73. Thornton M.J., Taylor A.H., Mulligan K. i wsp.: The distribution of estrogen receptor beta is distinct to that of estrogen receptor alpha and the androgen receptor in human skin and the pilosebaceous unit. J. Investig. Dermatol. Symp. Proc. 2003; 8(1): 100–103.
74. Toxic Exposure Surveillance System. Annual Report 2004. American Association of Poison Control Centers.
75. Traczyk A., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
76. Tsai S.R., Hamblin M.R.: Biological effects and medical applications of infrared radiation. J. Photochem. Photobiol. B. 2017; 170: 197–207.
77. Uijtdewilligen P.J.E., Versteeg E.M., van de Westerlo E.M.A. i wsp.: Dynamic expression of genes involved in proteoglycan/glycosaminoglycan metabolism during skin development. Biomed. Res. Int. 2018: doi: 10.1155/2018/9873471.
78. Varani J., Dame M.K., Rittie L. i wsp.: Decreased collagen production in chronologically aged skin: Roles of age-dependent alteration in fibroblast function and defective mechanical stimulation. Am. J. Pathol. 2006; 168(6): 1861–1868.
79. Vlasova-St Louis I., Bohjanen P.R.: Post-transcriptional regulation of cytokine and growth factor signaling in cancer. Cytokine Growth Factor Rev. 2017; 33: 83–93.
80. Wang F., Chen S., Liu H.B. i wsp.: Keratin 6 regulates collective keratinocyte migration by altering cell-cell and cell-matrix adhesion. J. Cell Biol. 2018; 217(12): 4314–4330.
81. Włodarkiewicz A. (red.): Dermatochirurgia. Cornetis, Wrocław 2009.
82. Wohlrab J., Gebert A., Neubert R.H.H.: Lipids in the skin and pH. Curr. Probl. Dermatol. 2018; 54: 64–70.
83. Wollina U., Goldman A., Berger U., Abdel-Naser M.B.: Esthetic and cosmetic dermatology. Dermatol. Ther. 2008; 21(2): 118–130.
84. Yang S.L., Zhu L.Y., Han R. i wsp.: Effect of negative pressure wound therapy on cellular fibronectin and transforming growth factor-β1 expression in diabetic foot wounds. Foot Ankle Int. 2017; 38(8): 893–900.
85. Yoon S.H., Oh S.E., Yang J.E. i wsp.: TiO2 photocatalytic oxidation mechanism of As(III). Environ. Sci. Technol. 2009; 43(3): 864–869.
86. Zhou M.W., Yin W.T., Jiang R.H. i wsp.: Inhibition of collagen synthesis by IWR-1 in normal and keloid-derived skin fibroblasts. Life Sci. 2017; 173: 86–93.
87. Zouboulis C.C., Chen W.C., Thornton M.J. i wsp.: Sexual hormones in human skin. Horm. Metab. Res. 2007; 39(2): 85–95.
Część III. Problematyka kosmetologiczna
Wprowadzenie
Anna Kołodziejczak
W tej części zostały omówione zagadnienia związane z różnymi problemami skórnymi, które mieszczą się w zakresie działań kosmetologa oraz które mogą zgłaszać klienci w celu konsultacji.
Zagłębiając się w rozdziały dotyczące problematyki skóry, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na zachodzące w niej zjawiska, które prowadzą do rozwoju danego problemu, jak również te, które ujawniają się w zaawansowanych stadiach.
Analiza skóry stanowi jeden z pierwszych etapów postępowania kosmetologicznego. Nie należy dobierać zabiegu bez poprzedzającego wywiadu, analizy wzrokowej, palpacyjnej, jak równiej instrumentalnej skóry. Umiejętność oceny skóry jest wysoce pożądaną cechą kosmetologa. Powinna ona polegać nie tylko na określeniu rodzaju skóry i stwierdzeniu danego problemu, lecz także na próbie wskazania czynników, które mogą wpływać na rozwój i zaawansowanie zmian. Ponadto umiejętność ta pozwala na wczesne wykrycie pierwszych etapów zaburzeń skórnych, co umożliwia zarówno profilaktyczne, jak i wczesnoobjawowe działania.
