Diagnoza dysleksji Najważniejsze problemy. Отсутствует

w kontekście, a tak jest w przypadku tekstu, czytane są w czasie krótszym i z mniejszą liczbą błędów niż przypadkowo zestawiona lista wyrazów [Rocławski, 1995; Ober i in., 1998; Krasowicz-Kupis, 1999; Sochacka, 2004]. Dzieje się tak ze względu na to, że czynnikiem korzystnie wpływającym na tempo czytania jest rozumienie treści. Podobnie litera występująca w wyrazie jest szybciej rozpoznawana niż ta sama litera ulokowana wśród innych, zestawionych przypadkowo [Just, Carpenter, 1980, za: Kurcz, 1992]. Porównanie czytania listy słów naturalnych i sztucznych również pokazuje, że te naturalne czytane są znacznie szybciej. W tym przypadku przyczyny są jednak bardziej złożone, gdyż obejmują także odmienne sposoby (strategie) czytania, jak na przykład szybsze, bezpośrednie, wzrokowe rozpoznawanie wyrazów naturalnych i wolniejsze, fonologiczne dekodowanie pseudowyrazów.

      Listy wyrazów naturalnych i sztucznych stosowane w badaniu powinny być dopasowane, to znaczy porównywalne. Należy podkreślić, że pseudowyrazy należy budować w szczególny sposób, to znaczy tak, aby naśladowały budowę fonologiczną i morfologiczną polskich wyrazów [Matějček, Bogdanowicz, 1995]. Najczęściej tworzy się je z przekształcenia wyrazów naturalnych, zachowując ich ogólny schemat, poprzez zamianę samogłosek lub spółgłosek położonych równolegle w parach wyrazów sztucznych i naturalnych. Przykładowo Eleni Morfidi i jej zespół [2007] zmieniali samogłoski w wyrazach naturalnych bez zmiany zasadniczej struktury słowa. Pary słów dobierali według wzorca: po 10 słów i 10 pseudosłów: CVCC, gdzie C to spółgłoski (consonant), a V to samogłoski (vowel ), na przykład song i seng; po 10 słów i pseudosów: CVCVC, na przykład magic i migic; po 10 słów i pseudosów: CVCCVC, na przykład garden, dinner i gerden, danner. Tak dobrane słowa o wzrastającej trudności ułożone były w czterech rzędach na kartce.

      Wyrazy, zdania czy fragmenty tekstów służące do badania dostosowane są zwykle do wieku i poziomu kształcenia bądź też uszeregowane pod względem trudności. Zakłada się, że łatwy tekst może nie ujawnić trudności, a zbyt trudny zaciemnia istniejące problemy, czyniąc je trudnymi do zinterpretowania [Ober i in., 1998]. Niektórzy zwracają jednak uwagę, że dobrane do wieku czy zgodnej z nim klasy teksty mogą być zniechęcające dla dzieci słabo czytających, a ponadto utrudniają rozpoznanie, na czym polega trudność: czy dotyczy tempa, poprawności, czy innego aspektu płynności czytania. W takiej sytuacji uznaje się za pomocne i równie diagnostyczne posłużenie się tekstem łatwym dla dziecka. Dyskutowana jest kwestia, czy wskaźniki czytania łatwego i trudniejszego tekstu mierzą to samo. Niektórzy uznają, że teksty łatwe umożliwiają różnicowanie dzieci na podstawie tempa czytania, natomiast ograniczają możliwość traktowania takiego pomiaru jako predyktora rozumienia. Luise Spear-Swerling [2006] wykazała, że płynność czytania tekstów łatwych, odczytywanych poprawnie przez prawie wszystkie dzieci, badana w klasie III była istotnym wskaźnikiem również poziomu czytania ze rozumieniem, jakie te dzieci osiągały w klasie czwartej.