Wat sy die felste onthou, is die seer.
* * *
Lettie en Annabel is van altyd af maats. Lettie se pa is die enigste dokter op die dorp, Annabel se pa die enigste prokureur. Annabel se ma het kleintyd reeds besluit dat Lettie daarom goed genoeg is vir haar dogtertjie om mee te speel.
Lettie woon saam met haar ma en pa in hulle huis in Voortrekkerstraat. Die voorkamer is vir wanneer die dominee kom. Wintertye kuier hulle saans en Sondae in die groot kombuis met die tafel in die middel en die Aga-stoof waar haar ma gedurig skarrel en werskaf. Somertye, as die Bosveld warm en droog is, sit hulle op die agterstoep. Die gaas hou die vlieë en muskiete uit – behalwe as iemand vergeet om die klapdeur stewig toe te trek. Hulle huis ruik altyd lekker, want Lettie se ma maak vir haar en haar pa verrassinkies as hulle huis toe kom.
Annabel woon in die groot huis hoër op in hulle straat. Voor is ’n halfmaanstoep met pilare en vier trappies, by die swaar voordeur is ’n klokkie wat Lettie moet lui as sy daar gaan speel. Dan maak ’n swart vrou met ’n netjiese uniform vir haar die deur oop. Binne is blink vloere en dik matte. Sy en Annabel mag net op die sonstoep speel, anders maak hulle die huis deurmekaar. Annabel se ma is ’n lang, maer vrou met pikswart hare, sy is baie kwaai. Annabel se pa is ’n groot oom, bietjie rooi in die gesig, met min hare en ’n bril. Maar hy is nooit by die huis nie, hy werk baie hard. Lettie sien hom net soms in die kerk.
Dis nie regtig lekker om by Annabel te gaan speel nie. Daarom speel hulle meestal by Lettie se huis.
In vorm II kom al die plaasskole van die omgewing se kinders ook dorpskool toe, hulle woon in die koshuis. Dis hoe Lettie vir Klara en Christine leer ken.
Annabel ken reeds vir Christine, want hulle ouers is vriende. Christine se pa is die LPR, die Lid van die Provinsiale Raad vir hierdie kiesafdeling, so hy is nogal belangrik. Maar Christine is nie belangrik nie, sy is net ’n maatjie.
Lettie hou dadelik van Klara en Christine, sy wens eintlik sy kan Klara se beste maat word. Maar Klara en Christine is beste maats. Lettie het nie ’n beste maat nie, sy en Annabel sal ook nooit béste maats word nie.
Lettie was nog altyd haar pa se mooiste, mooiste dogtertjie en haar ma se allerliefste poppie. Lettie se pa en ma is albei kort en vriendelik en baie, baie rond. Lettie lyk na haar pa én na haar ma en sy is gelukkig.
Maar halfpad deur vorm II sien sy vir die eerste keer werklik hoe lyk haar maats.
Klara het goudbruin, effens krullerige hare wat gedurig uit haar vlegsels kom, dan druk sy dit agter haar ore in. Sy het rooi wange en baie mooi, groen oë. Sy doen nogal goed in sport en sy sing régtig mooi. Sy is niks vet nie.
Christine is klein, sy het blonde krulhare en blou oë. Sy lyk altyd bietjie bang – of miskien nie bang nie, dalk net onseker – en sy sukkel bietjie met haar skoolwerk, Klara help haar gereeld. Christine is soos ’n porseleinpoppie, popmooi.
Annabel is lank en skraal, met goedgevormde bene en ’n sonbruin vel. Sy presteer baie goed in sport en sy is slim. Sy het lang, donker hare wat gewoonlik gevleg is, maar as sy kan, laat sy dit blink en syglad lank teen haar rug afhang. Sy het donker oë met wenkbroue in ’n netjiese boog gepluk, net soos die filmsterre, en ’n vol mond met pêrelwit tande.
Annabel is beeldskoon, besef Lettie in vorm II.
En die seuns hou van Annabel.
Saam met Christine en Klara kom ’n seun van die plaasskool af, Gerbrand Pieterse. Hy kom met ’n armsorgbeurs, die goewerment betaal vir behoeftige kinders. Hy is groot en sterk met rooi hare en sproete. Hy is baie wild, Lettie is bietjie versigtig vir hom.
Klara het ’n broer wat net een jaar ouer is as hulle – De Wet.
Ál die meisies in die skool is verlief op De Wet, selfs die matriekmeisies, al is hy jonger as hulle.
