Чиркәүдә гыйбадәт кылу һәм мәхәлләнең побын тәкъдим итү чарасы үткәч, Александр өенә кайткан кунакларны аның әтисе, йорт хуҗасы Фёдор:
– Әйдүк, әйдүк, хөрмәтле кунаклар, түргә узыгыз, түргә! – дип, бик җылы каршылады.
– Син чиркәүдә күренмәдең шикелле?.. – диде аңа Кәтиринкә чиркәве побы Тимофей, күрешкәндә аңа шикле караш ташлап. – Булмадыңмы?
– Соң, мин бит аннары тагын безгә керәсегезне белдем, шуңа күрә сезне каршыларга әзерләнергә калдым, – дип җавап бирде аңа Фёдор, серле генә итеп күзен кысып. – Ярар, бу юлга Ходай кичерсен инде, моннан соң йөри башларбыз…
Аның күз кысуының мәгънәсен аңлап алган попның сүзне озайтып торасы килмәде, шуңа күрә бары тик:
– Чиркәү – изге урын, анда йөрү – һәр христианның изге бурычы, – дию белән генә чикләнде.
– Бик дөрес, атакай, бик дөрес! Ярар, утырышыгыз, кунаклар, утырышыгыз! Ходай биргән ризыклардан авыз итегез! – Ул, шулай сөйләнә-сөйләнә, өстәлгә бер чирекле шешә һәм берничә стакан да китереп куйды.
Шешәдә нәрсә булгандыр, бары тик Тимофей атакайның, тулар-тулмас бер стаканны эчеп җибәргәннән соң, канәгатьлек белән иреннәрен сөртә-сөртә: «Усал нәрсә, шайтан алгыры!» – дигән сүзләреннән аның көмешкә булуын аңларга була иде. Тик аннан башка берәү дә шешәгә кагылып карамады, ә поп бераздан, үзе салып алып, тагын ярты стакан эчеп җибәрде.
– Артыкка китмиме, атакай? – дип куйды архимандрит, аңа шелтәле караш ташлап. – Кәтиринкәгә кайтасың бар…
– Бар нәрсә дә Алладан! – диде моңа каршы поп, тик өстәл янында утыручыларга аның моның белән нәрсә әйтергә теләве аңлашылмый калды. – Бар нәрсә дә!
Ашап-эчеп алгач, Алексий Раевский һәм аның белән килгән монахлар китәргә җыена башлады.
– Юл алдыннан берәрне тотып куй, атакай! Озын юлыгызны кыскарта төшәр, күңелең күтәрелеп китәр, – диде аңа инде шактый исерә төшкән поп.
– Рәхмәт, мин мондый нәрсәне гомеремдә авызыма да кабып карамадым! – дип, архимандрит урыныннан күтәрелде. – Сый-хөрмәтегез өчен зур рәхмәт, Фёдор! Ә син, Александр, әгәр дә мәгәр ярдәм, киңәш-мазар кирәк булса, теләсә кайсы вакытта мөрәҗәгать ит – булышырбыз. Аннары динебезне тарату буенча татар авылларына да чыга башларсың дип ышанам. Бу мәсьәләдә мин сиңа зур өметләр баглыйм.
– Әлбәттә, атакай. Ышанычың өчен рәхмәт, – диде Александр.
Әтисе Фёдор исә бер сүз дә дәшмәде.
Юллары чыннан да озын иде шул. Шуңа күрә, төннәрен юл уңаендагы авылларда куна-куна, дүрт тәүлек чамасы бардылар.
…Алексий атакайның Бәрәскәгә беренче мәртәбә килеп чыгуы һаман исендә әле. 1723 елның көзе иде ул. Иеромонах Раевский Казан епархиясендә казначей булып эшли иде.
– Мөселман дине руханилары – имам һәм хәзрәтләренең ул якларга да шактый ук күпләп керүләре турында сөйлиләр, – диде аңа бер мәртәбә Тихон атакай, үзенә чакыртып. – Бар әле шул тирәгә, белеп, үз