Zəkat ədə rəiyəti arədə bənə şahiye – əv ruzi ədə, co xonəxon ruzi əhə bıedən.
Çe Xıdo məsləhət ıme ki, kali kəson ərbob, kaliyon kosib bıbun. Həlbəttə, Əv kardey əzıniy ki, həmə kəsi ərbob ofəyı. Im dı təbəğədə məğsəd əve ki, çe bandon şərəf iyən çəvon movğe oşkor bıbu (bə rujə ruşnə beşu-red.), penton bıə kəson jinton bıə kəsonku fərğ bıdən.
Ehanə şah bo ıştə xıdmətəkonədə qıləyni şərait bısoxto, əv ıştəni bıqəto, bə ruzi ədə peqardo, əncəx bə hiç kəsi ruzi nıdo, bıriyə anqıştəsə xok enıko, ə xonəxo hiç vaxt arxayin nibəzıne bıey ki, rujiy bə şahi ğəzəb əvo ni.
Zəkati ısə boy sorədə i kərə doey lozime.
Sədəğə vacib nıboən, çəy doey alicənabəti, insondustətiye. Dasto çanə omedə, bıdə, çınığəti məkə. Çun boçi, sədəğə ədəon heqo çe Xıdo himoyədə bəbıen, Xıdo tərəfo əvon hifz kardə bəbıen.
Əmoni ruje, bəştı ğıbon, zəkat iyən hoci barədə bə ıştə dıl şəkk məvə, əvoni hədərə çi hisob məkə. Məvot ki, ˝vite, olət tan karde, nanqır qəte, sə toşe bə çiçi lozime? Ha vist dinarədə nimə dinar bə çı səbəb bəpe bıdəm? Zəkat bo çiçiye, pəsikuən, dəvəkuən zəkat bəbıe? Pəsi çıro ğıbon doedən?˝ Jıqo çiyonku ıştə dıli təmiz oqət. Jıqo məfam ki, ıştı nızınə çiyonədə xəyr nibəzıne bıey. Tı bə Xıdo fərmoyişon əməl bıkə, çəvon xəyri bəvindeş. ˝Çıro jıqo bıedə? Çıro jıqo kardedən?˝ – de ımon koyı nıbu.
Ənə bıe ki, bə çımı ın votəyon əməlı karde, çəyo bızın ki, çe pıə-moə hurməti oqəteən Xıdo əmronədəye.
Pencminə fəsl
Çe pıə-moə hurməti oqətey həxədə
Çımı balə, bızın ki, əməni ofəyə Xıdo dınyo ım nizomi, obodəti oqəteyro çe nəslon bə ziyod bıeyış lozim zınəy, həyvonə ehtirosışən bımi səbəbış kardə. Yəne de ağılmandə fami peqətoş, avlod ıştə səbəbi (pıə-moə-red.) bəpe hurməti oqətı, bə ıştə əsıl-zoti ğıymət bınə.
Məvot ki, ˝pıə-moə bəmı çe əl-həqqəş heste – çəvon məğsəd ıştə ehtirosi həmuş kardey bıə, az bıənim˝.
Məğsədşon ıştə ehtirosi həmuş kardeyən bıəbu, əvon ıştı roədə ğıbon şeyro heqo hozı bəbıen. Im ısə boy çe ehtirosisə vey barze oxo!
Bə pıə-moə kamiku bə səbəb bəpe hurmət bıkəy ki, əvon har dıynəni Ofəyəvoni de ıştı arədə vasitən. Voteyım ıme ki, tı çanə bə ıştə Xıdo, bə ıştə ıştəni ğırb noedəşbu, bə ıştə vasitonən ənədə ğırb noəniniş. Ağlış sədə bıə avlod hiç vaxt çe pıə-moə həxi bə lınq-ləğə əjən ni. Xıdo ıştə Məcidə Kitobədə jıqonə votedə: ˝İtaət bıkən bə Xıdo, itaət bıkən bə peyğəmbəri iyən bə ıştə amiron.˝ Im ayə çand cur təfsir kardə bıedə. Qıləy təfsirədə mı handəme ki, ˝amiron˝ voteədə pıə-moə nəzərdə qətə bıedə. Çun boçi, ərəbiyədə ˝əmr˝ kəlimə dı qılə mənaş heste: ko iyən əmr. Amir bəy bəvoten ki, həm ixtiyarış bıbu, həmən iqtidar. Pıə-moədə həm ixtiyar heste, həmən iqtidar. İqtidar – hard doeye, yol kardeye, bə sə bekardeye, ixtiyar – fərə çiyon omutey.
