Snags gaan ons uit met die bakkie, gewere en ’n skietlamp. Hendrik Mahlangu beheer die lamp terwyl ek bestuur en Riaan skiet; die volgende nag ruil ons om. Die rooiboktroppies staan verblind en versteen in die ligstraal; met die .243 word hulle een ná die ander omgeklits met ’n kopskoot. Sommige nagte skiet ons rooibokooie en -lammers. Ander nagte skiet ons koedoe – koeie en verse. Ons korrel raak al beter.
Vir die rooibokramme en koedoebulle maak ons ’n dagjag. Ons gaan te voet uit in die voordag, elkeen na ’n ander uithoek van die plaas. Ons kyk hoeveel bokke ons elk voor elfuur kan skiet. Ek skiet my trofeekoedoe en nog ’n paar groot bulle.
Ek en Riaan is jonk en bloeddorstig. Ons ding mee. Soms kom ons elkeen met vyf of ses rooibokke terug. Ons sit in die veld en braai lewer en niertjies op die kole. Ons kan dit skaars glo dat ons betaal word om hierdie werk te doen.
Jaggeleenthede kom ook uit ander oorde. Die staatsveearts vra dat ons vlakvarke moet skiet vir varkpestoetse. Op elkeen van die wildplase skiet ons verskeie vlakvarke. Met ’n groot spuitnaald trek ons bloed uit die hart in ’n proefbuis en vries dit. Met maandeinde neem ons dit Marble Hall toe.
Die Ontwikkelingskorporasie het ook ’n skaap- en bokteelprojek in die gebied. Daar is rooijakkalse ’n probleem en ek en Riaan word soontoe gestuur. Ons skiet genoeg jakkalse vir ’n enkelbedkaros.
Dan kom die boodskap dat die manne van Siyabuswa hulle nuwe raadsaal wil versier. Elandsfontein lê teen die hoëveld. Dis mooi oop veld en ons het nog nie veel daar geskiet nie, die sebras is nog mak.
Ek en Riaan gaan uit op ’n dagjag. Ons sluip van boekenhoutboom tot termiethoop. Siyabuswa se nuwe raadsaal kry vier sebrahingsvelle as muurbehangsels.
Dan is daar ook nog die gekweste blesbok of hartebees wat ons ná elke naweekjag moet gaan verlos. Aan die einde van die jagseisoen is ek en Riaan skerpskutters.
Die direkteur vra my om vir oulaas vir hom ’n blouwildebees te gaan skiet; hy soek die vel vir sy kantoor se vloer. Ek ry Hartbeeshoek toe en kry ook sommer vinnig ’n trop blouwildebeeste. Hulle staar my blasend aan soos ek aangestap kom. Ek plak my op ’n lae termiethoop neer. Hierdie keer het ek die .30-06. ’n Groot bul staan effe na agter, verskuil deur ’n vers. Dis die een wat goed sal lyk op die direkteur se vloer, besluit ek.
Ek haal die geweer oor. Ek wag dat die trop ’n bietjie maal en trippel en dan is die bul voor. Uitdagend blaas hy in my rigting. Hy wys my sy voorkant. Ek lê aan. Ek trek die korrel op sy kuiltjie. ’n Maklike skoot, dink ek. Té maklik. Ek lig die loop boontoe vir ’n kopskoot. Halfpad op sluit my hand te vroeg en ek druk die sneller af.
Die skoot sing leeg in my ore. Ek sien hoe die bul sy kop skud en een keer bokspring. Dan laat vat hy en sy trop in ’n stofwolk. Voor hulle in die ruigte verdwyn, kry ek ’n laaste blik op die bul. Iets hang los by sy bek. Ek het sy kakebeen afgeskiet.
Vergeefs soek ek. Ek kry bloedspatsels op klippe. Bloeddruppels aan grashalms. Ek volg die spoor die res van die dag. Af en toe gewaar ek deur die takke die trop in die verte. Hulle laat my egter nie weer naby kom nie. Teen laatmiddag het die trop se spore ander wildebeeste s’n gekruis en ek raak deurmekaar met die spore.
Mislukking kom lê swaar in my gemoed. Vir ’n wyle oorweeg ek dit om die ding stil te hou. Toe te smeer. Dan berispe my gewete my. Ek sluk my trots. Ek radio vir Riaan; hy en Hendrik moet kom help.
Voordagmôre is ons op. Hendrik Mahlangu bring ons terug op die spoor. Ons kry die trop. Die bul is nie meer by hulle nie. Teen middag kry ons ’n plek waar hy onder ’n horingpeultjieboom gerus het. Die gras is plat; daar is klein druppeltjies bloed en groter spatsels serum. Hy is weer vort.
