“Nee, ek het nie, maar jy het my in die skande gesteek deur soos ’n barbaar te skree terwyl jy agter daai bobbejaan aan hardloop.” Mevrou Toerien ruik iets wat in die kombuis brand. “Ek moet by die kospotte kom. Praat jy met hom, my man.”
Trompie slaak ’n sug van verligting. Dis nou darem een minder wat met hom gaan staan en skoor soek. Hy het nog nooit aspris kwaad gedoen nie, maar dit help nie – hy is altyd in die moeilikheid.
Soos ’n martelaar staan hy voor sy pa.
“Ek het alles gehoor van jou kwajongstreke met die bobbejaan,” sê meneer Toerien. “Hoe durf julle klomp Dominee se bobbejaan gaan steel?”
Trompie wil verduidelik dat hulle die bobbejaan net wou geleen het, maar hy weet dit sal niks help nie. Grootmense verstaan mos nooit nie. Hy sal maar stilbly.
“Trompie, jy moet gestraf word hiervoor.”
“Ja, Pa.”
“Jy werk môre heeldag in die tuin!”
“Maar Pa …”
“Ja?”
“Dis môre Saterdag – wat beteken dis vakansie – en nog ’n ding, ou Jafta jaag my altyd uit die tuin. Hy wil nooit hê ek moet hom help nie.”
“Seker omdat jy altyd in die pad is en droogmaak.”
“Is seker so, Pa,” sê Trompie gedwee en kyk aandagtig na sy skoenpunt wat so ingeduik is van al die graspolle, klippe en blikke waarna hy gedurig loop en skop.
“Ek sal met Jafta praat. Ons twee sal wel vir jou iets te doene kry aan die onderpunt van die tuin.”
Trompie lyk verslae. Hy wil iets sê, maar meneer Toerien tel sy koerant op. Die saak is afgehandel. Trompie ken sy pa. Hy weet dit sal nie help om verder te praat nie. Hy stap stadig deur toe.
“Tot siens, Pa,” sê hy sag by die deur en kyk hoopvol terug.
“Tot siens, Trompie.”
“En Pa …”
“Ja?”
“Eendag sal Pa nog jammer wees Pa het my so sleg behandel …” Trompie maak hom haastig uit die voete.
Dié aand lê die Boksombende se Kaptein op sy bed en dink vir die soveelste maal aan hoe onregverdigheid die lewe is. Sy familie verstaan en waardeer hom nie. Dit is die probleem. Sy ma raas gedurig met hom omdat hy kamtig nie na sy klere kyk nie en altyd slordig is. Hy snork verontwaardig in sy kussing. Mens sal sweer hy is ’n babatjie! En sy pa gee hom net altyd werk. Kastig om hom uit die moeilikheid te hou. Asof hy in die strate rondloop en nonsens soek! Hy sal dit mos nooit doen nie!
Dan is daar nog sy ousus, Anna – sy is nes sy pa en ma. Pik altyd op hom. Doen dit! Doen dat! Dit hou heeltyd so aan. Die afgelope tyd is sy weer hoog die dinges in. Sy praat nie ’n woord met hom nie, maar dis ook maar goed. Dan kan sy hom ten minste nie aanhoudend rondstuur nie. En hoekom is sy nou eintlik kwaad? Trompie skud sy kop vererg. Omdat hy een van haar kêrels by die hek ingewag en met hom onderhandel het! Dis al wat hy gedoen het en nou wil sy iets oorkom. Dit was bloot ’n transaksie. Hy het maar net vir die vent gesê om vir hom geld te gee in ruil vir ’n goeie woordjie by sy suster. Dis al. Kan sy nie verstaan hy het geld nodig nie? Hy skuld Rooie nou al vir twee weke ’n paar rand en die ou begin moeilik word! Is dit só moeilik om te verstaan?
Trompie gee nog ’n snork en die bed kraak soos hy omdraai. Maar toemaar, eendag sal hy hulle wys! Hy wat Trompie is, sal sy pa en sy ma en sy suster, Anna, nog wys! Hy gaan wegloop. Hy gaan ’n seerower word! Dis wat hy gaan doen! En eendag sal hy terugkom met die wêreld se skatte in ’n groot sak. Dan sal hy maak of hy hulle nie eens ken nie. Wel, miskien sal hy darem vir sy ma so ’n paar juwele gee. Maar sy pa en Anna – hulle kry niks! Môre is Saterdag, ’n heerlike dag om by die dam in die kloof te gaan speel – en hy moet in die tuin werk. Maar toemaar, hy sal ’n plan maak.