De Wet kan alles doen: hy is die beste atleet, hy speel in die eerste rugbyspan, al is hy net in vorm III, hy staan elke jaar eerste in sy klas, hy sing die hoofrol in die operette. En hy is vriendelik, met álmal, ook met Lettie.
Hy onthou selfs haar naam.
“Hallo, Lettie,” sê hy die oggend by die kermis, “ek het nie geweet ’n slimkop soos jy kan pannekoek bak nie?”
“Nee, ek verkoop net,” sê sy verleë. Hy is lank, sy moet opkyk na hom, sy oë is groen en vol lag.
“Wel, dan het hulle beslis die regte persoon ingespan om die geldsake dop te hou. Dis darem ’n lieflike dag, nè?” gesels hy en leun sy lang seunslyf gemaklik oor die verkooptafel. “Hoe lyk dit, is daar nie dalk ’n floppie of twee daar agter vir ’n bankrot man nie?”
Sy vind drie floppies, gooi ekstra baie kaneelsuiker oor.
“Dankie, jong, jy is ’n doring,” sê hy vrolik.
Daardie aand staan sy lank voor die spieël in haar ma se kamer. Sy is kort en rond. “Dis net babavet, jy sal dit ontgroei,” troos haar pa altyd – maar sy is al byna vyftien jaar oud.
Sy leun nader aan die spieël, beskou haar gesig krities – haar vel lyk nie soos Klara of Annabel s’n nie. “Dis net omdat jou vel bietjie vetterig is, maar dit beteken dat jy eendag nie so gou plooie sal kry nie,” troos haar ma. Maar sy is byna vyftien – eendag is nie nou belangrik nie.
En sy dra ’n bril.
Sy het die bril gekry toe sy in standerd drie was.
Annabel het kliphard gelag. “Jy lyk soos ’n uil, met jou ronde gesig en daardie koeëlronde bril, dit laat jou oë nog groter lyk,” het sy gesê.
Die ander kinders het saamgelag. Almal het altyd gedoen wat Annabel sê. Sy wat Lettie is, het daardie dag besluit sy sal nooit weer met Annabel maats wees nie.
Maar daardie selfde aand bring Annabel se pa vir haar en haar klein boetie, Reinier, na Lettie-hulle se huis, hulle gaan die nag daar slaap. En Lettie se pa ry weg saam met Annabel se pa.
Eers in vorm I vind Lettie uit van die groot probleem in Annabel-hulle se huis, die probleem wat maak dat Annabel en haar boetie elke nou en dan by Lettie-hulle oornag – die drankduiwel, noem Lettie se ma dit.
Daardie aand in vorm II, voor die spieël in haar ma se kamer, besluit Lettie om nóóit weer koek of poeding of lekkers te eet nie.
Haar voorneme hou nie lank nie.
Die vlinders in haar maag elke keer as De Wet naby kom, daardie vlinders bly. En dit is droomlekker.
* * *
Toe, in vorm IV, kom die Voortrekkerkamp.
Lettie se pa laai haar voor die skoolhek af met haar koffer en haar koekblik en haar rol komberse. “Hier! Lettie!” waai Klara van waar sy en Christine naby die vragmotor staan.
De Wet en sy maat, Braam, is besig om al die koffers en sakke op oom Klasie se vragmotor te laai. De Wet spring van die bak af en loop met lang treë na waar sy staan. “Hallo, Lettie, kan ek maar jou koffer laai?” vra hy.
“Ek … kon dit maar gebring het,” stotter sy onbeholpe.
“Nog nooit gesien!” lag hy gemaklik. Sy oë blink, sy vaal kuif val oor sy voorkop.
Die vlinders fladder amper by Lettie se rooi ore uit.
Annabel kom eers daar aan toe hulle al byna gereed is om te vertrek. Haar Voortrekkeruniform se romp is te kort en haar hare is nie vasgemaak nie. Maar sy lyk mooi – sy lyk mooi in enige iets. “De Wet! Braam!” roep sy en wys na haar groot koffer en rol komberse.
Sy is ’n regte flerrie, dink Lettie en stoot haar dik bril terug op haar neus. Maar sy kan nie help om Annabel se lang bene onder die kort rok te sien nie, om ’n tikkie bewondering te voel vir haar waagmoed nie.
Daardie aand maak hulle ’n groot kampvuur. Hulle sit plat op die grond rondom die groot vuur, Lettie sit