Bu gün Frensis Skot Fitsceraldın “Möhtəşəm Getsbi”sini bir daha oxuyub bitirdim. Personajların birinin həyatıyla bağlı söylədiyi adi bir fikir mənə tək bir Misirdə deyil, elə indi olduğum Türkiyə və Azərbaycanda da baş verənlərin tərifini verir – naşı sürücü yalnız digər naşı ilə qarşılaşanadək təhlükəsizlikdə ola bilər. Misirdə, deyəsən, artıq naşılar bir-birini tapıb.
“Ərəb baharı”nı dünyagörüşündən asılı olaraq hərə bir cür yozur. Məncə isə bu bir ictimai-siyasi formasiya dəyişikliyidir, amma təbii ki, həmin məfhumun klassik anlamında deyil. Bu halda söhbət həyat tərzlərinin toqquşmasından gedir. “Ərəb baharı”nın əsas kütləsini təşkil edən və bu prosesi doğuranlar, əsasən, Avropa ölkələrində təhsil almış, yaxud çalışmış və yaşamış gənc adamlardır. Onlar ya orada özlərinə iş tapa bilməyib vətənə dönənlər, ya da təhsil alandan sonra biliklərini ölkələrində tətbiq etmək həvəsiylə geriyə qayıdaraq nə öyrəndiklərinin, nə də özlərinin bir kimsəyə lazım olduqlarını anlayanlardır. Onlar nə geriyə qayıda bilirlər, nə də doğma məmləkətlərindəki kiflənmiş, konservativ, dəyişmək, yenilənmək istəməyən cəmiyyətdə yaşaya, çünki artıq “balonda gəzməyin” ləzzətini görüblər. Və bu kütlə kritik həddə çatanda küçələrə tökülüşərək meydanları doldurdu. İstəklərinə çatdılar, amma baş verənləri, avtoritar ölkə başçılarının əsl yarpaq tökümü başlasa da, nədənsə bahar adlandırdılar. Hərçənd Misirdəki hadisələr göstərir ki, uzunömürlü avtoritar rejimlər özlərindən sonra sistemli və konstruktiv müxalifət deyilə biləcək bir şey belə qoymurlar. Nəticədə həyatlarını yaxşılığa doğru dəyişmək istəyənlərin başına digər naşı və məhz bu keyfiyyətlərindən də irəli gələn yeni diktatorlar gəlir. Çünki onlar da həmin rejimin suyunu içiblər. Deyəcəksiniz ki, bəs bu inqilaba təkan verənlər nə üçün hakimiyyətə gəlmədilər? Cavab sadədir: çünki onlar ölkəni idarə etmək yox, ölkəni dəyişmək və öz istədikləri kimi sərbəst yaşaya biləcəkləri bir cəmiyyətdə olmaq istəyirlər.
Ərəb dünyasının, o cümlədən də daha yaxşı və təminatlı həyata can atan digər müsəlman ölkələrinin daha bir çətinliyi islamdan irəli gələn doqmatizmdir. Şəxsən mən islamı hər bir müsəlman üçün bir konstitusiya və bunun məntiqi davamı kimi həyat tərzi bilirəm. Amma iş orasındadır ki, doqmalarla əbədi olaraq yaşamaq mümkün deyil. Hər bir şey mükəmməlləşdirildiyi, yeni şəraitə uyğunlaşdırıldığı kimi, islam da bir inanc və həyat fəlsəfəsi kimi inkişaf etdirilməlidir, əks halda müsəlman dünyası müasir çağırışlara cavab vermək və yeniliklərlə ayaqlaşmaqda çətinlik çəkəcək və elə öz daxilindəcə onun dəyərlərinin daşıyıcıları olanların həyat tərzlərinin toqquşmalarına şahidlik edəcəkdir.
Yakudza
Sabah Mətbuat Şurasının VI qurultayı keçirilməlidir. Sabah yazmağımı səhv kimi qavramayın, çünki yazını qurultaydan bir gün əvvəl yazmağa başlamışdım. Nə vaxt bitirəcəyimi isə bilmirəm. Bəlkə də, onun son nöqtəsini qurultaydan sonra qoyacam. Hələliksə qurultay sabah olacaq…
10 il əvvəl Mətbuat Şurasının təsis qurultayında Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri, ağsaqqalımız Hacı Hacıyev tədbirin Azərbaycan jurnalistlərinin qurultayı adlandırılmasına etiraz edib deyəndə ki, jurnalistlərin I qurultayı 1959-cu ildə keçirilib, rəhmətliyin sözünü elə içi mən qarışıq qəribçiliyə saldıq. Elə bilirdik ki, birinci elə özümüzük. Dünya-aləm olmayan yerdə tarixini qədimləşdirir, bizsə tərsinə edirik. Elə bütün işlərimiz kimi. Sabahsa heç kimə sübut edə bilməyəcəyik ki, Azərbaycan jurnalistlərinin I qurultayı 2003-cü ildə yox, 1959-cu ildə olub.
