align="left">
40
C. Grajewski, Ważniejsze polskie źródła oficjum brewiarzowego, „Saeculum Christianum. Pismo historyczno-społeczne” 2004, nr 2, s. 224.
41
J.G. Mayer, Tajemnice sztuki medycznej średniowiecznych zakonnic, przeł. U. Poprawska, Kraków 2010, s. 14.
42
M. Borkowska, Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII w., Tyniec 2017, s. 310.
44
Żeńska gałąź zakonu cystersów powstała ok. 1125 r. w Tart. Pod koniec XII w. pierwsze cysterki zostały włączone do zakonu i podporządkowane władzy kapituły generalnej.
45
Zakon kartuzek jest żeńską gałęzią zakonu kartuzów. Początek żeńskiej gałęzi zakonu sięga 1145 r., kiedy to zakonnice z Prébayon w Prowansji na południu Francji przyjęły regułę kartuzów i zostały włączone do zakonu przez Anthelma, przeora La Grande Chartreuse (klasztoru macierzystego kartuzów). Jednak uznano wówczas, że kobiecy temperament nie jest w stanie znieść wszystkich rygorów samotności mnichów kartuzów, stąd reguła dla mniszek miała bardziej rozbudowaną część życia wspólnotowego. Dopiero w 1970 r. zakonnicom zezwolono na życie w pełni według reguły kartuzów. The Cartusian Nuns, http://www.chartreux.org/en/nuns/index.php [dostęp: 18.06.2019].
46
A. Czyż, Jezusa „marnotrawnego” dar „hojny” dla nas. Hermeneutyka egzystencji w prozie medytacyjnej benedyktynek epoki baroku (rękopisy sandomierskie A-1 i A-17), referat wygłoszony na II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Filozoficzne aspekty literatury, Lublin, 26 października 2018 r.
47
T. Fitych, Michael Willmann – współtwórca i uczestnik krzeszowskiego kręgu religijno-kulturowej wymiany darów, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2006, r. 5, nr 1, s. 81–82, przypis 72.
48
W 1709 r. otwarto oficjalnie jej proces beatyfikacyjny, nie został on jednak nigdy zakończony. 15 lutego 1969 r. biskup chełmiński Kazimierz Józef Kowalski ponownie powołał trybunał procesu beatyfikacyjnego Magdaleny Mortęskiej. Jak zauważa Waldemar Rozynkowski: „K. Górski na potrzeby procesu przygotował wiele materiałów, sporządził m.in. maszynopis zatytułowany: Historia kultu M. Magdaleny Mortęskiej. Na bazie zgromadzonych źródeł przygotował szereg wyczerpujących publikacji na temat Mortęskiej. Na uwagę zasługuje przede wszystkim jej biografia zatytułowana Matka Mortęska, wydana w 1971 r.”. W. Rozynkowski, Sługa Boża Magdalena Mortęska (1554–1631), https://diecezja-torun.pl/magdalena_morteska [dostęp: 18.06.2019]. Pomimo to proces beatyfikacyjny ponownie „zmarł śmiercią naturalną”. W grudniu 2015 r. z inicjatywy polskich benedyktynek ordynariusz diecezji toruńskiej bp Andrzej Suski podjął kroki w celu oficjalnego rozpoczęcia – już po raz trzeci – procesu beatyfikacyjnego Mortęskiej. 3 lipca 2016 r. w Lubawie został powołany trybunał diecezjalny i oficjalnie otworzono proces beatyfikacyjny Magdaleny Mortęskiej.
49
C. Gil, Wstęp [w:] Teresa od Jezusa (Marianna Marchocka), Autobiografia mistyczna i inne pisma, Kraków 2010, s. 8.
50
M. Borkowska, Życie codzienne polskich klasztorów…, s. 310.
51
W. Czencz, Wielki poeta chrześcijański z IV wieku, „Przegląd Powszechny” 1895, t. 46, z. 4, nr 136, s. 24–25.
52
M. Stawski, Początki klasztoru norbertanek w Płocku, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historica” 2007, nr 5, s. 47.
53
A. Walkowska, Życie i działalność św. Hildegardy z Bingen (1098–1179), „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2005, r. 4, nr 2, s. 219.
54
Sprawie metodologii badań Beach poświęca sporo miejsca we wstępie swojej pracy. A.I. Beach, op. cit., s. 1–31.
55
П. А. Флоренский, Столп и утверждение истины, т. 1(II), Москва 1990, с. 585–586.
56
Надо иметь в виду, что христианское подвижничество обретало разные формы в зависимости от местных условий, к примеру, в Сирии часто встречается информация о странствующих подвижниках. См. P. Brown, Between Syria and Egypt. Alms, work and the „Holy Poor” [в:] Faithful Narratives: Historians, Religion, and the Challenge of Objectivity, ред. A. Sterk, N. Caputo, Ithaca 2014, с. 32–46; D. Carner, Wandering, Begging Monks: spiritual authority and the promotion of monasticism, Berkeley 2002.
57
См. E. Wipszycka, Ascetyzm kobiecy w Egipcie późnoantycznym: problemy źródłoznawcze i rzeczywistości, [в:] Chrześcijaństwo u schyłku starożytności. Studia źródłoznawcze, .т. III, ред. T. Derda, E. Wipszycka, Kraków 2000, с. 246; Она же, Ľascétisme féminin dans l’Égypte de l’antiquité tardive: un sujet difficile. sur un livre de María Jesús Albarrán Martínez, «The Journal of Juristic Papyrology» 42/2012, с. 337–352.
58
См. A. Emmett, Female ascetics in the Greek Papyri, «Jahrbuch der österreichischen Byzantinistik» 32/1982, с. 517–524. Детальное перечисление папирусов, содержащих информацию о монахинях, можно найти: E. Wipszycka, Ascetyzm kobiecy w Egipcie późnoantycznym: problemy źródłoznawcze i rzeczywistości…, с. 287–288.
59
Бл. Иоанн Мосх, Луг духовный: Достопамятные сказания о подвижничестве святых и блаженных отцов, Москва 2010, гл. 178, 184, 188, 205 (PG 87, col. 2851–3112).
60
История египетских монахов, пер., коммент., вступ. Н. А. Кулькова, Москва 2001, 14,4. (PL 21, col. 25–32). Больше на эту тему: E. Castelli, Virginity and its meaning for women’s sexuality in early Christianity, «Journal of Feminist Studies in Religion» 2/1986, с. 87.
61
Митерикон, собрание наставлений аввы Исаии всечестной инокине Феодоре, Москва 1898, 61; Les apophtegmes des Pères, collection systematique, т. 1, ред. J. C. Guy, Sources Chrétiennes 387, 1993, с. 887, 991.
62
Григорий Нисский, Послание
