Dit was ’n mooi somersdag, daardie dag toe hy sy rekord opgestel het. Op die pawiljoene word liedere gesing wat hy nou weer, hier waar hy in sy motor sit en oor sy neus vryf, hoor. Min het in die afgelope drie dekades getaan aan die sportmalheid van die Stellenbosse hoërskole. Baniere is destyds geswaai, nes nou.
Maar in daardie dae, as jy wit en jonk was tydens die republiek se mees selfversekerde era, was alles moontlik; selfs waarskynlik. Van waar hulle destyds op die pawiljoen gesit het, kon hulle die duikers by Coetzenburg-swembad sien oefen. Van die hoogste duikplank glip sierduikers se gladde lywe die water in. Die veer van die duikplank maak ’n klapgeluid wat tussen liedere en afkondigings gehoor kan word. Hier voor sit die wit kinders met hul rosette en baniere, dan is daar die baan met die beamptes met hul wit hoede, met fluitjies en meetbande; die maroenrooi, splinternuwe tartanbaan. Agter lê die uitgestrekte rugbyvelde en die swembad, met die tollende, perfekte lywe. En heel agter, die eerste blou gewelf van die Bolandse berge.
Die Eersterivier wat digby die tartan verbyvloei, het water diep uit die Jonkershoekberge getrek. Jy kon die water ruik wanneer die wind draai. Mense het graag gesê: dis die vinnigste rivier in die Suidelike Halfrond. Of dit waar is, weet Christian nie. Dit was destyds die tyd van boikotte en isolasie. Suid-Afrikaanse atlete kon nie internasionaal meeding nie. Apartheid sou kort daarna tot misdaad teen die mensdom verklaar word. Die hoogste louere was in te oes hier, op Coetzenburg se tartanbaan, of op Pretoria se Pilditch. Eie mitologie is geskep. “Waar Stellenbosch vandag is, is Suid-Afrika môre,” was die universiteit se slagspreuk. Dalk is die storie van die rivier se spoed waar; dalk nie.
Dit was die wêreld wat Christian en Christine sou beërwe. ’n Land van leuens.
*
Nou staan die jong Christian op daardie volmaakte somersdag in 1972 uitgelate voor Christine. Sy bolyf is terselfdertyd slank en gespierd. Hy’t die postuur van iemand wat pas uit die wegspringblokke kom. Daar is ’n vorentoe kromming, die gesig effe af en die oë onder geligte wenkbroue vorentoe gerig. Sy oë lyk altyd of hulle iewers ver agter iemand fokus. Die een arm voor die ander, voltyds vasgevang in die kwartsekond nadat hy uit die blokke gekom het. Die lint in sy oë; die vierhonderd voor hom.
“En wat jy nie die arme Siebert in die proses aandoen nie!” hoor Christian dikwels by Christine.
Wat sy natuurlik eintlik wil sê, is: Wat jy nie aan mý doen nie. En (terwyl sy in die truspieël kyk): Wat jou pa aan julle gedoen het; aan jou en jou ma.
Wanneer Christian terugdink aan die deining skoolkinders op die pawiljoen, romantiseer hy. Hy’s ’n jong ribbok, skouers gekrom oor eie krag soos hy daar in die blokke insak. Hardloopbene met mooi kuite en lang voeë waar die dyspiere heg. Dun enkels. Die somer het sy vel goed gedoen. Ná die opwarmingsoefeninge sit ’n dun lagie sweet oor sy lyf. Hy glinster, en hy weet dit.
Toe die skoot klap, is hy eerste uit die blokke. Ritme dra hom. Hy’t al ander baannommers probeer, maar in die vierhonderd is daar ’n noodwendigheid. Sy lyf herken die afstand. Hy’s hiervoor gebore, soos sommige digters vir die sonnet en party prosaïste vir die kraginspanning van die kortverhaal. So’t sy afrigter, wat ook Latynonderwyser was, gesê.
Tartan is pas geïnstalleer en dis die eerste skolebyeenkoms op die veerkragtige tekstuur. Dis die era van wit atlete wat die internasionale arena verbied is en voor tuisskares meeding: Danie Malan en Dicky Broberg in die agthonderd, March Fiasconaro in die vierhonderd. Andries Krogman se koppige skouertjies werk die lang afstande en groot John van Reenen werp die diskus met minagting.
Dis Christian se helde en hy vlieg nou self wanneer hy uit die skuinslê van die eerste draai kom en hom op die gelyktrek maan om sy kragte te spaar en takties te hardloop. Hy’t ’n pawiljoenvol ondersteuners, want hy’s die homeboy. Die ander skole se atlete het in klein bussies opgedaag, met min ondersteuning. Selfs die diensonderwysers in hul wit jasse voel ’n besondere spanning in die lug aan. Die hoogspring en spiesgooi word ’n wyle gestaak terwyl almal Paul Roos se topatleet dophou. Rekords – selfs op skolevlak – is vir die klein, geïsoleerde republiek aan die suidpunt van Afrika belangrik. Iedereen hou asem op.
