97
Georges Sorel, Réflexions sur la violence, wyd. 3, Paris 1912, s. 269.
98
Jeremy Bentham, Anarchical Fallacies; being an Examination of the Declaration of Rights issued during the French Revolution, w: Works, red. Bowring, Edinburgh 1843, t. 2, s. 501.
99
Jeremy Bentham, Principles of the Civil Code, w: Works, red. Bowring, Edinburgh 1843, t. 1, s. 301.
100
Przykładem współczesnego cezaryzmu są dyktatury bolszewików, faszystów i nazistów.
101
Zob. r. XX.
102
Zob. Ludwig von Mises, Omnipotent Government, New Haven 1944, s. 221–228, 129–131, 135–140.
103
W oryginale Might. Tu posłużyłem się jednak tytułem tego podrozdziału z Nationalökonomie – Idee, Macht, Gewalt, Herrschaft, gdyż trafniej oddaje jego zawartość.
104
Bandyta może sterroryzować kogoś słabszego i nieuzbrojonego. Nie ma to jednak nic wspólnego z życiem w społeczeństwie. Jest to odosobnione zdarzenie o charakterze antyspołecznym.
105
Zob. s. 552–553.
106
Mówimy tu o utrzymywaniu władzy Europejczyków w krajach pozaeuropejskich. O możliwości agresji Azjatów na Zachód będzie mowa w dalszej części książki – zob. s. 568–569.
107
Philarète Chasles, Études sur les hommes et les moeurs du XIXme siècle, Paris 1849, s. 89.
108
daję, abyś (i ty mi) dawał (łac.)
109
Gustav Cassel, Theoretische Sozialökonomie, Leipzig 1932, s. 331 i n.
110
Zob. Adam Ferguson, An Essay on the History of Civil Society, nowe wyd. Basel 1789, s. 208.
111
Zob. Herbert Spencer, The Principles of Sociology, New York 1914, t. 3, s. 575–611. Zob. też Herbert Spencer, Zasady socjologii, streścił Antoni Wróblewski, Warszawa 1907–1908, s. 130.
112
Zob. Werner Sombart, Haendler und Helden, München 1915.
113
Zob. Fryderyk Engels, Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa, tłum. Ryszard Panasiuk, Warszawa 1979, s. 226.
114
Niemiecka szkoła historyczna wyraziła to w sformułowaniu, że prywatna własność środków produkcji, wymiana rynkowa oraz pieniądz są „kategoriami historycznymi”.
115
Zob. zwł.: Eugen Böhm-Bawerk, Kapital und Kapitalzins, wyd. 3, Innsbruck 1909, cz. 2, ks. 3.
116
Zob. s. 204–222.
117
Do lekceważenia zagadnień wymiany pośredniej z pewnością przyczyniły się uprzedzenia natury politycznej. Nie chciano odstąpić od tezy, według której depresje gospodarcze są złem nierozłącznie związanym z kapitalistycznym systemem produkcji i w żaden sposób nie wynikają z dążenia do obniżenia stóp procentowych za pomocą ekspansji kredytowej. Wzięci nauczyciele ekonomii uważali, że przedstawianie depresji jako skutku „wyłącznie” zdarzeń ze sfery pieniądza i kredytu jest „nienaukowe”. Powstały nawet prace z dziedziny historii teorii cyklu koniunkturalnego, w których w ogóle nie omawiano tezy monetarnej. Zob. np.: Eugen von Bergmann, Geschichte der nationalökonomischen Krisentheorien, Stuttgart 1895.
118
Krytyczną analizę i odrzucenie argumentów Fishera można znaleźć w: Ludwig von Mises, Theorie des Geldes und der Umlaufsmittel, München-Leipzig 1912, s. 19–23.
119
Zob. Friedrich von Wieser, Der natürliche Wert, Wien 1889, s. 60, przyp. 3.
120
Zob. A. Eddington, The Philosophy of Physical Science, New York 1939, s. 70–79, 168–169.