Podobnie jak szafa, w której gromadzą się nienoszone ubrania, ludzkie życie wypełnia się z czasem podejmowanymi w dobrej wierze zobowiązaniami i zadaniami, na których wykonanie się zgadzamy. Większość z nich obciąża nas bezterminowo. Bez systemu ułatwiającego pozbywanie się tego balastu możemy nigdy się od niego nie uwolnić.
Oto jak esencjalista uporządkowałby swoją szafę.
1. PRZEGLĄD I OCENA
Zamiast zastanawiać się nad tym, czy jest szansa, że w przyszłości założysz daną rzecz na siebie, musisz szukać odpowiedzi na znacznie konkretniejsze pytania: „Czy lubię w tym chodzić?”, „Czy dobrze w tym wyglądam?”, „Czy często to zakładam?”. Jeżeli odpowiedź brzmi „nie”, taka rzecz kwalifikuje się do eliminacji.
W życiu osobistym lub zawodowym odpowiednikiem zadawania sobie tego typu pytań jest zastanawianie się nad tym, czy dana czynność lub wysiłek przyczynia się w najwyższym możliwym stopniu do osiągnięcia przyjętego celu. Z części pierwszej niniejszej książki dowiesz się, jakie to powinny być czynności.
2. ELIMINACJA
Powiedzmy, że podzieliłeś swoje ubrania na dwie grupy: „do zatrzymania” oraz „prawdopodobnie do wyrzucenia”. Ale czy naprawdę jesteś gotów wrzucić rzeczy należące do tej drugiej kategorii do worka i wynieść je z domu? W końcu nieobce jest ci uczucie żalu z powodu poniesionych kosztów: z badań wynika, że mamy skłonność cenić rzeczy, które już posiadamy, wyżej, niż wynosi ich realna wartość, co utrudnia nam pozbywanie się ich. Jeżeli masz trudności z podjęciem ostatecznej decyzji, zadaj sobie rozstrzygające pytanie: „Ile byłbym gotów zapłacić za tę rzecz, gdybym jej nie miał?”. To zwykle załatwia sprawę.
Inaczej mówiąc, nie wystarczy po prostu wskazać czynności i wysiłki nieprzynoszące najlepszych możliwych wyników. Trzeba jeszcze aktywnie eliminować te, które nie spełniają tego kryterium. Z części drugiej niniejszej książki dowiesz się, jak eliminować rzeczy nieważne, a do tego nauczysz się robić to w sposób budzący szacunek współpracowników, przełożonych, klientów i znajomych.
3. WYKONANIE
Jeżeli chcesz, żeby twoja szafa była utrzymana w porządku, musisz regularnie w niej sprzątać. Za każdym razem będziesz potrzebował wielkiego worka na rzeczy, których chcesz się pozbyć, oraz bardzo niewiele miejsca na te, które chcesz zatrzymać. Musisz znać adres i godziny otwarcia lokalnego punktu zbiórki darów dla potrzebujących. Powinieneś też zarezerwować sobie trochę czasu na odwiezienie tam zbędnej odzieży.
Inaczej mówiąc, kiedy już będziesz wiedział, które czynności i starania należy kontynuować – te przynoszące najlepsze możliwe wyniki – będziesz potrzebował systemu umożliwiającego zrealizowanie zamierzeń przy jak najmniejszym wysiłku. Z tej książki dowiesz się, jak zaplanować proces, dzięki któremu robienie ważnych rzeczy okaże się zaskakująco łatwe. Oczywiście ludzkie życie nie jest statyczne jak odzież w szafie. Ubrania przez cały dzień leżą tam, gdzie zostawiłeś je rano (chyba że masz w domu nastoletnie dzieci). W życiu jednak przez cały czas jesteśmy zasypywani nowymi rzeczami – nowymi żądaniami użyczenia naszego czasu. Wyobraź sobie, że przy każdym otwarciu szafy odkrywasz, że od ostatniego razu ktoś nawrzucał do niej mnóstwo nowych ubrań. Co rano robisz w niej porządek, a po południu szafa znowu jest wypełniona po brzegi niepotrzebnymi ciuchami. Niestety, życie na ogół właśnie tak wygląda. Ile razy zaczynałeś pracę zgodnie z harmonogramem, a o dziesiątej miałeś już duże opóźnienie w stosunku do planu albo w ogóle robiłeś coś zupełnie innego, niż zamierzałeś? Ile razy sporządzałeś rano listę rzeczy do zrobienia, która przez cały dzień wydłużała się, zamiast skracać? Ile razy czekałeś z utęsknieniem na spokojny weekend w domu z rodziną, a w sobotni poranek docierało do ciebie, że masz do załatwienia mnóstwo spraw, terminy uciekają, a nieprzewidziane katastrofy wymagają twojej natychmiastowej interwencji? Mam dla ciebie dobrą wiadomość: możesz się od tego uwolnić.
