Kobie regeer
Stella Blakemore
1
_____________
’n Slegte dag vir Heloise
Meneer Malan kyk na sy vrou.
“Wat makeer, skat?” vra hy effens besorg.
Die eetkamer is vol sonlig, maar mevrou Malan se gesig is donker. Met haar lilarok en bruin hare is sy die toonbeeld van ’n moeder, maar sy is streng en al is haar kinders trots, het sy hulle ’n gesonde vrees ingeboesem. Hoewel sy baie besig is, hou sy ’n ferme hand oor die gesin – ’n goeie ding, want haar man is veels te sagmoedig.
Vanoggend is hy baie onrustig oor die brief wat sy vrou in haar hand hou en wat sy nog eenmaal deurlees voordat sy praat.
Woede vlam in haar oë toe sy opkyk.
“Dis ongelooflik!” sê sy.
“Wat makeer?” vra meneer Malan weer. “is dit een van die kinders?”
Hy kyk na die tafel waar die portrette staan van sy drie groot dogters, Jaap, wat reeds ’n dokter is, en die vier kleintjies: Ruth, Kobie, Stefanus en Heloise, wat nog nie elf jaar oud is nie. Van die agt kinders is net Ruth en Heloise vir die vakansie tuis. Kobie en Stefanus is in die Bosveld by hul oom, die groot meisies is in Johannesburg en Jaap praktiseer op Stellenbosch.
“Ja, een van die kinders,” sê mevrou Malan. “Ek weet nie hoekom ek soveel probleme met hulle het nie. Toe die groot meisies en Jaap op kosskool was, het ek nooit ’n slegte woord van hulle gehoor nie. Hulle rapporte was altyd goed. Maar die kleintjies …”
“Ruth is ’n goeie kind,” sê meneer Malan.
“Goed genoeg, maar sy het min persoonlikheid. Sy behoort te sorg dat Kobie en Heloise hulle gedra.”
“Het hulle hulle dan nie gedra nie? Ek dag Kobie se rapport was goed. Die kind is maar net veertien en sy is baie klein vir haar ouderdom. Dis tog wonderlik dat sy in die graadtien-klas haar plek behou.”
“Dis glad nie wonderlik nie. Jakoba is baie slim en sy doen alles sonder moeite. Vir stoutigheid is sy wonderlik, ja! Maar hierdie keer is dit nie sy nie. Dis Heloise.”
“So? Wat het gebeur? Kom daardie brief van die hoof?”
“Ja.” Mevrou Malan se oë is somber. “Jy sê altyd ek is te streng met die kinders.”
“Nee, glad nie, skat!”
“Maar sê my asseblief wat ek met so ’n kind moet maak,” vra mevrou Malan, asof sy hom nie gehoor het nie. “Drie weke gelede kom Ruth en Heloise van die skool af huis toe. Ruth gee my haar rapport en Kobie s’n, maar toe ek Heloise s’n vra, hoor ek van die kind ’n lang storie. Die handsakkie waarin sy haar sakdoek en beursie hou, het mooi van die boonste bed af by die trein se venster uitgeval. Die venster was oop, iemand het gestoot en die handsak is weg! Daar was regtig niks in nie, want al haar geld was op en die sakdoek was baie oud. Net – en dis die treurige deel – haar rapport was ook in die handsak en nou is dit weg!”
“Ja, ek onthou,” sê meneer Malan versigtig. Vir hom kom die storie ook maar flou voor.
“Ek wou die kind se rapport sien, want as hulle baie slegte punte in ’n sekere vak kry, laat ek hulle in die vakansie ’n bietjie daaraan werk. Ek het aan juffrou Van der Westhuizen geskryf en gevra of sy my iets van Heloise se werk en gedrag kan vertel. Nou kry ek hierdie brief eers drie weke nadat ek geskryf het, want die hoof bring die vakansie natuurlik nie op Maasdorp deur nie.”
“En wat sê sy?”
“Sy vertel ook ’n lang storie. Sy het ’n brief ontvang van die jong onderwyseres wat saam met die kinders in die trein was. Die onderwyseres was bang iemand sou dink dat sy verantwoordelik sou wees vir wat gebeur het. Heloise en een of twee ander kleintjies was saam met haar en sy het self vir Heloise gesê om die handsak daar bo weg te neem, anders sal dit uitval. Maar sy wou nie luister nie en die juffrou wou nie te streng wees nie, want die kinders was tog op pad huis toe. Eindelik het Heloise en ’n ander kleintjie opgeklim en daar bo gespeel en gespring en skielik stoot Heloise toe die handsak uit. Sy het gesê dat dit per ongeluk gebeur het en sy was glo parmantig teenoor die juffrou wat alles gesien het.”
