Zamek kaniowski. Goszczyński Seweryn. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Goszczyński Seweryn
Издательство: Public Domain
Серия:
Жанр произведения: Повести
Год издания: 0
isbn:
Скачать книгу
jego kołysał,

      Nim w walce uczuć ozwał się wyrokiem:

      „Trzech diabłów synu, przebrzydły opilcze!

      I tobież dzielną przewodzić młodzieżą?

      Chyba mię sami szatani ubieżą,

      Że cię tu zęby nie skosztują wilcze,

      I w bramy zamku twe pięści uderzą!”.

      A jakby żądło piekła go ubodło.

      Porwał się nagle i skoczył na siodło.

      8

      Nie drzymie szyldwach, płomienie ocuca,

      A wiatr jesienny gałęzie mu zrzuca —

      I znów, jak usnął, śród drzewa umilka.

      Gdzieś tam daleko śpiewa kur przed świtem;

      Dalej i głuszej słychać wycie wilka;

      Bliżej Roś pluska kręconym korytem,

      Niby sen cichy tej strony kołysze.

      Co za świst przykry budzi lasów ciszę?

      Jak dziki wicher ocucony w borze,

      Takim zakipiał cały obóz gwarem;

      Jako gdy wicher zaiskrzy pożarem,

      Tak zaiskrzyły w krąg piki i noże,

      Kiedy na nagłe pogwizdnienie trwogi

      Spłoszony obóz porwał się na nogi.

      Jeszcze gwizdnienie: w oka mgnieniu po niem

      Wszystkie kopyta z miejsca zatętniały

      I ciasnym kołem stanął obóz cały,

      Gdzie widmo jezdca79 mgli się karym koniem.

      9

      „Co to, Nebabo? – zaraz go poznali,

      Bo któż by z koniem wydał się wspanialéj? —

      Co to za trwoga?” – z obawą spytali.

      „Chcę was pożegnać, bo już ruszam daléj.

      Niechże to dla was nie będzie niemiłem,

      Że trwogi nie ma, a ja ją wzbudziłem.

      Lecz jeśli macie i serce, i głowę,

      To nie będziecie na mą głusi mowę.”

      Tu go młódź w węższe otoczyła koło,

      Bo się patrzała i słuchała rada,

      Jak męstwem dumne rozpromienia czoło,

      Jak w szczerej mowie śmiałym sercem gada.

      „Nie myślę długo przed wami ja prawić,

      Co mię przymusza was, bracia, zostawić” —

      Zaczął Nebaba. Wyrosły śród czerni80,

      Zna jej umysły i wzruszać je umie;

      I tak przystało mówić jego dumie:

      „Atamanowi swemu bądźcie wierni;

      Przy nim tak dobrze można tutaj drzymać81!

      A ja nie mogę dłużej z wami trzymać

      I ziewać z wami; ja jeszcze skłuć mogę

      Choć kilku Lachów, choć dwór jeden złupić;

      Wtedy mi będzie przyjemniej się upić!

      To was i żegnam, i ruszam w swą drogę”.

      Ostra przymówka dopięła zamiaru.

      Mruk dobrej wróżby, podobny do gwaru

      Pierwszego lodu, gdy go łamią fale,

      Obiegać począł zawstydzoną zgraję.

      Nebaba ciągnąć mowy nie przestaje:

      „Odstąpić Szwaczki ja nie radzę wcale;

      Gdy tak wygodnie przy tym atamanie —

      Któż ze mną pójdzie, a z nim nie zostanie?

      Sam więc pospieszę, gdzie mię niosą oczy,

      Żwawszych do dzieła znaleźć towarzyszy;

      Jednak, co powiem, niech z was każdy słyszy

      Конец ознакомительного фрагмента.

      Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

      Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

      Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

      1

      zamek kaniowski – w powstaniu na Ukrainie w r. 1768 zamek kaniowski, również jak kilka innych w tej okolicy, był zburzonym i spalonym przez hajdamaków. Jest podanie, iż żona rządcy, czyli, jak wtenczas nazywano, gubernatora zamkowego, pojmana przez Kozaków i już ranna, potrafiła się jeszcze im wymknąć, a uciekając przed ich pogonią po pokojach i salach zamkowych, coraz słabsza, opierała się o ściany, póki jej nie dognano i nie zamordowano do reszty. Gdzie tylko dotknęła się ścian ręką skrwawioną, zostały ślady; i mówią, że krwawe te znaki nigdy się nie dały zetrzeć i trwały dopóty, dopóki tylko były jakie szczątki murów zamkowych. Te zresztą gruzy dopiero przed kilku laty znikły zupełnie. Kaniów jest małe i liche miasteczko, mieszczanie jednak jego i magistrat mają jeszcze niektóre swobody i przywileje nadane im od królów polskich. Leży w prześlicznym położeniu nad Dnieprem, rozrzucone pośród urwistych brzegów jego. [przypis autorski]

      2

      Kaniów – miasto w środkowej części dzisiejszej Ukrainy, leży nad Dnieprem, ok. 120 km na południowy wschód od Kijowa. [przypis edytorski]

      3

      Złośliwy obłęd – podług mniemania ukraińskiego ludu nawet zbłądzenie w podróży nie jest dziełem przypadku. Czart, którego tam wszędzie pełno, ściga wędrowców i rozmaitymi sposobami stara się ich w bezdroża uprowadzać; a wicher nocny uważanym jest za pierwsze jego narządzie do obłąkania i najświadomszych nawet położenia miejsca. [przypis autorski]

      4

      szyldwach (daw.) – żołnierz pełniący wartę, strażnik. [przypis edytorski]

      5

      majaczeje – wyraz miejscowy. Słowo „majaczyć” nie ma może odpowiedniego w czystej polszczyźnie; migać w dalekości, ćmić się, ukazywać: tłumaczy jakożkolwiek jego znaczenie. Właściwie polskie „majaczyć” co innego wyraża. [przypis autorski]

      6

      janczarka – rodzaj strzelby


<p>79</p>

jezdca – dziś popr. forma D. lp: jeźdźca. [przypis edytorski]

<p>80</p>

czerń (tu daw.) – groźny tłum; pejoratywne określenie pospólstwa, biednej ludności Ukrainy w XVII–XVIII w., jako ludzi nieokrzesanych i skłonnych do buntów i okrucieństw. [przypis edytorski]

<p>81</p>

drzymać – dziś: drzemać. [przypis edytorski]