Istotą esencjalizmu jest tworzenie systemu zarządzania szafą naszego życia. Nie jest to proces realizowany raz w roku, miesiącu czy tygodniu, jak w przypadku sprzątania w szafie ubraniowej. To dyscyplina, którą trzeba stosować za każdym razem w obliczu decyzji o tym, czy powiedzieć „tak”, czy uprzejmie odmówić. To metoda zawierania trudnych kompromisów i wybierania między wieloma dobrymi rzeczami a kilkoma naprawdę wspaniałymi. W esencjalizmie chodzi o uczenie się, jak robić mniej rzeczy, ale lepiej, żeby osiągnąć jak najlepszy rezultat w każdej cennej chwili życia.
Z tej książki dowiesz się, jak żyć w zgodzie z samym sobą, zamiast robić to, czego oczekują od ciebie inni. Nauczysz się działać skuteczniej, produktywniej i efektywniej we wszystkich aspektach życia. Opanujesz systematyczną metodę rozpoznawania, co jest ważne, eliminowania rzeczy nieistotnych oraz robienia tego, co najważniejsze bez nadmiernego wysiłku. Krótko mówiąc, nauczysz się zdyscyplinowanego dążenia do mniej w każdym aspekcie życia. Oto jak do tego dojdziesz.
Książka składa się z czterech części. Pierwsza zawiera opis sposobu myślenia esencjalisty. Trzy pozostałe są poświęcone przekładaniu go na systematyczny proces zdyscyplinowanego dążenia do mniej, który będziesz mógł zastosować w odniesieniu do dowolnej sytuacji i dowolnego przedsięwzięcia. Poniżej znajduje się pełniejszy opis zawartości poszczególnych części.
ESENCJA: JAK MYŚLĄ ESENCJALIŚCI?
W tej części książki znajdziesz opis trzech aspektów rzeczywistości, bez których myślenie esencjalistyczne nie byłoby ani sensowne, ani możliwe. Każdemu z nich poświęcony jest jeden rozdział.
1. Indywidualny wybór: sami podejmujemy decyzje dotyczące sposobu zagospodarowania własnego czasu i energii. Bez tego nie można mówić o żadnych wyborach.
2. Wszechobecność szumu: niemal wszystko jest szumem, a tylko nieliczne rzeczy mają wyjątkową wartość. To uzasadnienie poświęcania czasu na wybieranie najważniejszych rzeczy. Ponieważ niektóre sprawy są naprawdę o wiele ważniejsze od innych, warto włożyć wysiłek w ich wyszukiwanie.
3. Rzeczywistość wyboru: nie można mieć wszystkiego i robić wszystkiego. Gdyby to było możliwe, nie byłoby potrzeby oceniania ani eliminowania różnych opcji. Po zaakceptowaniu rzeczywistości wyboru przestajemy się zastanawiać nad tym, jak sprawić, by wszystko dobrze działało, a zaczynamy zadawać sobie bardziej szczere pytanie: „Jaki problem chcę rozwiązać?”.
Dopiero kiedy zrozumiesz te aspekty rzeczywistości, będziesz mógł zacząć myśleć jak esencjalista. Tak naprawdę dopiero kiedy w pełni je zaakceptujesz i zrozumiesz, metoda opisana w dalszej części książki będzie ci się wydawała naturalna i instynktowna. Składa się ona z trzech prostych kroków.
KROK 1. EKSPLORACJA
ODRÓŻNIANIE