Kolejne rozdziały koncentrują się na kierunkach działania zabiegów i pielęgnacji domowej (w tym unikaniu czynników zaostrzających). W tym obszarze kosmetolog powinien działać na wielu płaszczyznach, co często bywa określane jako podejście holistyczne. Edukacyjna rola kosmetologa sprowadza się również do zachęcania do prozdrowotnego stylu życia, co może mieć znaczenie w utrzymaniu prawidłowej kondycji skóry.
Ponadto w tej części książki wskazuje się na kierunki działania zabiegów i substancji aktywnych, aby ułatwić wybór właściwych metod postępowania. Zostały w niej również wymienione alternatywne rozwiązania z innych dziedzin, takich jak dermatologia, medycyna estetyczna i chirurgia itp.
8. Skóra sucha i atopowa
Anna Kołodziejczak
8.1. Definicja suchej skóry
Woda jest substancją niezbędną do życia i spełnia wiele istotnych biologicznie funkcji:
• jest materiałem budulcowym komórek i tkanek,
• stanowi odpowiednie środowisko dla większości procesów metabolicznych,
• bierze udział w transporcie wewnątrzustrojowym składników pożywienia,
• odgrywa rolę w regulacji temperatury ciała.
Całkowita zawartość wody w organizmie (TBW – total body water) wynosi 30%, w tkankach bez tłuszczu – 70–80%. W okresie noworodkowym i niemowlęcym woda stanowi 70–80% masy ciała, u dzieci po 1. roku życia – do 65%, a u osób w wieku podeszłym – 45–50%.
Definicja suchej skóry oparta jest głównie na jej obrazie klinicznym i wrażeniach dotykowych. Termin „sucha skóra” (xerosis) opisuje stan patologii skóry, polegający na nadmiernym drobnopłatowym złuszczaniu, szorstkości powierzchni, a także tendencji do pękania naskórka i rumienia skóry. Ponadto w zaawansowanych stanach patologicznych obserwuje się ogniska zliszajowacenia oraz inne dolegliwości podmiotowe, takie jak świąd, pieczenie, a nawet bolesność. Dodatkowo może występować rogowacenie mieszkowe (keratosis follicularis), rogowacenie stóp i dłoni czy suchość skóry owłosionej głowy (złuszczanie łupieżowate).
8.2 Funkcjonowanie skóry związane z nawilżeniem
Woda ulegająca migracji głównie znajduje się w warstwie rogowej i ulega dyfuzji zgodnie z gradientem stężeń do środowiska zewnętrznego. Z kolei woda pochodząca z uwodnienia głębszych warstw jest związana z fizjologicznymi składnikami wiążącymi wodę, takimi jak kwas hialuronowy.
Prawidłowe funkcjonowanie skóry związane jest z odpowiednim stopniem jej nawilżenia.
Stan nawilżenia skóry, m.in. warunkujący prawidłowe napięcie tkankowe, zależy od ilości dostarczanej z zewnątrz i wewnątrz wody oraz od zdolności do jej zatrzymywania.
W stanie fizjologicznym niemal 20% wody obecnej w ustroju związane jest w skórze, w tym 60–70% znajduje się w skórze właściwej. Przy względnej wilgotności powietrza wynoszącej około 60% skóra nie pochłania wody z otoczenia ani woda nie odparowuje ze skóry, z kolei niska wilgotność poniżej 40% powoduje odparowywanie wody ze skóry i jej wysuszanie/odwodnienie. Do prawidłowego funkcjonowania bariery naskórkowej zawartość wody w warstwie rogowej nie powinna być niższa niż 10%. W przeciwnym wypadku dochodzi do osłabienia wzajemnego przylegania korneocytów, objawiającego się jako złuszczanie.
Wydolność bariery naskórkowej określana jest wartością wskaźnika TEWL (transepidermal water loss – przeznaskórkowa/transepidermalna utrata wody). Woda w skórze właściwej stanowi rezerwę i przemieszcza się z niej do zewnętrznych warstw naskórka, a następnie