Meneer Malan lag.
“So ’n klein vabond!” sê hy.
“Dis nie die soort ding waaroor ’n mens lag nie! Is dit dan vir jou mooi dat die kind so jok? Die hoof sê sy weet goed hoekom Heloise die rapport weggegooi het. Dis omdat dit so swak was. Juffrou Van der Westhuizen sê sy word in die laaste tyd baie stout en lui in haar werk.”
“Dis lelik!” sê meneer Malan. “Waar is die kind? Ek het haar en Ruth nog nie vanoggend gesien nie.”
“Hulle is vroeg weg om die dag by ’n skoolvriendin deur te bring.”
Meneer Malan staan op; hy is reeds laat.
“Jy moet ’n bietjie ernstig met haar praat,” sê hy. “Ek sal ook. Hoe laat kom hulle huis toe?”
“Ek het gesê hulle moet halfses hier wees. Ek dink jy moet liewers jou asem spaar, want oor sulke stoutigheid help dit nie om te praat nie. Ek gaan haar ’n goeie pak gee.”
“Ag nee wat!” soebat meneer Malan. “Moet tog nie. Raas met haar en … en trek van haar sakgeld iets af, maar moet haar nie slaan nie.”
“Na dáárdie raad het ek lank geluister. En wat kom daarvan? As Jakoba elke vakansie oor haar swak rapporte ’n pak gekry het, sou sy vandag ’n ander mens gewees het. Nou is sy natuurlik te groot, maar dis nog nie te laat om van Heloise ’n fatsoenlike kind te maak nie. Ek maak haar nie groot om ander se briewe te steel en te lieg nie.”
Meneer Malan gaan baie hartseer uit na sy motor toe.
Teen sesuur, ’n halfuur laat, klim Ruth en Heloise uit die bus.
“Kom gou!” sê Ruth. Sy vat haar sussie se hand. “Ma sal raas. Ek wens Sara het ons vroeër laat gaan!”
“Breggie se ma sê nooit sy moet op een of ander tyd by die huis wees nie,” sê Heloise so in die hardloop. “Sy is nie soos Mammie nie. Sy is tevrede as sy net weet dat Breggie en Hannie veilig is.”
“Bly tog stil!” sê Ruth. Sy maak die hek oop en loop vinnig deur die tuin. “Daar wag ma al op die stoep.”
Die voordeur is oop en mevrou Malan staan buite.
“Julle is laat,” sê sy.
“Ja, Mammie, dit spyt my regtig. Sara het gesê –”
“Ek het gesê hoe laat ek julle verwag. Kom na die eetkamer. Ek wil met julle praat.”
’n Paar minute later staan haar dogters voor haar. Ruth se mooi gesig lyk verleë en sy draai haar swart vlegsel tussen haar vingers.
“Heloise,” sê haar ma, “dis ’n skande hoe jy lyk! Kyk hoe hang jou sokkies!”
Ruth probeer help.
“Dis omdat sy en Breggie Landsberg vriendinne is, Mammie. Breggie is baie slordig en Heloise het dit van haar geleer.”
Die kuiltjies verdwyn uit Heloise se bruin wangetjies.
“Heloise!”
“Ja … ja, Mammie?”
“Luister! En jy, Ruth, bly stil totdat ek jou vra om iets te sê. Ek het vanoggend ’n brief van jou hoof ontvang. Ek sal dit hardop lees.”
Heloise skuif van een vet beentjie na die ander en staar na die vloer terwyl haar ma die brief lees. Dis ’n benoude twee minute vir haar! Sy het gedink die saak van die rapport is vergete.
“Wil jy iets sê?” vra die streng stem. “Was dit per ongeluk dat jy die rapport verloor het?” Onder haar ma se oë kan Heloise nie jok nie.
“Ek … ek …” stotter sy.
“Het jy daarvan geweet, Ruth?”
“Ja, Mammie, maar ek dink regtig nie dit was Heloise se skuld nie. Dit was Breggie