Які выратаваў мяне сёння ў царкве: Людзі бачылі гэта.
Так, з гною растуць кветы, Але гэта не гаворыць аб тым, Што глеба, на якой стаім,
Павінна мяшацца з Небам і быць, прабачце, з гэтага самага… Каб мы ў ім па калена, па пуп, па глотку… Хопіць ужо, наглыталіся!
Што, Ніцшэ ўкрыжоўвалі, ці вы ўсе Юды??????? Ніц жа за ім няма,
За Ніцшэ, за ім – НІШТО!»
– адстукаў я на машынцы, разбіраючы свае каракулі.
Нарэшце я назваў яго імя, дык ён і сам называў сябе Антыхрыстам – гэта яго сапраўднае імя, і яшчэ імя ўсёй падобнай філасофіі і літаратуры.
Верлібры – заблытаная рэч, імі можна круціць, як хочацца, мы, напэўна, не разумеем верлібраў, можа сам Пан Бог ратуе сваіх паэтаў верлібрамі? Я ж так ясна бачыў Нешта ў цемрыве ночы… Што гэта? Як паказаць гэта? Калі гавораць дзве сілы, сутыкаюцца паміж сабою два варагуючыя полюсы – у час такога дыялогу, як паміж супрацьлеглымі зарадамі, ўзнікае іскра. Можа, гэта і ёсць ісціна?
– Што вы ўсё выкручваеце алегорыям рукі, – запісаў я, – туману напускаеце! Усе вы, так званыя паэты і філосафы, робіце выгляд, быццам сапраўды нешта ведаеце…
– А чаму б і не? Ведаем! Скажы я табе праўду ў лоб – ты ж не паверыш! Гэта ж проста, як Божы дзень: зверху яно ляжыць. Вось і вымушаны я напускаць туману, каб ты праз вобразы дакапаўся да таго, што ляжыць зверху: так ясна ўсё і проста. Але сонца слепіць вочы – можа, ты хоць праз туман убачыш? Той дакапаецца і ўбачыць ісціну, хто думаць навучыўся, хто не ўмее – для таго туман ніколі не рассеецца. Але ў кім яшчэ трымціць жывая душа, таго мы спачатку плакаць навучым (прымусім?)! Душа, што ўмее плакаць, – вучыцца думаць.
Я паставіў кропку, але запісанае не зусім задаволіла мяне: адкуль яно? Чыя размова? Кавалак нечага вялікага. Так можна пісаць кіламетрамі, і ўсё адно знойдзецца чалавек, якому будзе здавацца, што нешта ёсць там… а на самай справе – звычайная гульня словамі і жангліраванне вобразамі. «А пад паэта закасіць лягчэй, чым сена косяць», – пісаў мой цёзка нядаўна.
Трэба нешта простае і зразумелае, накшталт правілаў альбо афарызмаў.
1. Праз не магу – нельга! – запісаў і задумаўся. Правільна, уся бяда чалавека, што ён хоча і праз «не магу!», думае, можна скочыць вышэй за сябе самога, укусіць свой локаць, прабіць галавою сцяну, што можна не спаць цэлую вечнасць… і г. д.
2. Нельга ўсё адразу: патроху і паціху! – пісаў я далей і ўсміхнуўся, успомніўшы выпадак з дзяцінства. (Мне тады было гадоў сем, вярталіся з дзедам з сенакосу і пачулі, як у возеры нешта квола боўтала, падышлі: здаравенны шчупак трымаў у пашчы вялізнага карася, ніяк не мог справіцца з ім, выбіўшыся з сіл, ён ляпаў хвастом па вадзе каля берага – дзед з разгону брохнуўся ў ваду і грудзямі наскочыў на рыбін, грабнуў уверх рукамі і выкінуў абедзвюх на бераг. Радасныя, мы неслі дахаты неспадзяваны ўлоў, і, пасміхаючыся ў вус, дзед сказаў тады: «Во, заглынуць хацеў, а цяпер самога з’ядуць, так і з чалавекам, які шмат глынуць хоча»).
3. Чалавек