Qabusnomə. Unsur əl -Məali ibn Keykavus ibn İsqəndər. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Unsur əl -Məali ibn Keykavus ibn İsqəndər
Издательство: ЛитРес: Самиздат
Серия:
Жанр произведения: Зарубежная старинная литература
Год издания: 2019
isbn: 978-5-532-98417-2
Скачать книгу
iqrar bıkəy, dılədə təsdığ.

      Dıminəni əve ki, ruji penc kərə nomoj bıvotiy, seminəni ısə boy sorədə si ruj rujə bıqətiy.

      Şəhodət sıvoy Həxi har çiy bə həşə jəye.

      Nımoj ıştə bandəti dılısıxt irqar kardeyro votə bıə sıxane.

      Rujə ısə boy çe Xıdovandi-Aləmi ğudrəti həxədə ıştı doə sıxani təsdığe.

      Qəviku ki beşe az ıştı bandəm, bəvədə ıştə bandəti bıkə.

      Vote ki Əv əğəy, bəvədə bə çəy fərmayişon əməl bıkə.

      Piyedəbu, ıştı ğul bətı itaət bıkə, ıştə əğə hamuəyonku (hıkmonku-red.) beməşi. Ehanə çe əğə fərmayişonku qıyəjənəti bıkardoş, bəvədə ıştə ğuliku itaət çəş məkə. Çun boçi, ıştı bəştə ğuli nışon doə mərhəmət, çe Xıdo bətı nışon doə mərhəmətisə ziyod nibəzıne bıey.

      ˝İtaət nıkardə bandə məbi˝, səbin bəy ki, jəqo bandə Xıdoəti iddio bəkarde, rəyrəən məhv bəbıe.

* * *

      Beyt

      Anə bıe, bə əğəti iddio dəşe,

      Ğaydəye, ğuli sə, beşubhə bəşe.

      Çımı balə, xəbədo bıbi ki, nomoj de rujə çe Xıdoye, bımonədə qıyəjənəti məkə. Bıkardoş, bə məxloği həmməy xas bıə çiyonku məhrum bəbıeş.

      Çəmə şəriəti Sohibi nomojış bə dini arbə (bərobər-red.) qətə.

      Nomojəvot nıbuş, bızın diniku beşəş.

      Əmoni ruje, balə, dınyoədə de hədərə çiyon məşğul məbi. Məvot ki, nomoji nıvoteyən bəbıe.

      Ehanə nomoji bə dini xoto votedənişbu, hiç nıbo bə ıştə xəşə coni xoto bıvot. Çun boçi, nomojəvot bıey çand qılə foydəş heste: sıftəni əve ki, rujiy penc bəjən nomoj votə odəmi həm tənış, həmən tanış təmiz bıedə. Təmizəti ısə boy rozi bıbi ki, bəsə notəmizəti əfzəle.

      Dıminəni əve ki, çe ğeybətiku iyən təkəbburiku duəro bəbıeş, çun boçi, nomoji əsos təğvaye, purdəmoğətiye, ədəbe.

      Ki bə ki bob bıey piyedəşebu, şedə dəy əşt-nışt kardedə. Im bə ağılmandə odəmon həməyni məlume. Hərəbaxt iyən ərbob bıey piyə xonəxoon bə ərbobon, bədbəxt bıey piyə xonəxoonən bə bədbəxton nez bıedən. Həmə ağılmandə odəmon famedən ki, dini-islamisə ğıvvəynə devlət, Çəy əmronku ğudrətinə hiç çi ni. Voteyım ıme ki, ıştı ehanə əbədiyə neməti iyən devləti sohib bıey famı hestebu, de devlətsohibon həmro bıbi, bıkuliş ki, çəvon votəyonku beməşi, bə çəvon əks məşi ki, bədbəxt iyən qınobəqıy nıbuş.

      Əmoni ruje, bəştı ğıbon, nomoji bə dast dəmənə. Bə rıxəton, səjdon rışxənd məkə – ım nə bə dini dəbame, nəən bə dınyo.

      Səçam, əyən bızın ki, rujə sorədə i kərə bıedə, əve rujə moədə bə hələ bıey kamiku noinsofəti əbiy. Ağılmandə odəmon jıqo çiy bə ıştə rəvo nibəzınen – tınən məzın.

      Vinde ki, penc kəs əhli-xıbirə rujə qətedə, tınən bəvon diyəkə, ıştə rujə bıqət. Əvon ıştə rujə okardeədə, tınən ıştə iftori bıkə. Bə nodonon qəpon fik mədə, bıfam ki, Xıdo bə ıştı vəşi bıey, ya luzi si bıey əjoş ni.