Trompie se asemhaling word al hoe reëlmatiger. Hy geniet die oomblikke net voor die slaap hom geheel en al oorval. Hy glimlag. Dit was darem groot pret daar in die kerksaal vanmiddag … En môre … Hy sal ’n plan maak … Hy sal ’n plan maak …
3
Trompie en die woer-woer
Vroeg die Saterdag is Trompie al uit die vere. Hy stap na sy ouers se slaapkamer toe. By die deur roep hy: “Pa?”
“Ja, Trompie?” kom sy pa se stem vakerig.
“Ek sal Pa se skoene skoonmaak as Pa wil.”
“Nee toemaar, Trompie, ek sal dit netnou doen.”
In die slaapkamer is sy ouers verbaas.
“Wat het oor sy lewer geloop?” vra meneer Toerien vir sy vrou. Sy begin lag.
“Jy het gisteraand gesê hy moet vandag vir Jafta in die tuin help. Nou probeer Trompie in jou goeie boekies kom, want hy gaan jou netnou vra om hom maar liewer af te gee.”
Meneer Toerien lag heerlik.
“Maar ek gaan hom nie daarmee laat wegkom nie. Vandag help hy vir Jafta. Dis klaar.”
Mevrou Toerien kyk na haar man en sê sag: “Ag wat, dis Saterdag. Laat hy saam met sy maats in die kloof gaan swem.”
“Sodat hulle nóg kattekwaad kan aanvang! Het jy van Dominee se bobbejaan vergeet?”
Die twee kyk na mekaar. Albei dink aan die toneel in die kerksaal: die bobbejaan wat op die vrouens afstorm met die blaffende honde en gillende seuns kort op sy hakke. Hulle glimlag en dan bars hulle weer uit van die lag.
Trompie drentel in die tuin rond. Hy hoor sy ouers se gelag. Wat is so snaaks? As hulle net ’n greintjie omgee vir hulle seun, hulle eie vlees en bloed, sal hulle nie lag nie, maar vir hom jammer voel. Hulle behoort te weet hoe bitter seer dit hom maak dat hy so onregverdig behandel word. “Dis onmenslik!” Hy sê die laaste sin hardop, mik na een van sy ma se rooi pronkdahlias en trek los! Sy ingeduikte skoenpunt tref die dahlia netjies en die blom trek deur die lug.
Die seun glimlag. ’n Kolskoot, soos altyd. Hy sweer Rooie kan nie só skop nie. Nee, daar is niemand in die dorp wat soos hy kan skop nie. Aan die onderpunt van die tuin sien hy ou Jafta aangesukkel kom. Hy tel die blom vinnig op en gooi dit oor die heining. Hy wil nie vandag weer in die moeilikheid beland nie. Hy’t niks verkeerd gedoen nie – net mooi gemik, losgetrek en daar vlieg die blom toe. Maar grootmense sal dit nie verstaan nie. Dis beter dat hy die ding weggegooi het.
Trompie sit moedeloos op die visdam se muurtjie. Hy moet dink. ’n Plan maak. Hy wil nie vandag in die tuin werk nie. Blikkies, Dawie en Rooie gaan swem. Hulle kom hom net ná ontbyt haal. Wat gaan hy vir hulle sê? Of miskien is hulle ook in die moeilikheid oor die bobbejaanstorie. Miskien moet hulle ook by die huis bly. Dit sal ten minste regverdig wees, dink Trompie. As hy nie kan gaan swem nie, kan hulle ook nie. Dis baie beter. En buitendien, as hy nie gaan nie en hulle gaan, sal Rooie hom mos verbeel hy is die Boksombende se Grootkaptein.
Terwyl hierdie gedagte deur Trompie se kop flits, kyk hy aandagtig na ’n groot geel vis wat lui teen die kant van die visdam beweeg. Dis die vette wat hy nou die dag amper gevang het, toe Jafta vir sy pa gaan vertel het! Sowaar, dis daai einste een! Trompie loer vlugtig rond. Daar’s niemand in die tuin nie. “Vissie, vandag hét ek jou,” fluister hy. Hy leun op sy tone oor die walletjie, sy oë stokstyf in sy kop soos hy die niksvermoedende vis dophou. Hy bring sy hand al nader aan die water se oppervlak. Hy gryp! Dis mis. Hy gryp weer, sommer met altwee hande, en karplaks! val hy oor die walletjie en in die water.
“Jissou,” sê hy verbaas toe hy papnat oor die muurtjie terugklim, “so ’n ding is darem vinnig.”
Soos