Chód – wynik końcowy/12 pkt
Łączna liczba punktów do uzyskania w teście Tinetti/28 pkt
Interpretacja wyników:
Wskaźnik mobilności Tinetti jest prognostyczny i pozwala przewidzieć u osoby badanej skłonność do upadków. Skala Tinetti stanowi jedną ze składowych kompleksowej oceny geriatrycznej i pozwala ocenić ryzyko upadków u osoby starszej. Łączny wynik poniżej 26 punktów sygnalizuje problem, natomiast wynik poniżej 19 punktów oznacza aż 5-krotny wzrost ryzyka upadku.
Wartości punktowe:
● poniżej 19 pkt – osoba z wysokim ryzykiem upadku,
● 19–24 pkt – osoba ze skłonnością do upadków,
● powyżej 24 pkt – osoba z niskim ryzykiem upadków,
● 24–26 pkt – osoba, u której warto powtórzyć test w ciągu kolejnych 4–6 tygodni.
Tabela 1.3. Skala równowagi Berga
Suma punktów: 0–56
Interpretacja:
0–20 – pacjent uzależniony od wózka,
21–40 – chodzi z pomocą,
41–56 – niezależny.
Ocenia się zaburzenia równowagi z powodu:
● uszkodzeń OUN,
● uszkodzenia błędnika,
● choroby Ménière'a,
● pogorszenie kontroli równowagi u osób starszych.
Czujniki tensometryczne rejestrują nacisk stóp i pozwalają na obserwację przemieszczania rzutu środka ciężkości na płaszczyznę podstawy. Badanie wykonuje się przy oczach otwartych i zamkniętych.
Parametry przemieszczania środka ciężkości, zachowania postawy ciała są zapisywane i wyliczane przez program komputerowy. Test wykonuje się w warunkach statycznych i dynamicznych; przy oczach zamkniętych i otwartych przez 30 s. Wykonywane testy dotyczą obu kończyn dolnych.
Cele programów treningowych zawierają:
● poprawę kontroli statycznej i dynamicznej postawy ciała,
● poprawę rozłożenia części ciała,
● poprawę rozłożenia ciężaru,
● poprawę stereotypu chodu,
● zapobieganie upadkom.
Metody kinezyterapii stosowane w schorzenia neurologicznych mają na celu łagodzenie dysfunkcji ruchowych. U osób dorosłych, które z powodu urazu lub schorzenia utraciły umiejętności ruchowe, poprzez metody kinezyterapii powinno się uzyskać ponowne ich wyuczenie celem odzyskania pełnej sprawności lub wypracowanie nowych (kompensacyjnych) wzorców ruchowych.
Usprawnianie pacjentów neurologicznych nosi znamiona reedukacji ruchowej.
Poprzez pracę nad całymi wzorcami ruchowymi (metoda syntetyczna) zachodzi potrzeba działania ukierunkowanego na określony fragment wzorca, konkretną zdolność motoryczną lub element mechanizmu nieprawidłowości i/lub łańcucha przyczynowo-skutkowego.
W praktyce stosuje się obie te metody łącznie (metoda mieszana). Metoda usprawniania może być ukierunkowana na objawy i funkcję (zadania ruchowe). Stosowanie metod neurorehabilitacji wymaga gruntownej wiedzy z zakresu neurofizjologii, neuropatologii, kinezjologii ogólnej i biomechaniki, znajomości podstaw danej metody i umiejętności indywidualnego doboru środków, dobrego opanowania techniki ćwiczeń i oceny stanu pacjenta.
Metody reedukacji nerwowo-mięśniowej ukierunkowane na łagodzenie pojedynczych objawów.
Celem postępowania nie jest przywrócenie izolowanego działania mięśnia, ale przywracanie określonych możliwości ruchowych, w których konkretne mięśnie mają swój udział, czyli przywrócenie funkcji.
Zaburzenia czynności mięśni mogą mieć różne podłoże:
● czynnościowe,
● miogenne,
● neurogenne.
Nasilenie porażenia i niedowłady mogą zależeć od:
● rozległości porażenia lub niedowładu,
● uszkodzenia pojedynczego mięśnia,
● uszkodzenia całej grupy mięśniowej,
● uszkodzenia wielu grup mięśniowych.
Obniżenie siły mięśniowej
Zaburzenia sterowaniem czynności mięśni to: spastyczność, ruchy mimowolne, inkoordynacja, utrata pamięci ruchowej, zaburzenia obrazu ruchu. Konsekwencją tego jest upośledzenie współdziałania mięśni, utrwalanie nieprawidłowych nawyków ruchowych z powodu samoistnej kompensacji.
U podłoża reedukacji nerwowo-mięśniowej leży powtarzana aktywizacja określonych mięśni. Element ten jest stały, a różna jest droga uzyskania aktywności mięśnia.
Metody ukierunkowane na przywracanie siły mięśni są liczne; oto przykłady kilku z nich:
● ćwiczenia izometryczne,
● ćwiczenia w systemie ciężarkowo-bloczkowym,
● ćwiczenia izokinetyczne.
W przypadku uszkodzenia pojedynczego mięśnia można na niego oddziaływać przez:
● selektywne elektrostymulacje,
● ćwiczenia wykonywane w pozycjach izolowanych, tak aby udział współdziałających mięśni był wyeliminowany lub ograniczony,
● elektrostymulację Forestera,
● EMG biofeedback,
● PNF.
Inne metody reedukacji mogą być również ukierunkowane na łagodzenie pojedynczych objawów. Istotne miejsce zajmują tutaj ćwiczenia poprawiające koordynację ruchową i równowagę.
Początkowo były stosowane u osób dotkniętych wiądem rdzenia, ale do dzisiaj są wykorzystywane w usprawnianiu osób z ataksją. Są to ćwiczenia koordynacji, które mają na celu uruchomienie mechanizmów kompensacji ubytków czucia głębokiego (wykorzystanie wzroku i czucia powierzchownego). Są to proste ćwiczenia, a o ich wartości decydują zasady wykonania oraz stopniowanie trudności.
Przykłady
W pozycji leżącej ćwiczy się zakres ruchów lub jego wycinek, w siedzącej opanowanie umiejętności wstawania i siadania, a w stojącej ćwiczenia chodu i zwrotów. Wszelkie kroki ćwiczy się jako odstawno-dostawne, aby w końcu dojść do chodu naprzemiennego. Ćwiczenia rozpoczyna się od chodu bokiem, a później ćwiczy się chód do przodu i do tyłu oraz w górę i w dół