Ek dink aan die wildebees. Dis ’n wond wat nie kan heel nie. Afgesien van die pyn is hy verdoem om van honger en dors te krepeer. Ek haat myself. Hoe onseker was ek nie met daardie eerste koedoe nie. Hoe versigtig en oordeelkundig het ek nie hierdie hele jagseisoen te werk gegaan nie. Nou dit. Sommer net so maak ek alles ongedaan.
Alles vir ’n donnerse mat vir die donnerse direkteur. Nee, vermaan ek myself. Dis nie die direkteur se skuld nie. Ek was lus vir hierdie opdrag, ’n laaste geleentheid voor die jagseisoen sluit. Dis my eie bloeddors en selfversekerdheid wat hierdie ellende veroorsaak het.
Die blouwildebees is skoonveld. Drie dae lank deurkruis ons die plaas van hoek tot kant. Ek kan nie glo dat tweeduisend hektaar so groot kan wees nie. Saans om die vuur probeer Riaan my opbeur. Hendrik Mahlangu lyk min gepla.
Al waaraan ek dink, is hoe die wildebees stadig besig is om uit te teer. Kort tevore nog meester van sy trop, nou waansinnig van honger en dors. Redeloos en sonder begrip.
Ek droom van hom in die nag. Ek droom ek kry hom. Met sy geskende bek vra hy my hoekom. Ek droom ek lê aan. Die sneller is stram en weier om af te trek. Ek trek met al my mag. Dan gaan die geweer af en spoeg die koeël ’n paar meter voor die loop uit. Die wildebees verdwyn in ’n stofwolk.
Teen laatmiddag die vierde dag kom Hendrik Mahlangu by die kamp aan. Ek en Riaan het moed opgegee. Hendrik het hom opgespoor.
Ons kry hom in ’n ruigte lekkerruikpeule langs die spruit. Dit lyk skaduryk en vreedsaam, ’n goeie plek om te kom vrek. Hy lê in die gras. Hy hou ons dop soos ons aankom, maar hy staan nie op nie. Sy vel is dof en vaal. Sy heupbene en ribbes wys. Sy kakebeen hang los en sy tong hang slap by sy bek uit. Droog en bruin.
Ek haal die geweer oor en stap nader. Met ’n skoot deur die brein beëindig ek sy lewe.
Krokodil in ’n pisvel
“Wag! Stop die bakkie.”
“Wat? Hoekom?”
“Krokodil.”
“Ag kak, man.”
“Krokodil, ek sê jou. Stop die bakkie.”
“Wat sal ’n krokodil hier maak?”
“My gots, man, stop net die fokken bakkie, dan wys ek jou. Ek’s mos nie blind nie.”
Daniel verminder spoed en trek van die pad af. Ek spring uit en draf na die rand van die water. Steve klim ook uit en volg.
“Jy’t seker ’n likkewaan gesien,” sê hy.
Ek gee hom net ’n kyk en soek verder oor die watervlak en riete aan die oorkantste oewer. Gedwee klim Daniel uit en stap nader.
Ek beduie vir hulle om stil te bly. Lank staar ons na die water. Steve sien dit eerste. Ek en Daniel is besig om die riete dop te hou toe iets in die middel van die dam verskyn. Vir die ongeoefende oog lyk dit soos ’n ruwe stuk boombas.
Steve raak aan my skouer. “Stoffel, daar’s hy.”
“Ja, wragtig,” sien Daniel hom ook raak.
Ek knik tevrede. “Nou ja, daar het julle dit.”
Asof hy bevestiging nodig het, stap Daniel bakkie toe en gaan haal die verkyker. Deur die lense word die laaste twyfel uit die weg geruim.
“Nou wat sal hy hier maak?”
Ons staan op die oewer van die gronddam langs die grootpad. Op die stowwerige vlakte aan die oorkant staan sinkpondokke en kleihutte so ver soos die oog kan sien. Rommel lê orals rond en plastieksakke fladder aan die doringbome.
Ek kyk na Steve en Daniel. “Kêrels, vanaand kom ons hom vang.”
Ons al drie werk vir die departement van landbou op wildplase in die tuisland van KwaNdebele. Ons was op pad na die kantoor op KwaMhlanga toe ek die krokodil gewaar het. Ons doen navraag.
Die krokodil is al ’n geruime tyd in die dam. Die kinders gooi hom met klippe en die polisie het al ’n keer op hom kom skiet. Waar hy vandaan kom, weet niemand nie. Miskien het hy oor land van die Elandsrivier af geloop, dis sestig kilometer weg. Die mense is al lankal ontevrede oor sy teenwoordigheid. (Eers veel later sou ons hoor van die babakrokodilletjie in ’n visdam by die nabygeleë polisiebasis. Hy was