Еллар узгач
Гадәттә, мин кулъязмаларымны сакламыйм, басылып, беренче нөсхәсе кулга керү белән ерткалап ташлыйм. Болай да кысынкы өйдә чүп-чар җыеп яту кемгә хаҗәт?! Аннары икенче бер ягы да башка шөбһә сала: әгәренки кайчан да булса, ягъни үзем теге… төп йортка кайтып киткәннән соң, балалар, кардәшләр актарып караса, Ходай сакласын, һич тә үрнәк булырлык түгел ләбаса. Берәүләр әнә бер тын белән кирпечтәй роман язып ташлый, ә мин кечкенә генә хикәяләр белән дә күпме җәфа чиккәнмен. Сүзнең төгәл мәгънәсен таба алмыйча, биш-алты сүз алмаштырып язганмын да сызганмын. Кайчак бер өем кәгазь исраф итеп, шуннан күңелгә ятышлы, төгәл фикерле нибары ике-өч җөмлә калган…
Әйе, кызганычка каршы, сакларлыгым юк. Ә менә шушы истәлекләремнең кулъязмасы, иске китаплар арасына кысылып, ничектер сакланып калган. Ничә еллар!.. Утыз… утыз ике… Уйлап баксаң, бер кеше гомере.
Саргаеп беткән кәгазьләрне кулыма алам, сак кына актара башлыйм. Урта бер җирдән шулай ук таушалып саргайган фото килеп төшә… Хакасия даласы, ерак сопкалар. Япа-ялан дала уртасында – без, безнең төркем. Үзәктә җитәкчебез Михаил Александрович, аның янәшәсендәге Панкратов белән Харабаров, килбәтсез мамык сырма, сырган чалбар, кирза итекләр киеп, дус кызлары белән кочаклашып баскан Белла. Юра машина әрҗәсенә үк менеп кунаклаган, аның янында генерал малае Витя Парфентьев. Иң алда, аякларын үзбәкчә чалыштырып, чиккән түбәтәйле Әзиз утыра…
Ничектер күңелем җирседе, яшьлектәге яшел дулкын булып сәхифәләр, хатирәләр яңарды… Кай якларда йөрисез икән?..
Михаил Александрович турында хәбәр-хәтер ишеткәнем булмады. Ул чакта ук өлкән кеше иде, күптән дөнья куйгандыр инде… Мин үзем дә бит, сакал сәлперәйтеп, алтмышым тулганны көтеп утырам. Ә менә Харабаров, сәләтле шагыйрь булып өлгереп җиткәндә генә, бик иртә вафат булган дип ишеттем. Дөнья бу! Панкратовның, Виктор Парфентьевның матур-матур шигырьләре үзәк матбугат битләрендә еш кына күренә. Әзиз белән хат алышканым да булды. Ул инде егерме өч җыентык бастырган икән, Үзбәкстанда шактый танылган шагыйрь. «Килеп чык, шашлык белән сыйлармын», – дип язган. Әйе, оста иде Әзиз шашлык кыздырырга.
Кулъязманы укып карагач, үзем дә сәерсенеп куям. Далада булган иң кызыклы вакыйгаларның күбесен ни сәбәпледер язмый калдырганмын. Әдәбиятта ул заманнарда булган тынчу кысанлык комачаулагандыр, күрәсең. Еллар узгач, торып-торып искә төшә дә, тиле кеше кебек, берүзем көлеп утырам.
…Эш төгәлләп, китәргә җыенып яткан көнне йөк машинасында совхоз директоры Беленков килеп төште.
– Шәп эшләдегез бит, егетләр, көтмәгән идек, – ди бу. – Сезгә әнә совхоз идарәсе исеменнән бүләк китердем.
Карасак, машина әрҗәсендә ике тере сарык. Аптырап киттек: кая куярбыз, ничек бүләрбез мондый бүләкне?
Әзиз исә ялт кына машина әрҗәсенә сикереп менде дә, сөйләнә-сөйләнә, сарыкларны сыртыннан сыйпарга кереште:
– Ай-вай, шашлык! Хороший шашлык, жирный шашлык! – ди.
Аннары