Hy moes doodeenvoudig die geleenthede wat oor sy pad gekom het, aangryp en die beste daarvan maak. Die gevolg was dat ons sondermeer moes aangaan en die beste van die situasie maak – en ons het. Dit was moeilik vir my en my pa om dit te erken, maar hy weet ek sou wou gehad het dat hy meer in my lewe betrokke moes gewees het. Ek weet wel dit was nie altyd vir hom moontlik nie.
Al het hy my oor die jare baie ondersteun en als bygewoon wat hy kon, het hy byvoorbeeld baie van my dans- en trompoppie-vertonings gemis.
Trompoppies was ’n groot deel van my skoolloopaan aan die Hoërskool Zwartkop in Centurion. Ek het begin as ’n vlagdraer en gevorder tot by onderleidster en later hoofleidster van my span. Uiteindelik het ek provinsiale kleure verwerf. Gelukkig het my pa my darem ’n paar keer op die veld as leidster van my trompoppiespan sien loop en ek glo hy was trots op my prestasie in hierdie sport.
Ongelukkig kon hy nie my matriekafskeid bywoon of by een van my twee gradeplegtighede wees nie. Hy was wel teenwoordig toe ek belydenis van geloof in die NG Kerk Sesmylspruit in Centurion afgelê het. Die gemis was nie noodwendig iemand se skuld nie, maar dit was nie altyd maklik nie. Dit was nou maar die verloop van ons lewenspad as gesin. Miskien het dit my sterk genoeg gemaak om onafhanklik te kon funksioneer, selfs al was dit toe nie vir my altyd lekker nie. Dit is beslis nie ’n pad wat ek graag eendag vir my man of my kinders sal wil hê of kies nie.
My ma was altyd daar en het haar plek as ouer vol gestaan. Sy het vir ons lesse geleer en altyd male sonder tal vir my en De Villiers gesê jou omstandighede hoef nie jou menswees te bepaal nie. Sy het ons geleer dit maak nie saak in watter situasie jy jouself bevind – jy moet dit soos ’n dame of heer hanteer, sorg dat jy ordentlik en ingelig is en maak die beste van dit wat die lewe jou bied. Jy hou jou kop omhoog en gaan aan. As ’n mens hierdie soort aanslag het, dan sal almal dit weet ongeag jou geld, status of gene. Jy moet selfrespek hê en dan sal ander jou ook respekteer. Hierdie waarheid is diep in my en my broer se denke ingeprent en ek is dankbaar dat my ma ons nie juis toegelaat het om onsself jammer te kry nie.
Ek en my broer het geleer om hard te werk vir dit wat ons wil hê en te baklei vir waarin ons glo. Ek onthou nie ’n tyd voor my broer nie daar was nie. De Villiers, wat vandag as bestuurder op ’n kommersiële varkplaas in Middelburg, Mpumalanga werk, is drie en ’n half jaar jonger as ek. Van sy begin af was ek daar, maar dit voel vir my of hy ook vir altyd nog saam met my was. Ek onthou ons kleintyd meestal aan foto-herinneringe – kosbare oomblikke vervaag mos maar mettertyd.
Niks wat die moeite werd is, is maklik nie. Ek weet vir seker dat volharding die lewe met sukses inkleur. Alle dinge is wat jy aan die einde daarvan maak, maar dit vat bloedsweet en volharding. Om net te bestaan vra min lewe, maar om te leef, om te volhard in wat jy doen en glo, vra lewe. Ek weet vir seker dat God saam met dié is wat aanhou.
Hoe jy grootword vestig die grondslag van jou lewe. Tog bepaal jou verlede nie jou toekoms nie. Die keuses wat jy maak, dra soveel meer gewig en strek soveel dieper. Ek glo ’n mens se kompas vir jou lewe, jou ware noord is gegrond in jou karakter, jou morele waardes én in jou geloof. Dit is die kompas wat jou rigting en keuses behoort te bepaal.
Die roete wat jy volg om daarby uit te kom, is natuurlik ’n heeltemal ander storie. Jy kan die lang pad vat, jy kan vlieg, jy kan ’n panoramiese roete ry, maar uiteindelik, het jy steeds ’n bestemming in gedagte.
Kom ons veronderstel dat ek en jy is op pad Kaap toe vanaf Johannesburg. Ons kan op pad by Matjiesfontein stop en so baie daarvan hou dat ons nie eens meer die behoefte het om Kaap toe te gaan nie …
Soms bevind jy jou op die snelweg. Almal het vir jou gesê dis die beste pad, die GPS wys vir jou dis die kortste en vinnigste pad, maar toe is daar erge verkeer …
Soms is jy op ’n stofpad en alles om jou lyk vir jou dieselfde. Dit is dan wanneer jy eintlik moet stop, uitklim en na die klein dingetjies om jou kyk om te besef die pad het ook sy eie bekoring en dit is waar jy nou moet wees.