      Rujədə Xıdo bə ıştı təniyən, bə ıştı sərvətiyən mıhi jəydə, əvoni, çoknə bəvoten, bə xısusi nəzorət peqətedə. Yəni ıştı dast-po, çəş, zıvon, quş, ləvəən fisq-fucuriku, noloyığə koonku, bədə əməlonku bəpe duəro bıbu.

      Çımı balə, çe rujə ən vacibə məğsəd əve ki, bini çoştə ruzi hardedəniş ha, əy bıdə bə əjo bıəkəson. Bəvədə ıştə zəhməti bəhrə bəvindeş. Yəne, çı zəhməti foydə sof əve ki, çəy xəyr bə əjo bıəkəsi bırəsı.

      Səçam, çoçəş bıbi ki, bə həmə kəsi aid bıə ın se qılə itaəti bə sə vardeyro qıyəjənəti nıkəy. Çun boçi, hiç səbəb nibəzıne bıey ki, əvoni bə vırə nırosıniy.

      Əncəx bə ərbobon aid bıə mandə dıqlə itaəti kardeyro bəzıne bıey ki, uzurinə səbəb bıeədə hakanə kıvoləti bıkəy.

      Çımi barədə vey qəpon jəy bəbıe, əncəx mı çiç lozimbe, əvonım vote.

      Çominə fəsl

      Fırsət bıeədə itaəti ziyod kardey həxədə

      Çımı balə, bızın ki, Xıdo bə ıştə ərbobə iyən qıləvıjınə bandon qıy dı qılə co vəzifəşən noə, ım iborəte bə Hoc şeyku iyən zəkot doeyku. Im vəzifə bə kosibə bandon aid ni. Məqər vindedəniş ki, ın dınyoədəən çe şahi kuşki bəon əncəx bə ərbobon dim oj bıedən?

      Hoc bəvədə bə bandə qıy omedə ki, çəy bı səfər beşeyro dastədəş imkon bıbu. Kosibon bə səfər beşey xətoş heste.

      İmkon bıə vırədə, bə səfər benışoş, bəvədə çe dınyo kefiku, ləzzətiku kənoədə bəmandeş. Çun boçi, dınyo təm-ləzzət bəvədəye ki, ıştə nıvində çiyon bıvindiy, nıhardə təamon bəhəy, nadirə çiyon bıhıriy. Bə səfər beşə xonəxoon veyəzın, təcrubəyn, ağılmand iyən hərəbaxt votedən. Çun boçi, əvon ıştə nıvində çiyon vindedən, ıştə nıməsə sıxanon məsedən.

      Əve votəşone ki:

      Beyt

      Dınyo vində ə ağılmandon,

      İ qəte nibəbe de məvindəkon

      Voteyım əve, bə ərbobon qıy bə səfər beşey bə səbəb omə ki, əvon çe Xıdo doə neməton ğədi bızının, Çəy əmri bə vırə bırosnın, bışun çe Xıdo kə ziyorət bıkən. Xıdo ımış beçizonku, kosibonku piyedəni. Mınən çımi barədə dı qılə beytım votə:

      Yo mıni vanq nıdoə, vırə nıdoə əyvonədə,

      "Kosibiş tı, məvo!» – rısvo bəka har yonədə.

      Bəyku çı qıno vindəş, Xıdovandi aləmən,

      Bəştə kə vanq doydəni inson kosib beyədə.

      Ə koy ki, bəpe ərbob bıkə, əy kosibən kardəbu – ım oxşəş bədoe bə noxəşə xonəxo ki, bənə xəşə odəmon ko kardə.

Əhvolat:

      ˝İ kərə bə Buxara əmiri sə dəşe ki, bə Hoc bışu. Əv vey ərbobbe, kərvonədə çəysə ərbobi nıbe. Sasə vey bo kardə bıə nəron bədi əy, ıştənən reçin qıləy kəcovədə nıştə, lənqər jəy-jəy, de ıştə kefi biyabonədə ro şedəbe. De əy bə i co həm ərbobon, həmən kosibon dastə bə Hoc şedəbe.

      Kərvon bə Ərəfati rəseədə ımon bə qıləy dəvuşi rast qıniedən. Kəxob poəvo, quşəvard (səvardə sə-red.), təşyən-vəşyən, poşnonış pıtı-poə.

      Əy bə əmiri təm-təroğinə kərvoniş fik doe, ozıvon ome:

      – Ğıyoməti ruji çımı mıkofot de ıştı mıkofot i bəbıe. Əmmo diyəkə, tı de kon noz-neməti ın roy şedəş, az de kon əzob-əziyəti?

      Çe