Bu ayın 22-də isə Həsən bəy Zərdabinin “Əkinçi”sinin 138 yaşı tamam olur. Həmin gün indi Azərbaycanda Milli Jurnalistika günü kimi çoxsaylı jurnalist təşkilatları tərəfindən elə o sayda da tədbirlərlə qeyd edilir və heç də hamı “Əkinçi”nin işıq üzü gördüyü həmin günün bayrama çevrilməsi ideyasının kimə məxsus olduğunu bilmir. Zənnimcə, ozamankı prezident Ayaz Mütəllibova ünvanlanmış 1991-ci il 11 aprel tarixli bu məktub hörmətli oxucunun marağına səbəb olacaq:
“Hörmətli prezident!
Ölkədə gedən demokratik prosesləri nəzərə alaraq Azərbaycan Respublikasının öz milli mətbuat gününü qeyd etməsi zərurəti meydana çıxmışdır. Bununla bağlı Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqı İdarə Heyətinin katibliyi qərara almışdır ki, əsası Həsən bəy Zərdabi tərəfindən qoyulmuş “Əkinçi” qəzetinin çıxdığı günü – iyulun 22-ni (1875) “Azərbaycan mətbuatı günü” kimi qeyd etsin. Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının İdarə Heyəti Sizdən xahiş edir ki, iyulun 22-ni rəsmi olaraq “Azərbaycan mətbuatı günü” elan edəsiniz.
Dərin hörmətlə,
Hacı Hacıyev
Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqı İdarə Heyətinin sədri”.
Və bundan sonra Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 iyul 1991-ci il fərmanı ilə 22 iyul Azərbaycan jurnalistikası günü elan edildi. Həmin fərmanın verilməsindən artıq 22 il ötür. Bunun özü də bir tarixdir. 138 illiyini qeyd etdiyimiz milli jurnalistikamızın peşə bayramı günü elan edilməsinin tarixi. Və biz də məhz bu son 22 ilin yükü və məsuliyyətini daşıyırıq. Bu 22 ilin məsuliyyəti ölkənin müstəqillik tarixinin yükü qədər ağırdır, çünki bu müstəqilliyi biz jurnalistlər yazmış, qələmə, lentə almışıq. Bu yükün altına girənlərin, təəssüf ki, heç də hamısı ona tab gətirə bilmədi. Həyat bir çoxumuzu ələdi – kimi sındı, kimi sınmamaq üçün peşədən getdi, kimi də ölümdən belə qorxmayıb həyatdan. Ətrafıma baxıb olub-keçənləri sanballayıram və təəssüf ki, keyfiyyət yox, kəmiyyət görürəm. Yeni texnologiya, ondan bas çıxaran gənclər, böyük maliyyə, enerji görürəm, amma ÜRƏK görmürəm. Və təəssüflənirəm, çünki ürəksiz jurnalistikaya inanmıram…
P.S. Bu günlərdə oxudum ki, yapon yakudza qruplaşmalarının ən qüdrətlilərindən biri olan “Yamaquçi-qumi” jurnal buraxmağa başlayıb. Səkkiz səhifəlik “Yamagichi-gumi Shinpo” nəşri yalnız qruplaşma üzvləri arasında yayılır və təşkilat üzvlərinin daha sıx birləşməsi məqsədini güdür. Demə, son illər yapon mafiozilərinin işləri heç də yaxşı getmirmiş. Yaponiyada yakudza, yəni cinayətkar olmaq istəyənlərin sayı hər il təxminən 7 min nəfər azalır. Nəşrin birinci səhifəsində klan başçısı Kenyiti Sinodanın QULDUR HƏMKARLARINA PEŞƏ DƏYƏRLƏRİ və ƏNƏNƏLƏRİNİN nə demək olduğunu izah edən yazısı çap olunub. Yapon mafiyasının qara günlərindən gileylənən quldurbaşı yakudzaları quldur biznesində daha kreativ olmağa çağırıb.
Adam bilmir gülsün, ya ağlasın. Bir tərəfdən çox sevdiyim Gündoğan ölkəyə görə sevinirəm ki, quldurların sayı azalır, digər tərəfdən də dilxor oluram ki, bu quldurların qəzetini buraxanlar da jurnalistdir, lap elə bizim kimi.
Mətbuatın gücündən yakudzaların