Daar is vrae wanneer jy aan jou lewensreis terugdink. Waar het alles begin? Wat het jy alles in jou tassie gepak? Wat is die bagasie wat jy ingelaai het en wie was die mense wat ook deel van die reis was?
Die lewe was inderdaad by tye vir my moeilik. Ek het egter goeie lewenswaardes van my ouers gekry. Lewenswaardes soos eerlikheid, empatie, naasteliefde, bedagsaamheid, integriteit, regverdigheid en vergifnis is te danke aan hulle wat dit diep in my hart graveer het.
Ek was drie jaar oud toe ek vir die eerste keer alleen van Johannesburg na Durban gevlieg het om by my grootouers aan my ma se kant, ouma Jane en oupa Rip, te gaan vakansie hou. Baie van my uithouvermoë het ek by my ouma geërf. Sarah-Jane Greyling is ’n naam wat in vele mense se boeke sou staan as hulle hul stories soos ek moes neerpen. Haar pad tot dusver was opwindend, propvol avontuur, liefde en onverwagse kronkels en draaie.
Ná ’n ernstige hartaanval het my ouma Jane, wat in ’n aftreeoord in Parys in die Vrystaat woon, se eens fietse en fikse lyf heelwat agteruit gegaan. Nog ’n inwendige spalking (“stent”) of twee én ’n pasaangeëer later en haar liggaam is skaars ’n skaduwee van die vrou wat sy was. Haar kop en haar siel staan egter nog altyd sterk.
Met die skryf van dié boek weet ek nie hoe lank Ouma nog met ons gaan wees nie. My ma het my laat weet dit gaan nie goed met haar nie. Toe ek haar bel moes ek al my moed bymekaar skraap om nie tranerig te raak nie. Ek het opgeruimd met haar gesels, terwyl ek skaars kan sin maak uit die geluide wat nog uit haar mond kom. Ek weet sy wil nog praat en lag; ek voel die frustrasie in haar stem aan. Ek wens ek kon in hierdie oomblik al haar eie stories en wyshede vir haar terugvertel, haar inspireer en herinner aan haar kleurvolle lewensavontuur, maar ons gesprek hou slegs ’n paar minute en ek weet nie of ek ooit weer met haar sal kan praat nie.
My hart hoop in hierdie oomblik dat ek haar weer sal kan sien en met haar gesels, maar my kop weet daar is ’n baie groot kans dat dit nie sal gebeur nie. Haar liggaam wil nie meer bybly nie, al bly haar siel so sterk.
Dit is daar waar haar ewigheidswaarde lê. Haar liggaam is bloot ’n vervoermiddel vir haar menswees wat talle ander aangeraak het. Sy is verewig in die generasies wat kom en tog wens ek ons kon haar liggaam inruil vir ’n nuwe model of net gou instuur vir ’n diens, want ek weet die wêreld sal beslis baat by ’n langer lewe vir my ouma.
Sy sou seker nooit kon raai dat sy kort voor haar troue haar verlowing aan ’n ryk boer sou verbreek om met my oupa te trou nie, of dat hulle twee dogters sou hê en een van hulle met ’n kunstenaar sou trou nie. Wat nog daarvan dat daar kleinkinders sou kom en dat een van daardie kleinkinders eendag die geleentheid sou kry om ’n boek te skryf nie. ’n Boek wat jy nou in jou hande vashou, ’n boek wat vertel van die paaie wat die lewe al met my gestap het.
Ek weet nie of my ouma ooit die kans gaan kry om die blaaie van hierdie boek onder oë te kry nie, maar ek is trots en dankbaar om my stories met jou te mag deel en hoop dat iets van my lewenspad tot dusver jou sal bemoedig, inspireer en aan jou eie pad herinner.
Ek wens ek kon nou langs my ouma se bed gaan sit en haar voete vryf. Bykans 90 jaar se treë moet veeleisend wees op ’n paar voete. Tog vermoed ek elke tree was vir haar die moeite werd en as sy kon sou sy nog 90 jaar se treë wou stap.
Ons kry almal net een paar voete en daar is soveel paaie wat ons kan loop. Party paaie is beter as ander, tog die meeste daarvan is paaie van hoop. My ouma is ’n vrou van God, ’n steunpilaar, ’n matriarg, ’n mens, ’n avonturier, ’n bok vir sports, ’n inspirasie – and always a lady.
My ouma het my destyds vertel dat sy en my oupa albei reeds aan ander mense verloof was toe hulle mekaar ontmoet het. Hulle het egter geweet hulle is vir mekaar bedoel. Hulle het dus heeltemal van rigting verander toe hulle