Hy hardloop uit die skande toe hy ’n kwartier gelede, net voor opwarmingsoefeninge, skielik vir Christine gegryp en haar verby haar roomys probeer soen het. Met sy warm, ongeskikte tong het hy deur die roomys probeer stoei. Sy’t hom vervaard weggestamp en vies oor haar mond gevee, ’n streep roomys op die agterkant van haar hand.
“Jou vark?!” Dit was meer verraste vraag as uitroep, en sy sou hom dit in die jare wat kom meermale toeroep; Christine, sprakeloos voor sy opportunisme en giere. Sy’t haar roomyskeël op die gras neergegooi en weggehardloop pawiljoen toe: mooi, vol kuite, ’n lang rug en swaannek, poniestert wat op die skouers wip.
Christian hol weg van sy oortreding. Sy tong het haar deur die roomys geproe. Die smaak was reg. Sy ondersteuners is soos die wind in sy rug. Hy hardloop met dissipline; daardie eerste uitbundige uitvaart vergete. Sy redding is dat hy meestal weet hoe om hom op die baan te beteuel. Hy weet sy’s daar, die meisie met die souterige smaak agter die soet. Hy voel haar oë op hom en hy weet sy’t hom ook geproe.
Hy’s vertroud met die baan en die omgewing: die presiese ligging van bome en berge en pawiljoene op die periferie. Dinge wat hy nie sien nie, maar hom anker. Toe-oog het hy hom die wedloop die vorige aand lê en indink: die oor en oor indink van wen. Soos die sekondewyster die horlosie se gesig ken, só ken Christian hierdie baan.
Met karatekappe vee sy hande die windweerstand voor hom weg.
En Christine sien haar toekomstige man die lint breek en die dobbelsteentjie wat sommige mense die lewe noem, gaan lê op daardie oomblik stil. Tot net voor hierdie oomblik toe hy deur die lint flits, het die steentjie gerol en gerol, deur sewentien jare heen, jare van afwagting. En toe is Christian daar, soos familie, so bekend was hy onmiddellik aan haar; so onafwendbaar. Deur die driewieljare rol die dobbelsteen, deur die verlate skoolgronde. Deur die jare op hoërskool rol die steentjie, jare van nêrens wees en verlang.
“Christian,” sê sy aan haar terapeut (vertel sy eendag agterna aan hom). “Opeens was Christian daar. Altyd aan die hardloop, altyd aan die wen. Hy’t eenvoudig sy tong in my mond gesteek en is nooit weer uit my lewe uit nie.”
Die terapeut het nie gereageer nie, en ná ’n ruk het Christine die stilte verbreek. “Christian, net so naamloos soos ek.”
Toe sy later hierdie toneel aan Christian beskryf het, het sy haar hand op syne gesit. Maar hy’t sy hand weggeskuif. Hy’t nie daarvan gehou dat sy hom met haar terapeut bespreek nie.
*
In sy motor teen die rivier sug Christian. Hy moet aanstaltes maak. Om hom arriveer ander Stellenbosse ouers. BMW’s en viertrek-Jeeps en Ravs staan met hul neuse in die eikelower gedruk. Vroue se blonde koppe en gymversorgde lywe wip uit. Jy sal nie skat hulle is oor die veertig nie. Naweke ry sommige van hulle tot so ver as Gordonsbaai en terug per fiets. Die pa’s het kortmouhemde aan en gesels oor selfone.
Christian kug. Al die keurigheid. ’n Mens is deel daarvan, al besef jy dit nie. Hy kyk op sy horlosie en besluit om tog nog ’n bietjie te wag. Laat hierdie mense net eers hul weg na die pawiljoen vind, die skoolhoof se hand druk en gaan sit om hul kampioenkinders die volgende beker te sien inpalm. Hy sit sy donkerbril op en sak terug in sy sitplek. Snuif.
Kalm word. Die rivier kyk. Dink aan die water; die sandbankie dertig jaar gelede; die kappertjiegeur. Stadig kom die welbehae van ou herinneringe weer by hom op. Hoe anders, dink hy, hoe anders as wat die geval is met vandag se kinders met hul vrye gewoontes, het hy en Christine mekaar nie in daardie dae die hof gemaak nie!
In tye van onderdrukking is die oog wat dophou oral. Die erotiek was gedemp en aarselend. Ingehoue die vryery. Elke skuif van die handpalm oor vlees is ’n heerlike oortreding. Christine sug teen sy oor. Haar “mag nie” is die groot aanhitser.
Skielik besef Christian dat dit stil om hom geword het. Al die ouers is al pawiljoen toe. Die Mercedes langsaan se bakwerk tik soos dit begin uitsit. Hy sluit die motor en stap na die draaihekke wat pawiljoen toe lei. Siebert se item behoort