir seker, vir seker,” stamel Simon byna, half oorhoops. “Dit moes vreeslik vir jou gewees het,” is al wat hy kan dink om te sê. Die gesig van die tenger vrou met die bloedvlekke aan haar uniform ontsenu hom.
Marc besef dit. Hy neem Chaya by Rivkah.
Toe trek hy haar teen hom aan en soen haar in haar hare. “Gaan stort jy lekker, chamudah. Ek sal Chaya gou kos gee en in die bed sit; ek het haar gebad voordat ek lughawe toe is.”
Rivkah huiwer net ’n oomblik, maar toe maak sy haar uit sy omarming los en gaan sonder om weer te praat hul slaapkamer binne.
“Jinne,” mompel Simon toe hulle alleen is. “Ek het vergeet hoe mooi sy is – al is sy so gedaan.”
Marc glimlag flou. “Jammer dat jou eerste dag hier al so traumaties is.”
“Hoe leef julle elke dag daarmee saam?”
“Oor ons nie ’n keuse het nie. Kom, ek skink vir jou ’n glas wyn sodat jy kan kalmeer.”
“Hel, dit het ek sowaar nodig.”
17/18 April
2/3 Iyar
Hulle sit op die balkon oor die Hurvah-plein en uitkyk. Dit het aand geword. Die kinders is al bed toe. Uit die seuns se kamer skyn nog lig. Yhoshi is soos altyd op die laaste oomblik met ’n werkstuk besig wat oor twee dae moet in wees.
Die geur van die voorjaar hang in die lug. Onder die plein se lampe kan ’n mens die groenigheid van die nuwe blare aan die iepe sien. Die aand is soel en oral op die plein lewe dit van jong mense. ’n Groepie in soldaatuniform sit en sing met ritmiese handegeklap en voetgestamp op die lae klipmuurtjie voor die Hurvah-sinagoge.
“Ek verstaan môre is weer so ’n watsenaam-dag,” sê Simon en strek hom gemaklik uit in sy stoel.
Rivkah glimlag skeef. “Wat is ’n watsenaam-dag, Shimón?”
“Toe ek skemer se kant hier onder gaan loop sigarette soek, het daar mos weer so ’n sirene afgegaan. Nes verlede week toe ek en Marc Jerusalem net binnegekom het. En almal het net daar en dan alles gelos en gaan stilstaan. Ek ook maar. Toe hoor ek hulle hier onder praat van ’n Yom-something.”
Rivkah grinnik. “Môre het eintlik al begin, soos jy nou al weet. As die son ondergaan. Dit is Yom HaZikaron. Die dag begin altyd met ’n een minuut lange sirene. Daar sal môreoggend elfuur weer ’n sirene afgaan, maar dan vir twee minute en in die militêre begraafplaas op Har HaZikaron. Dis ’n herdenking vir gevalle soldate en slagoffers van terreur. Dit staan vanjaar op 23 646.”
Simon kyk haar aan. “Is jy ernstig?”
“Ek is, Shimón.”
“Dit is erg.”
Sy knik. “Marc neem die seuns môre na die seremonie in die begraafplaas. Jy kan saamgaan as jy wil.”
“Natuurlik wil ek.”
“Dit sal jou beter laat verstaan.”
“En jy dan?”
“Ek is aan diens daar, Shimón. Miskien sien jy my nog in aksie. Hopelik nie …”
“Wat word van … die baba?”
Rivkah glimlag. Sy het die afgelope week gesien die kleine steel sy hart. “Savta Hadassah kom haar oppas.”
“Ouma?” vra hy onseker.
Sy knik. “My ma. Jammer jy het hulle nog nie ontmoet nie. Sy en my pa het gisteraand eers uit Amerika teruggekom. Hy was by ’n kongres.”
“Jou pa is ’n rabbi?”
Sy knik. “Nachon.”
“Ons gaan Erev Shabbat by hulle Shabbat hou,” vertel Marc. “Maar onthou net oormôre is nóg so ’n dag.”
“Nóg een?”
Marc se gesig versomber. “Jy sal môre baie hartseer mense sien. Baie trane. Mans en vroue en kinders. Maar met sonsondergang môreaand word dit Yom Ha’Atzmaut. Dan slaan alles meteens oor na ’n hengse feesviering soos jy nie sal kan glo nie.”
“Bedoel jy direk daarna?”
“Direk daarna.”
Simon skud sy kop ongelowig. “Julle Jode …”
Dis ’n helder wolklose dag toe hulle vier net ná nege die Light Rail na die Herzlberg-begraafplaas haal. Die binnestedelike trein is gepak. Hulle kry beswaarlik staanplek. By elke stilhouplek druk die passasiers net verder op mekaar en roep: “Bo’u! Bo’u!” vir nóg om in te klim. Mense omhels mekaar oral. Sommige is duidelik bedroef.
Marc merk die byna beskermende houding wat Natan teenoor Simon ingeneem het. Hy bly by hom, wys subtiel talle dinge aan hom uit. Die groot man met sy dikwels bruuske gedrag neem dit sonder meer aan. Marc besef dat Simon sy eie gesin moet mis wat hy met sy egskeiding grotendeels verloor het.
Waar hulle by die Herzlberg van die trein afklim, verswelg die mensemassa hulle byna. Byna almal het blomme by hulle en is na dieselfde plek op pad. Busse, treine en taxi’s kom onverpoos aan om nog meer te bring.
Binne die ingang kry elkeen ’n pamflet