Krzyżacy. Генрик Сенкевич

dynastii Karolingów. [przypis edytorski]

      242

      św. Bonifacy – prawdopodobnie chodzi o Bonifacego-Winfrida (ok. 675–754), biskupa, benedyktyna, misjonarza, męczennika i świętego określanego jako „apostoł Niemiec”. [przypis edytorski]

      243

      św. Benedykt z Aniane – (747–821), francuski benedyktyn, doradca Ludwika Pobożnego, zapoczątkował istnienie benedyktyńskich klasztorów w dzisiejszej Francji. [przypis edytorski]

      244

      Jan z Tolomei – właśc. Jan Tolomei (1272–1348), bardziej znany pod zakonnym imieniem Bernard, włoski teolog i założyciel kongregacji oliwetanów, stanowiącej odłam zakonu benedyktynów. Tolomei to nazwisko, nie jak w przypadku wymienionych wcześniej nazwa miasta. [przypis edytorski]

      245

      patronowie nasi – wszyscy wymienieni byli benedyktynami. [przypis edytorski]

      246

      ucałował po rycersku – scena podkreśla rolę opata jako dostojnika świeckiego. [przypis edytorski]

      247

      rzadkie jeszcze wówczas po kościołach organy – pierwsza wzmianka o kościelnych organach w Polsce pochodzi z roku 1340 i dotyczy kościoła św. Jakuba w Toruniu. [przypis edytorski]

      248

      Kiejstut – (ok. 1310–1382), książę trocki, wielki książę litewski w ostatnich latach życia, skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą i uwięziony przez niego w Krewie, gdzie zmarł. [przypis edytorski]

      249

      stalle – zdobione ławki w prezbiterium, blisko ołtarza, przeznaczone głównie dla duchownych. [przypis edytorski]

      250

      męt – zamęt, zamieszanie. [przypis edytorski]

      251

      graf – tytuł szlachecki używany w Niemczech i w krajach niegdyś zależnych od cesarstwa niemieckiego. [przypis edytorski]

      252

      komtur – zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy. [przypis edytorski]

      253

      pasowany – na rycerza. [przypis edytorski]

      254

      knecht – żołnierz piechoty niemieckiej. [przypis edytorski]

      255

      któren – dziś popr.: który [przypis edytorski]

      256

      piąci (daw.) – pięciu. [przypis edytorski]

      257

      obiecował – dziś popr.: obiecywał. [przypis edytorski]

      258

      opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]

      259

      Jadwiga – (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej. [przypis edytorski]

      260

      księcia – historia uprowadzenia księcia mazowieckiego Janusza ze Złotoryi została opisana w poprzednich rozdziałach; przy tej okazji miała zginąć żona powieściowego Juranda ze Spychowa. [przypis edytorski]

      261

      komtur Lichtenstein – postać literacka. [przypis edytorski]

      262

      św. Brygida Szwedzka – (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i teolog, założycielka zakonu brygidek. [przypis edytorski]

      263

      osiem roków temu – w r. 1391. [przypis edytorski]

      264

      Piotr z Alwastra – spowiednik św. Brygidy i tłumacz jej objawień na łacinę. [przypis edytorski]

      265

      Maciej z Linköping – kanonik, tłumacz objawień św. Brygidy na łacinę. [przypis edytorski]

      266

      siła (daw.) – wiele. [przypis edytorski]

      267

      najprzedniejszy (daw.) – najlepszy, najwyższej jakości. [przypis edytorski]

      268

      krajka – skrawek tkaniny bądź jej pas przyszyty na brzegu sukni, także: chustka. [przypis edytorski]

      269

      głownia – palący się lub spalony kawałek drewna. [przypis edytorski]

      270

      kierz (daw.) – krzak. [przypis edytorski]

      271

      św. Liberiusz – święty z II w. n.e. [przypis edytorski]

      272

      św. Brygida Szwedzka – (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i

1

luty (daw.) – groźny, srogi. [przypis edytorski]

2

tur – wymarły dziki ssak z rzędu parzystokopytnych. [przypis edytorski]

3

kord – krótki miecz. [przypis edytorski]

4

ziemianin – właściciel majątku ziemskiego, obszarnik, dziedzic. [przypis edytorski]

5

konew (daw.) – duże naczynie. [przypis edytorski]

6

sytny (daw.) – sycący, pożywny. [przypis edytorski]

7

stągiewka (daw.) – mała stągiew; stągiew – wysokie naczynie o szerokim dnie. [przypis edytorski]

8

Władysław I Łokietek – (ok. 1260–1333), król Polski od 1320, przedtem długo walczył o zjednoczenie kraju po okresie rozbicia dzielnicowego. Walcząc o władzę, musiał zbrojnie stłumić bunt mieszczaństwa krakowskiego pod wodzą wójta Alberta (1311–1312), stąd wzmianka o napięciach między mieszczaństwem a stanem rycerskim. [przypis edytorski]

9

ad concessionem pecuniarum (łac.) – do wydawania pieniędzy. [przypis edytorski]

10

gotowy