Ռաֆայելը խոսում էր հեռախոսով։ Նա ելավ տեղից՝ շարունակելով խոսել ու աշխատելով ինչքան հնարավոր է խոսակցությունը կարճ կապել։ Վերջապես նա ցած դրեց ընկալուչը, սևեռուն նայելով Ստեփանին, ժպտաց բեղի տակ, և դանդաղ մոտեցավ նրան։
–Ի՞նչ ես այդպես նայում,– չհամբերեց Ստեփանը։– Առաջին անգա՞մ ես տեսնում։
–Քիչ առաջ զանգեցին փորձաքննության հանձնաժաղովից,– բառերը հահ-հատ արտասանեց Ռաֆայելը, դողացող ձեռքերով վառելով սիգարետը։– Ճնշաչափի մեջ գործարանային դեֆեկտ է հայտնվել։ Այն մթնոլորտային ճնշումը ցածրացած է ցույց տվել։
Տիրեց կարճատև դադար։ Ռաֆայելը մի քայլ ևս մոտեցավ։ Ժպիտը խաղում էր նրա շուրթերին։ Նա ձեռքը դանդաղ մեկնեց Ստեփանին։ Սա լուռ նայեց իրեն մեկնած ձեռքին, ասես երկմտալով՝ ընդունի՞ այն, թե՞ ոչ։
–Գնա գրողի ծոցը,– ի վերջո ասաց նա ոչ այն է հոգնած, ոչ այն է հուսահատված, նստեց ողորկած երկար սեղանի շուրջը շարված աթոռներից մեկին և, ձեռքերով ծածկելով դեմքը, շշնջաց.– Բոլորդ գնացեք գրողի ծոցը…
*******
Հայրը եկավ քսանյոթի երեկոյան, Անտոնյանի թաղման հաջորդ օրը։ Եվան տանը չէր։ Դուռը բաց արեց Մարիամը։ Ծերունին սկզբում զարմացավ՝ աղջկա տանը տեսնելով նրան, սակայն Մարիամը բացատրեց բանի էությունը, և ծերուկը ներս մտավ՝ դեմքը, չգիտես ինչու, դժգոհ կնճռոտելով։
–Մի քիչ հետո կգա,– զգույշ տեղեկացրեց Մարիամը և գնաց խոհանոց՝ թեյ դնելու։
Ծերունին շրջում էր սենյակներում՝ ուշադիր դիտելով սպասքապահարանում շարված թանկարժեք բյուրեղապակին, պարսկական գորգերը, պատերին փակցվաց յուղաներկ նկարները…
–Գործի համար է գնացել ,– խոհանոցից ասաց Մարիամը։ Ուզում է գործի մտնի։
–Ինչ է, գո՞րծ է ման գալիս,– վերադառնալով՝ հարցրեց ծերունին, տեղավորվելով խոհանոցային աթոռին։– ինչո՞ւ։
Մարիամը ախուվիշով պատմեց Անտոնյանին պատահած ողբերգության մասին։ Ծերուկը ոչինչ չասաց, լուռ լսեց նրան մինչև վերջ՝ առանց որևէ բառ ավելացնելու։ Իսկ Մարիամն ասաց.
–Բա ինչ, էս դարում անգործ մարդուն ո՞վ է հաց տալիս, որ ուտի։
–Հա, էդ մեկը ճիշտ է,– ծերունին մտացիր նայեց պատերին։– Իսկ պատերին ձեռ տվող չի՞ եղել։
–Ի-ի՞նչ,– զարմացավ Մարիամը։
–Մեր տան պատերին, ասում եմ, ձեռ տվող չի՞ եղել։
–Իսկ ինչի՞ պիտի ձեռ տան… Քարե պատեր են, որ հազար տարի էլ մնա՝ ոչ մի բան։ Հրեն բանալին կախած է, մեկ-մեկ Եվայի հետ գնում-նայում ենք։
–Ուրեմն գործ է ման գալիս,– կրկին ասաց ծերունին։– Մի տես որ օրն է ընկել, որ գործ է ման գալիս… Երևի քեզ փողից-բանից տալիս է, որ օգնես իրեն, հա՞…
–Ի՞նչ,– դարձյալ զարմացավ Մարիամը։– Փողն ինչիս է պետք , էն աշխա՞րհն եմ տանելու։
–Ուրեմն հենց էնպես օգնում ես… Ապրես, էդ բանը դուրս եկավ։ Էդպես է պետք։ Բա ոնց…
–Շատ երկար տարիներ է, ինչ կապված եմ էս ընտանիքի հետ,– պատմեց Մարիամը։– Առաջին կնկա ժամանակ էլ, աստված հոգին լուսավորի, մոտ ենք եղել, իսկ Եվան ոնց որ իմ աղջիկը… Էսպիսի վատ ժամանակը ինչպես թողնես նրան չորս պատի արանքում։ Բա աստված կվերցնի՞ դա։ Չի վերցնի։
–Ապրես,– փնթփնթաց ծերունին։– Շատ շնորհակալ եմ, պարտքի տակ մնացողներից չենք։ Եվան շա՞տ է տանջվում մարդի համար։
Մարիամը ուսերը վեր քաշեց։
–Երեսից