İtyot bıkə, ıştı ozo bəmı, bə ıştə pıə-moə ğəlbi məqın, əvoni ıştəku rəncidə məkə. Çun boçi, Xıdo bə jəqo avlodon doə cəzo vey qon bıedə. Xıdovandi-Aləm votedə: ˝Bəvon tu məkən, əvoni ıştəku rəncidə məkən, bəvon xoşə sıxan bıvotən!˝
Əli əmirəlmomininiku (Xıdo çəyku rozi bıbu) parsen ki, çe pıə-moə həx çanə bəbıe? Votəşe: ˝Çəy çanə bıe Xıdo çe peyğəmbəri (s.ə.a.s) pıə-moə mardeədəş nışon doə. Ehanə əvon tosə çəy peyğəmbərəti devri mandəbəyn,peyğəmbər ıştə pıə-moə həmə kəsisə bə pe əqətiy, çəvon ğolloğədə əmandiy. Bəvədə çe peyğəmbəri votə: ˝Az çe Adəmi avlodonədə ən şərəfinim, ıyo hiç təşəxxusən ni˝ sıxanon qədəy zəyf əçin.
Yəne pıə-moə həxi de dini nəzəri ğəbul nıkoş, de ağıli iyən de insonəti ğəbul kadəniniş. Pıə-moə tınışon perosniə, bətınışon tərbiyə doə. Tı çəvon ın həxi bə lınq-ləğə bıjənoş, ım əv voteye ki, tı loyığ niş ki, bətı çoki kardə bıbu. Çun boçi, oşkoə xəymandə koy dərəsedənişbu, de vasitə kardə bıə xəymandəti çoknə dəbərəseş? Ə odəm ki, ğəd əzın ni, bəy çoki kardey nodonətiye. Tı nodonəti nomi ğəzənc kardeyro məkuliş. Iştə avlodonı botıro çoknə bıe piyedəbu, ıştənən bo ıştə pıə-moə jəqonə bıbi. Tı de ıştə pevatəkəsi çoknə rəftor kardəbu, ıştıku bıəyən de tı jəqo rəftor bəkarde. Avlod oxşəş bədoe bə mivə, pıə-moə ısə boy bə do. Bə do çanə çok ğolloğ bıkoş, çəy mivə ğəşənq iyən təmin bəbıe. Bə pıə-moəən çanə çok diyə bıkardoş, çəvon vədə bımandoş, çəvonku həyo bıkardoş, çəvon ıştı barədə dıvoon ənə rə mıstəcəb bəbıen. Iştı dim həm çe Xıdo tono, həmən çe valideynon tono sipi bəbıe.
Əmoni ruje, səçam, mirosiro bo ıştə pıə-moə maq rə orzu məkə. Pıə-moə nımardoən, ıştı ruzi bərəse. Çun boçi, har kəsi ğısmət bəy bərəse. Ziyodə ruzi bə dast vardeyro ıştəni veyən jıqo-jəqo məjən, çun boçi, de jəqo ruzi ziyod nibəbıe.
Votəşone ki: ˝Bo jiyeyro zəhmət bıkəş, ıştəni bə əziyət dəməğand.˝
Xıdo bo tı çanə ruziş co kardəbu, bəyən şukur bıkə, çun boçi, tıku bevəc jiyə kəsonən hestin.
Ehanə mol-davləti tərəfo kosib bıboş, ağıli, dərrakəku ərbob bıbi. Çun boçi, əv çe mol-davləti ərbobətisə əfzəle.
De ağıli mol-davlət bə dast vardey bəbıe, de mol-davləti ısə boy ağılmand bıey nibəbıe.
Nodon rə sunq (mıflis-red.) bəbıe, əncəx ağıli nə ov bəbarde, nə otəş.
Voteyım əve ki, ağlı hestebu, sənət omut, çun boçi, ağıl besərıştə bənə olət nıbıə andomiye, ya bənə simaş nıbıə odəmiye.
Çok votəşone: ˝Zınəy çe ağıli ovəynəye.˝
Şəşminə fəsl
Soyəti iyən çe zıney ziyod kardey həxədə
Çımı balə, bızın ki, sənətışon nıbıə odəmon bənə muğiloni doy bəbıen ki, puzəşon bəbıe, soğnəşon ne. Nə bə ıştə xəy bədoen, nəən bə co kəson. Əsıl-nəsəbinə odəmon sənətsohib iyən hınəmand nıbonən, bə ıştə əsıl-nəsəbiro məxloği dılədə çe ğırbo enibəqınien. Bevəc əve ki, nə nominə oroğ-toroğı bıbu, nəən hınə! Əncəx oroğ-toroğı çanə nominən bıbo, hərəkətkə ki, dastədə ıştəni qıləy sənətı, fərosətı, şan-şehrətı bıbu. Çun boçi, ıştən ğəzənc kardə nom bəsə oroğ-toroği nomi əfzəle.
Votəşone: