21
Kordyliery – łańcuch górski w zach. części Ameryki Płn.; w tradycji anglojęzycznej nazwa the Cordilleras obejmuje również południowoamerykańskie Andy. [przypis edytorski]
22
upłaz – rozległy, poziomy lub łagodnie nachylony stok górski. [przypis edytorski]
23
poncho (hiszp.) – wierzchnie okrycie z prostokątnego kawałka tkaniny z otworem na głowę pośrodku. [przypis edytorski]
24
opona (daw.) – zasłona; ozdobna tkanina okrywająca coś. [przypis edytorski]
25
perzyna (daw.) – zgliszcza, żarzący się popiół. [przypis edytorski]
26
señor (hiszp.) – pan, zwrot grzecznościowy używany z nazwiskiem osoby. [przypis edytorski]
27
cosas de Costaguana (hiszp.) – sprawy Costaguany. [przypis edytorski]
28
alameda (hiszp.) – promenada. [przypis edytorski]
29
intendencja – tu: zarząd miasta, gminy lub prowincji. [przypis edytorski]
30
ladron (hiszp.) – złodziej. [przypis edytorski]
31
matrero (hiszp.) – bandyta. [przypis edytorski]
32
lépero (hiszp.) – łobuz, drań. [przypis edytorski]
33
jard – anglosaska miara długości, ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
34
garibaldino (wł.) – garibaldczyk, żołnierz-ochotnik walczący o niepodległość i zjednoczenie Włoch pod dowództwem Giuseppe Garibaldiego (1807–1882). [przypis edytorski]
35
casa (hiszp., r.ż.) – dom. [przypis edytorski]
36
signora (wł.) – pani. [przypis edytorski]
37
padrona (wł.) – gospodyni, właścicielka. [przypis edytorski]
38
z owego nieśmiertelnego tysiąca, co pod wodzą Garibaldiego zdobywał Sycylię – w maju 1860 Giuseppe Garibaldi na czele tysiąca ochotników wyprawił się przeciwko Królestwu Obojga Sycylii i w ciągu czterech miesięcy obalił rządy Burbonów, co przyczyniło się do zjednoczenia Włoch. [przypis edytorski]
39
bersalierski – przym. od bersalier: żołnierz lekkiej piechoty włoskiej, formacji utworzonej w 1836. [przypis edytorski]
40
vecchio (wł.) – stary. [przypis edytorski]
41
Avanti! (wł.) – naprzód! [przypis edytorski]
42
Co to znaczy Nostromo? – po włosku nostromo oznacza bosmana, a chociaż pochodzi od katalońskiego nostramo, nostre amo: nasz pan, to przypomina wł. nostro uomo: nasz człowiek. [przypis edytorski]
43
signori Inglesi (wł.) – panowie Anglicy. [przypis edytorski]
44
Gaeta, gdzie tyrania byłaby sczezła raz na zawsze, gdyby nie przeklęty, piemoncki pomiot… – Gaeta to niewielkie portowe miasto we Włoszech; w XIX w. było silnie umocnioną twierdzą, ostatnią placówką Franciszka II, władcy Królestwa Obojga Sycylii, broniącą się przeciwko wojskom Królestwa Piemontu i Sardynii walczącym o zjednoczenie Włoch. Oblężenie (XI 1860 – II 1861) zakończyło się kapitulacją twierdzy, przy czym Franciszkowi II i jego żonie pozwolono udać się na wygnanie do Rzymu, gdzie zostali gośćmi papieża. [przypis edytorski]
45
Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) – włoski polityk, premier królestwa Piemontu i Sardynii, pierwszy premier królestwa Włoch, przyczynił się do zjednoczenia Włoch. Podczas oblężenia Gaety prowadził rokowania i ustalał warunki kapitulacji. [przypis edytorski]
46
Misericordia divina! (wł.) – Boże miłosierny! [przypis edytorski]
47
Va bene, va bene (wł.) – dobrze, dobrze. [przypis edytorski]
48
un uragano terribile (wł.) – straszliwy huragan. [przypis edytorski]
49
zdrajców, co uwięzili Garibaldiego – w 1862 Garibaldi wyruszył z 2000 ochotników na Rzym, żeby zdobyć jedyny, prócz Wenecji, region, którego brakowało do zjednoczenia całości Włoch. Król Włoch, Wiktor Emanuel II, obawiając się politycznych konsekwencji starcia z garnizonem francuskim strzegącym Państwa Papieskiego, zakazał podobnych działań: pod Aspromonte drogę oddziałowi Garibaldiego zastąpiła dywizja wojsk rządowych. Rannego podczas strzelaniny Garibaldiego przetransportowano do twierdzy, gdzie leczył się, pozostając pod strażą jako więzień. [przypis edytorski]
50
tum – średniowieczna katedra. [przypis edytorski]
51
rubia – blondynka, jasnowłosa. [przypis edytorski]
52
marynarki w Montevideo, pozostającej wówczas pod wodzą Garibaldiego – od 1841 Garibaldi mieszkał w Montevideo w Urugwaju, gdzie wziął ślub i pracował jako marynarz i nauczyciel; po wybuchu w 1842 wojny domowej w Urugwaju między konserwatystami a liberałami objął dowodzenie nad niewielką flotą urugwajską i powołał do życia Legion Włoski (tzw. Czerwone Koszule), złożony z licznych emigrantów z Włoch. W l. 1842–1848 Garibaldi skutecznie bronił Montevideo przed wojskami argentyńskiego dyktatora Juana Manuela de Rosasa dowodzonymi przez byłego dyktatora Urugwaju Manuela Oribe. Obrońców wspierały wówczas floty Wielkiej Brytanii i Francji. [przypis edytorski]
53
Rosas, Juan Manuel de (1793–1877) – argentyński generał i polityk, gubernator prowincji Buenos Aires, dyktator; korzystając z wojny domowej w Urugwaju usiłował zagarnąć tereny tego państwa; w 1852 obalony przez swojego generała, zbiegł do Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
54
Republika